مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ایران در گفت‌وگویی ویژه با خبرنگار آوا در تهران با بیان این‌که سال گذشته روند تمدید و صدور کارت کار برای کارگران افغانستانی را خود این اداره به عهده گرفته و به دفاتر کفالت نداده تا هزینه‌ها برای کارگران کاهش یابد، انتقاد می‌کند که تنها یک چهارم از دارندگان کارت کار برای تمدید کارت‌های خود مراجعه کردند. علی اقبالی خاطرنشان کرد که این کارگران برای تمدید کارت خود باید جریمه پرداخت کنند و اگر کارت‌شان را تمدید نکنند، هم از خدمات بیمه محروم می‌شوند و هم این‌که به عنوان کارگر غیرقانونی قلمداد خواهند شد. از سوی دیگر، کارفرمای ایرانی نیز جریمه و کارگاهش بسته خواهد شد.
به گزارش خبرگزاری صدای افغان(آوا) از تهران، مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت کار ایران در این گفت‌وگو خاطرنشان کرد: "ما امسال روند تمدید و صدور کارت کارهای‌مان را خودمان انجام دادیم و به دفاتر کفالت ندادیم، به این ترتیب امسال برخلاف سال‌های گذشته، کارگران هزینه به کار گماری نداشتند و تنها یک هزینه تعرفه تمدید بود، اما اتباع افغانستانی نیامدند کارت‌های‌شان را تمدید کنند!"
وی افزود که دارندگان کارت کار از 1 آبان(عقرب) 96 تا 25 اسفند(حوت) وقت داشتند مراجعه کنند و با پرداخت 255 هزار تومان، کارت‌شان را به مدت یک سال تمدید کنند تا هم از هم بیمه و سابقه‌اش استفاده کنند و هم هیچ کسی جرأت نکند به او بی‌احترامی نماید، اما تنها یک چهارم دارندگان کارت کار برای تمدید کارت کار خود مراجعه کردند.
آقای اقبالی افزود: کسانی که کارت کارشان را تمدید نکردند، از خدمات بیمه محروم شدند. در سال 1396 موارد متعددی پیش آمد که تبعه افغانستانی دچار سانحه شده و آسیب دیده، اما هنگامی که برای تمدید کارت مراجعه کرد تا از خدمات بیمه بهره‌مند شود، ما نتوانستیم هیچ کمکی کنیم.
وی با انتقاد از کارگران افغانستانی برای عدم تمدید کارت کارشان خاطرنشان کرد: "در سال 1396، تبعه افغانستانی برای صدور پروانه کار، برای بار اول 360 هزار تومان برای یک سال می‌پرداخت، تقریبا روزی یک هزار تومان(معادل 14 افغانی). کدام تبعه افغانستانی روزی هزار تومان با موبایل حرف نمی‌زند؟ اما شماره روزی هزار تومان می‌دهی، پروانه کار می‌گیری و به صورت قانونی کار می‌کنی! آیا این هزینه بالایی است؟ این در حالی است که در کنار دریافت کارت کار، بیمه تأمین اجتماعی هم می‌شود که 20 درصد هزینه بیمه را کارفرما و 7 درصدش را خود کارگر پرداخت می‌کند و زن، فرزند و خودش بیمه می‌شود. یک کاگر با گرفتن پروانه کار و پس از آن بیمه تأمین اجتماعی، هفت نوع خدمات از بیمه تأمین اجتماعی می‌گیرد، کدام کشوری از اروپا تا آسیا چنین سرویسی به شما می‌دهد؟ اما وقتی کارگر استقبال نمی‌کند و به گونه‌یی از دریافت و یا تمدید پروانه کار فرار می‌کند، فکر می‌کند هوشیاری کرده است؟!".
مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت کار ایران در پاسخ به سوالی که آیا برنامه دیگری برای تمدید کارت کار کسانی که کارت‌شان را تمدید نکرده‌اند، وجود دارد یا خیر، گفت: سال 1396 تمام شد و حالا هر کس که بیاید، جریمه می‌شود و باید جریمه صدور پرداخت کند، یعنی به جای 250 هزار تومان، باید 360 هزار تومان پرداخت کند، البته با تعرفه فعلی و اگر تعرفه سال 1397 گران‌تر شود، باید بیشتر پرداخت کند.
وی در پاسخ به سوال دیگر اگر بازهم کارگران کارت خود را تمدید نکنند، خاطرنشان کرد: "کارگر غیرقانونی می‌شود و ما کارفرمای مربوط را جریمه می‌کنیم. بر اساس مصوبه‌یی که دولت ابلاغ کرده، آن ملک و محل فعالیت کارگر غیرقانونی پلمپ می‌شود، عینی عملا کارفرمای ایرانی هم زیر تیغ می‌رود".
آقای اقبالی در مورد تفاوت کارت کار و پروانه کار گفت: "از اول هم پروانه کار بوده، کلمه کارت به این خاطر استفاده شده که چون پروانه به شکل کارت صادر شده، به کارت کار مشهور شده، در حالی که روی کارت کار نوشته پروانه کار".
وی با بیان این‌که پروانه کار به دو شکل کارت و دفترچه صادر می‌شود، در مورد این‌که دفترچه برای چه کسانی صادر می‌شود، افزود: "دفترچه برای کسانی است که در اداره کل اشتغال اتباع خارجی تشکیل پرونده دهند. کلیه افرادی که به استناد بند الف ماده 122 قانون کار ایران، بیش از ده سال در ایران اقامت داشته باشند، می‌توانند دفترچه بگیرند. از طرف دیگر، آن‌هایی که از کارت آمایش به گذرنامه تغییر وضعیت می‌دهند و به عنوان یک سرمایه‌گذار شرکت ثبت می‌کنند، دفترچه می‌گیرد. هم‌چنین کسانی که از افغانستان با گذرنامه به ایران آمده و شرکت ثبت کرده‌اند، دفترچه پروانه کار گرفته‌اند".
مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت کار ایران خاطرنشان کرد که هرچند دفترچه سهولت دارد، اما یک سری تعهدات هم دارد که شامل بحث‌هایی چون مالیات می‌شود که به کارت‌های کار، مالیات تعلق نمی‌گیرد.
وی در ادامه تصریح کرد: "ما برای صدور پروانه کار برای دارندگان کارت آمایش که اقامت دارند، از کارت استفاده کردیم که هم به نفع دولت و هم تبعه خارجی است. کارت کار به دلیل این‌که حمل و محافظت از آن برای کارگر افغانستانی ساده‌تر و مطمئن‌تر است و هزینه کمتری برای صدور نیاز دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد".
آقای اقبالی در بخش دیگر مصاحبه در پاسخ به مشکلات اخیر بانکی برای شهروندان و مهاجرین افغانستانی در ایران گفت: "هیچ کدام از دوستانی که گذرنامه دارند و در حوزه ما مجوز گرفته و اجازه کار دارند، مشکل بانکی ندارند، حتی آن‌هایی که کارت آمایش دارند و از ما دفترچه پروانه کار گرفته‌اند، رفته‌اند بانک و حساب باز کرده‌اند، عابر بانک و دسته چک‌شان هم فعال است، می‌توانند حساب LC باز کنند که بالاترین نوع کار بانکی است و می‌تواند کار واردات و صادرات انجام دهند".
وی خاطرنشان کرد: "ما در سال‌های قبل خیلی در این قصه به دوستان وزارت کشور و در حوزه سازماندهی اتباع خارجی انتقاد کردیم، و گفتیم که بیایید یک حساب قرض‌الحسنه را با همین کارت‌های آمایش در بانک‌ها باز کنید که به عنوان مثال، من دست یک خانم افغانی، پول یک میلیونی ندهم، یک کارت به دستش بدهم تا هر وقت بانک رفت و یا خرید کرد، از این کارت استفاده کند، پول همراهش نباشد که جانش در خطر باشد".
به گفته مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت کار ایران، این مسأله به حوزه وزارت کشور برمی‌گردد که باید هماهنگی کند و دستورالعملی به بانک‌ها داده شود تا بتوانند برای اتباع خارجی که کارت اقامت موقت یا آمایش دارند، حساب بانکی هرچند از نوع قرض‌الحسنه باز کنند.
در زیر، بخش چهارم گفت‌وگوی ویژه خبرگزاری صدای افغان(آوا) را با آقای علی اقبالی، مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی دولت جمهوری اسلامی ایران را می‌خوانید:
سوال: در حوزه کارت کار، قبل از سال جدید اعلام شد که کارت کار تمدید می‌شود و ثبت‌نام کنید، این پروسه به کجا رسید؟
اقبالی: ما امسال روند تمدید و صدور کارت کارهای‌مان را خودمان انجام دادیم و به دفاتر کفالت ندادیم، اطلاعیه زدیم، خبر زدیم، به این ترتیب امسال برخلاف سال‌های گذشته هزینه به کار گماری نداشتند و تنها یک هزینه تعرفه تمدید بود، اما اتباع افغانستانی نیامدند کارت‌های‌شان را تمدید کنند! باید مراجعه می‌کرد و 255 هزار تومان می‌داد و کارتش را به مدت یک سال تمدید می‌نمود تا هم از هم بیمه و سابقه‌اش استفاده کند و هم هیچ کسی جرأت کند به او بی‌احترامی کند، اما تنها یک چهارم دارندگان کارت کار برای تمدید کارت کار خود مراجعه کردند.
سوال: از کی باید تمدید کارت را شروع می‌کردند؟
اقبالی: از 1 آبان(عقرب) 96 تا 25 اسفند(حوت) وقت داشتند، اما فقط یک چهارم دارندگان کارت کارگری برای تمدید کارت خود مراجعه کردند. آیا من باید به ضرب چماق کارگر را بیاورم تا حق قانونی خودش را بگیرد؟! بعد که آسیب دیده، آمده و می‌گوید کارتم را تمدید کن تا بروم بیمه، اما گفتم که شرمنده‌ام! چون تاریخ کارت من در سیستم به بیمه وصل است، سامانه من به بیمه تأمین اجتماعی وصل است، آیا من می‌توانم تاریخ را به عقب بکشم؟! در این زمینه در سال 1396 موارد متعددی داشتیم.
سوال: آیا برنامه دیگری دارید آن‌هایی که کارت‌شان را تمدید نکرده‌اند، بتوانند برای تمدید کارت کارگری مراجعه کنند؟
اقبالی: نه دیگر، سال 1396 تمام شد و حالا هر کس که بیاید، جریمه می‌شود و باید جریمه صدور پرداخت کند، یعنی به جای 250 هزار تومان، باید 360 هزار تومان پرداخت کند، البته با تعرفه فعلی و اگر تعرفه سال 1397 گران‌تر شود، باید بیشتر پرداخت کند. از طرف دیگر، در سال 1396، بیمه برای کارگر رد نمی‌شود و بیمه سال 96 آن خالی است و این در بیمه به ضررش تمام می شود. در 96 اگر اتفاقی برای کسانی که کارت کارگی و بیمه‌شان تمدید نشده، افتاده، من نتوانستم کمکی بکنم. علی‌رغم این‌که تبلیغ کردم بیایید کارت کار را تمدید کنید، علی‌رغم این که مصارف امسال نصف هزینه‌های سال گذشته هم نبود و تنها یک فیش تمدید با معرفی کارفرما بود و بسیار ساده به همراه فیش تمدید، 255 هزار تومان پرداخت می‌کرد، اما مورد استقبال قرار نگرفت.
سوال: اگر به همین صورت ادامه بدهند و کارت خود را تمدید نکنند؟
اقبالی: می‌شوند کارگر غیرقانونی، و ما کارفرمای مربوط را جریمه می‌کنیم. بر اساس مصوبه‌یی که دولت ابلاغ کرده، آن ملک و محل فعالیت کارگر غیرقانونی پلمپ می‌شود، عینی عملا کارفرمای ایرانی هم زیر تیغ می‌رود.
سوال: اما خیلی از کارگران هستند که روزمزد بوده و کارفرمای ثابت ندارند؟
اقبالی: تعدادشان خیلی کم است، ما برای آن ها دفترچه روزمزد صادر کردیم. گفتیم که بیایید همان دفترچه روزمزد را تمدید کنید. به عنوان مثال یکی چرخ طحافی دارد، یکی واکسی است، ولی تعدادشان خیلی کم است، ما هیچ محدودیتی هم برای‌شان وضع نکردیم، ولی متأسفانه آن انتظاری که از عموم داشتیم که بیایند کارشان را قانونی کنند تا کسی به آن‌ها بی‌احترامی و تعرض نکند، عملی نشد و برای تمدید کارت کار مراجعه نکردند.
سوال: شما برای اولین بار امسال بحث پروانه کار را داشتید؟
اقبالی: از اول هم پروانه کار بوده، کلمه کارت به این خاطر استفاده شده که چون پروانه کار به شکل کارت صادر شده، به کارت کار مشهور شده، در حالی که روی کارت کار نوشته پروانه کار. ما از قدیم دو سند برای صدور پروانه کار داریم، یکی دفترچه و دیگری کارت، اما نمی‌گوییم دفترچه کار، می‌گوییم پروانه کار. هر دو از نظر حقوقی پروانه کار است، یعنی مجوز کار است. کارت کار به دلیل این‌که حمل و محافظت از آن برای تبعه کارگر افغانستانی ساده‌تر و مطمئن‌تر است و هزینه کمتری برای صدور نیاز دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کارت نسبت به دفترچه، محفوظ‌‌تر است، نمی‌شکند و خیس نمی‌شود، مگر این‌که قیچی زده شود. هزینه صدور کارت هم کمتر است.
سوال: دفترچه کار برای چه کسانی صادر می‌شود؟
اقبالی: دفترچه قالب دیگری دارد، دفترچه برای کسانی است که در اداره کل اشتغال اتباع خارجی تشکیل پرونده دهند. ما دفترچه کار را برای کسانی که در قالب پناهندگی در ایران زندگی می‌کنند، اجرا کردیم، ولی چون صدور پروانه کار برای دارندگان کارت آمایش کوتاه مدت بود، به عنوان مثال سه ماهه، شش ماهه و یک‌ساله بود، ما از کارت استفاده کردیم که هم به نفع دولت و هم تبعه خارجی است. اما کسانی که شرکت دارند و جواز کارشان بلندمدت‌تر است، به عنوان مثال 5 سال و 10 سال، دفترچه کار می‌گیرند، چون دفترچه صفحات مختلفی دارد و جابجا هم می‌شود. به عنوان مثال در سه سال، کارگر پیش سه نفر کار کرده است، ولی در کارت کار، امکان جابجایی وجود ندارد، یک کارگر و یک کارفرماست، هر زمانی که کارگر از پیش کارفرما رفت، برای کارفرمای بعدی، کارت کار جداگانه صادر می‌شود، چون کد کارگاه و کد ملی کارفرما تبدیل می‌شود، ولی هر دو، پروانه کار است و امتیاز خاصی نسبت به یک‌دیگر ندارند.
سوال: برای دارندگان پروانه‌های کار چه سهولت‌هایی وجود دارد؟
پاسخ: در سال 1396، تبعه افغانستانی برای صدور پروانه کار، برای بار اول 360 هزار تومان برای یک سال می‌پرداخت، تقریبا روزی یک هزار تومان(معادل 14 افغانی). کدام تبعه افغانستانی روزی هزار تومان با موبایل حرف نمی‌زند؟ اما شماره روزی هزار تومان می‌دهی، پروانه کار می‌گیری و به صورت قانونی کار می‌کنی! آیا این هزینه بالایی است؟ این در حالی است که در کنار دریافت کارت کار، بیمه تأمین اجتماعی هم می‌شود که 20 درصد هزینه بیمه را کارفرما و 7 درصدش را خود کار پرداخت می‌کند و زن، فرزند و خودش بیمه می‌شود. یک کاگر با گرفتن پروانه کار و پس از آن بیمه تأمین اجتماعی، هفت نوع خدمات از بیمه تأمین اجتماعی می‌گیرد، کدام کشوری از اروپا تا آسیا چنین سرویسی به شما می‌دهد؟ اما وقتی کارگر استقبال نمی‌کند و به گونه‌یی از دریافت و یا تمدید پروانه کار فرار می‌کند، فکر می‌کند هوشیاری کرده است؟! این را من به چه زبانی باید به مخاطب خود بگویم که آقای محترم، بیا برو و مجوز کار بگیر، از بیمه تأمین اجتماعی استفاده کن، پول بده، ولی هر زمانی که خانم و فرزندانت مریض شد، همسرت باردار شد یا بیماری حاد پیدا کردید، می‌توانی از بیمه تأمین اجتماعی برای درمان استفاده کنی، چرا فقط برای امروزت فکر می‌کنی؟! جامعه مهاجرین باید آموزش ببینند و توجیه شوند که یک مقدار دورتر را نگاه کنند! به عنوان مثال، بچه یا همسر شما برای 5 سال آینده نیاز به تأمین درمان پیدا می‌کند، اما شما باید در این 5 سال بیمه درمان داشته باشی که خانمت در آینده بتواند از بیمه درمان استفاده کند، چرا امروزت را فکر می‌کنی؟!
سوال: مشکلی که اخیرا در قسمت بانک‌ها پیش آمده و آن‌هایی که کارت آمایش دارند، مشکلاتی در قسمت دریافت عابر بانک دارند، این مشکل در چه سطحی است و تا چه اندازه به شما هم مربوط می‌شود؟
اقبالی: به ما برنمی‌گردد، مشکل بانکی آن‌هایی به من برمی‌گردد که دفترچه پروانه کار دارند، این افراد حساب ارزی دارند، به عنوان مثال می‌تواند در ده تا شعبه بانک حساب باز کنند، دسته چک داشته باشند و حتی حساب LC برای خود باز کنند. هیچ کدام از دوستانی که گذرنامه دارند و در حوزه ما مجوز گرفته و اجازه کار دارند، مشکل بانکی ندارند، حتی آن‌هایی که کارت آمایش دارند، از ما دفترچه پروانه کار گرفته‌اند، رفته‌اند بانک و حساب باز کرده‌اند، عابر بانک و دسته چک‌شان هم فعال است، می‌توانند حساب LC باز کنند که بالاترین نوع کار بانکی است و می‌تواند کار واردات و صادرات انجام دهند.
ما در سال‌های قبل خیلی در این قصه به دوستان وزارت کشور و در حوزه سازماندهی اتباع خارجی انتقاد کردیم، و گفتیم که بیایید یک حساب قرض‌الحسنه را با همین کارت‌های آمایش در بانک‌ها باز کنید که به عنوان مثال، من دست یک خانم افغانی، پول یک میلیونی ندهم، یک کارت به دستش بدهم تا هر وقت بانک رفت و یا خرید کرد، از این کارت استفاده کند، پول همراهش نباشد که جانش در خطر باشد. این مسأله به حوزه وزارت کشور برمی‌گردد که باید هماهنگی کند و دستورالعملی به بانک‌ها داده شود تا بتوانند برای اتباع خارجی که کارت اقامت موقت یا آمایش در ایران دارند، حساب بانکی هرچند از نوع قرض‌الحسنه باز کنند.
سوال: این مسأله برای کارفرمای ایرانی هم سهولت ایجاد می‌کند؟
اقبالی: بله، کارفرمای من دیگر پول دستی به کارگر افغانستانی نمی‌دهد، کارفرما از کارگر شماره حساب یا شماره کارت گرفته و پول را به آن شماره می‌ریزد. به عنوان مثال، کارفرمایی که 500 کارگر دارد، نمی‌تواند به صورت دستی و نقدی به هر کارگر یک میلیون پرداخت کند.
سوال: پس در حوزه شما در قسمت مسائل بانکی هیچ مشکلی وجود ندارد؟
اقبالی: برای آن‌هایی که گذرنامه و پروانه کار گرفتند و هم‌چنین دارندگان کارت موقت اقامت یا آمایش که دفترچه پروانه کار گرفته‌اند، هیچ مشکلی وجود ندارد.
البته در مورد آن‌هایی که کارت آمایش دارند، آقای محمدی فر، مدیرکل اموراتباع و مهاجرین خارجی گفته است که مشکل حل شده و عملیاتی می‌شود.
سوال: از میان کسانی که کارت آمایش دارند، چه کسانی می‌توانند دفترچه پروانه کار بگیرند؟ دیده می‌شود که دفترچه پروانه کار سهولت‌های بیشتری ارائه می‌دهد؟
اقبالی: کلیه افرادی که به استناد بند الف ماده 122 قانون کار، بیش از ده سال در ایران اقامت داشته باشند، می توانند بیایند و دفترچه بگیرند. از طرف دیگر، آن‌هایی که از کارت آمایش به گذرنامه تغییر وضعیت می‌دهند و می‌آیند به عنوان یک سرمایه‌گذار شرکت ثبت می‌کنند، می‌آیند و دفترچه می‌گیرد. هم‌چنین کسی که از افغانستان با گذرنامه به ایران آمده و شرکت ثبت کرده، دفترچه گرفته و ما هم خدماتی که به آن دفترچه تعلق می‌گیرد را به او ارائه داده‌ایم.
ولی به دلیل توافق نامه و مصوبه‌یی که در دولت داریم، برای اتباع افغانستانی که دارای کارت اقامت موقت یا آمایش هستند، فعلا کارت پروانه کار صادر می‌کنیم، به دلیل این‌که کوتاه‌مدت است. البته اگر بحث عابر بانک این‌ها حل شود، عملا مشکل حل است. دفترچه هرچند سهولت دارد، اما یک سری تعهدات هم دارد که شامل بحث‌هایی چون مالیات و سازمان مالیات است که به کارت‌های کار مالیات تعلق نمی‌گیرد.
به گزارش خبرگزاری صدای افغان(آوا) از تهران، مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت کار ایران در این گفت‌وگو خاطرنشان کرد: "ما امسال روند تمدید و صدور کارت کارهای‌مان را خودمان انجام دادیم و به دفاتر کفالت ندادیم، به این ترتیب امسال برخلاف سال‌های گذشته، کارگران هزینه به کار گماری نداشتند و تنها یک هزینه تعرفه تمدید بود، اما اتباع افغانستانی نیامدند کارت‌های‌شان را تمدید کنند!"
وی افزود که دارندگان کارت کار از 1 آبان(عقرب) 96 تا 25 اسفند(حوت) وقت داشتند مراجعه کنند و با پرداخت 255 هزار تومان، کارت‌شان را به مدت یک سال تمدید کنند تا هم از هم بیمه و سابقه‌اش استفاده کنند و هم هیچ کسی جرأت نکند به او بی‌احترامی نماید، اما تنها یک چهارم دارندگان کارت کار برای تمدید کارت کار خود مراجعه کردند.
آقای اقبالی افزود: کسانی که کارت کارشان را تمدید نکردند، از خدمات بیمه محروم شدند. در سال 1396 موارد متعددی پیش آمد که تبعه افغانستانی دچار سانحه شده و آسیب دیده، اما هنگامی که برای تمدید کارت مراجعه کرد تا از خدمات بیمه بهره‌مند شود، ما نتوانستیم هیچ کمکی کنیم.
وی با انتقاد از کارگران افغانستانی برای عدم تمدید کارت کارشان خاطرنشان کرد: "در سال 1396، تبعه افغانستانی برای صدور پروانه کار، برای بار اول 360 هزار تومان برای یک سال می‌پرداخت، تقریبا روزی یک هزار تومان(معادل 14 افغانی). کدام تبعه افغانستانی روزی هزار تومان با موبایل حرف نمی‌زند؟ اما شماره روزی هزار تومان می‌دهی، پروانه کار می‌گیری و به صورت قانونی کار می‌کنی! آیا این هزینه بالایی است؟ این در حالی است که در کنار دریافت کارت کار، بیمه تأمین اجتماعی هم می‌شود که 20 درصد هزینه بیمه را کارفرما و 7 درصدش را خود کارگر پرداخت می‌کند و زن، فرزند و خودش بیمه می‌شود. یک کاگر با گرفتن پروانه کار و پس از آن بیمه تأمین اجتماعی، هفت نوع خدمات از بیمه تأمین اجتماعی می‌گیرد، کدام کشوری از اروپا تا آسیا چنین سرویسی به شما می‌دهد؟ اما وقتی کارگر استقبال نمی‌کند و به گونه‌یی از دریافت و یا تمدید پروانه کار فرار می‌کند، فکر می‌کند هوشیاری کرده است؟!".
مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت کار ایران در پاسخ به سوالی که آیا برنامه دیگری برای تمدید کارت کار کسانی که کارت‌شان را تمدید نکرده‌اند، وجود دارد یا خیر، گفت: سال 1396 تمام شد و حالا هر کس که بیاید، جریمه می‌شود و باید جریمه صدور پرداخت کند، یعنی به جای 250 هزار تومان، باید 360 هزار تومان پرداخت کند، البته با تعرفه فعلی و اگر تعرفه سال 1397 گران‌تر شود، باید بیشتر پرداخت کند.
وی در پاسخ به سوال دیگر اگر بازهم کارگران کارت خود را تمدید نکنند، خاطرنشان کرد: "کارگر غیرقانونی می‌شود و ما کارفرمای مربوط را جریمه می‌کنیم. بر اساس مصوبه‌یی که دولت ابلاغ کرده، آن ملک و محل فعالیت کارگر غیرقانونی پلمپ می‌شود، عینی عملا کارفرمای ایرانی هم زیر تیغ می‌رود".
آقای اقبالی در مورد تفاوت کارت کار و پروانه کار گفت: "از اول هم پروانه کار بوده، کلمه کارت به این خاطر استفاده شده که چون پروانه به شکل کارت صادر شده، به کارت کار مشهور شده، در حالی که روی کارت کار نوشته پروانه کار".
وی با بیان این‌که پروانه کار به دو شکل کارت و دفترچه صادر می‌شود، در مورد این‌که دفترچه برای چه کسانی صادر می‌شود، افزود: "دفترچه برای کسانی است که در اداره کل اشتغال اتباع خارجی تشکیل پرونده دهند. کلیه افرادی که به استناد بند الف ماده 122 قانون کار ایران، بیش از ده سال در ایران اقامت داشته باشند، می‌توانند دفترچه بگیرند. از طرف دیگر، آن‌هایی که از کارت آمایش به گذرنامه تغییر وضعیت می‌دهند و به عنوان یک سرمایه‌گذار شرکت ثبت می‌کنند، دفترچه می‌گیرد. هم‌چنین کسانی که از افغانستان با گذرنامه به ایران آمده و شرکت ثبت کرده‌اند، دفترچه پروانه کار گرفته‌اند".
مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت کار ایران خاطرنشان کرد که هرچند دفترچه سهولت دارد، اما یک سری تعهدات هم دارد که شامل بحث‌هایی چون مالیات می‌شود که به کارت‌های کار، مالیات تعلق نمی‌گیرد.
وی در ادامه تصریح کرد: "ما برای صدور پروانه کار برای دارندگان کارت آمایش که اقامت دارند، از کارت استفاده کردیم که هم به نفع دولت و هم تبعه خارجی است. کارت کار به دلیل این‌که حمل و محافظت از آن برای کارگر افغانستانی ساده‌تر و مطمئن‌تر است و هزینه کمتری برای صدور نیاز دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد".
آقای اقبالی در بخش دیگر مصاحبه در پاسخ به مشکلات اخیر بانکی برای شهروندان و مهاجرین افغانستانی در ایران گفت: "هیچ کدام از دوستانی که گذرنامه دارند و در حوزه ما مجوز گرفته و اجازه کار دارند، مشکل بانکی ندارند، حتی آن‌هایی که کارت آمایش دارند و از ما دفترچه پروانه کار گرفته‌اند، رفته‌اند بانک و حساب باز کرده‌اند، عابر بانک و دسته چک‌شان هم فعال است، می‌توانند حساب LC باز کنند که بالاترین نوع کار بانکی است و می‌تواند کار واردات و صادرات انجام دهند".
وی خاطرنشان کرد: "ما در سال‌های قبل خیلی در این قصه به دوستان وزارت کشور و در حوزه سازماندهی اتباع خارجی انتقاد کردیم، و گفتیم که بیایید یک حساب قرض‌الحسنه را با همین کارت‌های آمایش در بانک‌ها باز کنید که به عنوان مثال، من دست یک خانم افغانی، پول یک میلیونی ندهم، یک کارت به دستش بدهم تا هر وقت بانک رفت و یا خرید کرد، از این کارت استفاده کند، پول همراهش نباشد که جانش در خطر باشد".
به گفته مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت کار ایران، این مسأله به حوزه وزارت کشور برمی‌گردد که باید هماهنگی کند و دستورالعملی به بانک‌ها داده شود تا بتوانند برای اتباع خارجی که کارت اقامت موقت یا آمایش دارند، حساب بانکی هرچند از نوع قرض‌الحسنه باز کنند.
در زیر، بخش چهارم گفت‌وگوی ویژه خبرگزاری صدای افغان(آوا) را با آقای علی اقبالی، مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی دولت جمهوری اسلامی ایران را می‌خوانید:
سوال: در حوزه کارت کار، قبل از سال جدید اعلام شد که کارت کار تمدید می‌شود و ثبت‌نام کنید، این پروسه به کجا رسید؟
اقبالی: ما امسال روند تمدید و صدور کارت کارهای‌مان را خودمان انجام دادیم و به دفاتر کفالت ندادیم، اطلاعیه زدیم، خبر زدیم، به این ترتیب امسال برخلاف سال‌های گذشته هزینه به کار گماری نداشتند و تنها یک هزینه تعرفه تمدید بود، اما اتباع افغانستانی نیامدند کارت‌های‌شان را تمدید کنند! باید مراجعه می‌کرد و 255 هزار تومان می‌داد و کارتش را به مدت یک سال تمدید می‌نمود تا هم از هم بیمه و سابقه‌اش استفاده کند و هم هیچ کسی جرأت کند به او بی‌احترامی کند، اما تنها یک چهارم دارندگان کارت کار برای تمدید کارت کار خود مراجعه کردند.
سوال: از کی باید تمدید کارت را شروع می‌کردند؟
اقبالی: از 1 آبان(عقرب) 96 تا 25 اسفند(حوت) وقت داشتند، اما فقط یک چهارم دارندگان کارت کارگری برای تمدید کارت خود مراجعه کردند. آیا من باید به ضرب چماق کارگر را بیاورم تا حق قانونی خودش را بگیرد؟! بعد که آسیب دیده، آمده و می‌گوید کارتم را تمدید کن تا بروم بیمه، اما گفتم که شرمنده‌ام! چون تاریخ کارت من در سیستم به بیمه وصل است، سامانه من به بیمه تأمین اجتماعی وصل است، آیا من می‌توانم تاریخ را به عقب بکشم؟! در این زمینه در سال 1396 موارد متعددی داشتیم.
سوال: آیا برنامه دیگری دارید آن‌هایی که کارت‌شان را تمدید نکرده‌اند، بتوانند برای تمدید کارت کارگری مراجعه کنند؟
اقبالی: نه دیگر، سال 1396 تمام شد و حالا هر کس که بیاید، جریمه می‌شود و باید جریمه صدور پرداخت کند، یعنی به جای 250 هزار تومان، باید 360 هزار تومان پرداخت کند، البته با تعرفه فعلی و اگر تعرفه سال 1397 گران‌تر شود، باید بیشتر پرداخت کند. از طرف دیگر، در سال 1396، بیمه برای کارگر رد نمی‌شود و بیمه سال 96 آن خالی است و این در بیمه به ضررش تمام می شود. در 96 اگر اتفاقی برای کسانی که کارت کارگی و بیمه‌شان تمدید نشده، افتاده، من نتوانستم کمکی بکنم. علی‌رغم این‌که تبلیغ کردم بیایید کارت کار را تمدید کنید، علی‌رغم این که مصارف امسال نصف هزینه‌های سال گذشته هم نبود و تنها یک فیش تمدید با معرفی کارفرما بود و بسیار ساده به همراه فیش تمدید، 255 هزار تومان پرداخت می‌کرد، اما مورد استقبال قرار نگرفت.
سوال: اگر به همین صورت ادامه بدهند و کارت خود را تمدید نکنند؟
اقبالی: می‌شوند کارگر غیرقانونی، و ما کارفرمای مربوط را جریمه می‌کنیم. بر اساس مصوبه‌یی که دولت ابلاغ کرده، آن ملک و محل فعالیت کارگر غیرقانونی پلمپ می‌شود، عینی عملا کارفرمای ایرانی هم زیر تیغ می‌رود.
سوال: اما خیلی از کارگران هستند که روزمزد بوده و کارفرمای ثابت ندارند؟
اقبالی: تعدادشان خیلی کم است، ما برای آن ها دفترچه روزمزد صادر کردیم. گفتیم که بیایید همان دفترچه روزمزد را تمدید کنید. به عنوان مثال یکی چرخ طحافی دارد، یکی واکسی است، ولی تعدادشان خیلی کم است، ما هیچ محدودیتی هم برای‌شان وضع نکردیم، ولی متأسفانه آن انتظاری که از عموم داشتیم که بیایند کارشان را قانونی کنند تا کسی به آن‌ها بی‌احترامی و تعرض نکند، عملی نشد و برای تمدید کارت کار مراجعه نکردند.
سوال: شما برای اولین بار امسال بحث پروانه کار را داشتید؟
اقبالی: از اول هم پروانه کار بوده، کلمه کارت به این خاطر استفاده شده که چون پروانه کار به شکل کارت صادر شده، به کارت کار مشهور شده، در حالی که روی کارت کار نوشته پروانه کار. ما از قدیم دو سند برای صدور پروانه کار داریم، یکی دفترچه و دیگری کارت، اما نمی‌گوییم دفترچه کار، می‌گوییم پروانه کار. هر دو از نظر حقوقی پروانه کار است، یعنی مجوز کار است. کارت کار به دلیل این‌که حمل و محافظت از آن برای تبعه کارگر افغانستانی ساده‌تر و مطمئن‌تر است و هزینه کمتری برای صدور نیاز دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کارت نسبت به دفترچه، محفوظ‌‌تر است، نمی‌شکند و خیس نمی‌شود، مگر این‌که قیچی زده شود. هزینه صدور کارت هم کمتر است.
سوال: دفترچه کار برای چه کسانی صادر می‌شود؟
اقبالی: دفترچه قالب دیگری دارد، دفترچه برای کسانی است که در اداره کل اشتغال اتباع خارجی تشکیل پرونده دهند. ما دفترچه کار را برای کسانی که در قالب پناهندگی در ایران زندگی می‌کنند، اجرا کردیم، ولی چون صدور پروانه کار برای دارندگان کارت آمایش کوتاه مدت بود، به عنوان مثال سه ماهه، شش ماهه و یک‌ساله بود، ما از کارت استفاده کردیم که هم به نفع دولت و هم تبعه خارجی است. اما کسانی که شرکت دارند و جواز کارشان بلندمدت‌تر است، به عنوان مثال 5 سال و 10 سال، دفترچه کار می‌گیرند، چون دفترچه صفحات مختلفی دارد و جابجا هم می‌شود. به عنوان مثال در سه سال، کارگر پیش سه نفر کار کرده است، ولی در کارت کار، امکان جابجایی وجود ندارد، یک کارگر و یک کارفرماست، هر زمانی که کارگر از پیش کارفرما رفت، برای کارفرمای بعدی، کارت کار جداگانه صادر می‌شود، چون کد کارگاه و کد ملی کارفرما تبدیل می‌شود، ولی هر دو، پروانه کار است و امتیاز خاصی نسبت به یک‌دیگر ندارند.
سوال: برای دارندگان پروانه‌های کار چه سهولت‌هایی وجود دارد؟
پاسخ: در سال 1396، تبعه افغانستانی برای صدور پروانه کار، برای بار اول 360 هزار تومان برای یک سال می‌پرداخت، تقریبا روزی یک هزار تومان(معادل 14 افغانی). کدام تبعه افغانستانی روزی هزار تومان با موبایل حرف نمی‌زند؟ اما شماره روزی هزار تومان می‌دهی، پروانه کار می‌گیری و به صورت قانونی کار می‌کنی! آیا این هزینه بالایی است؟ این در حالی است که در کنار دریافت کارت کار، بیمه تأمین اجتماعی هم می‌شود که 20 درصد هزینه بیمه را کارفرما و 7 درصدش را خود کار پرداخت می‌کند و زن، فرزند و خودش بیمه می‌شود. یک کاگر با گرفتن پروانه کار و پس از آن بیمه تأمین اجتماعی، هفت نوع خدمات از بیمه تأمین اجتماعی می‌گیرد، کدام کشوری از اروپا تا آسیا چنین سرویسی به شما می‌دهد؟ اما وقتی کارگر استقبال نمی‌کند و به گونه‌یی از دریافت و یا تمدید پروانه کار فرار می‌کند، فکر می‌کند هوشیاری کرده است؟! این را من به چه زبانی باید به مخاطب خود بگویم که آقای محترم، بیا برو و مجوز کار بگیر، از بیمه تأمین اجتماعی استفاده کن، پول بده، ولی هر زمانی که خانم و فرزندانت مریض شد، همسرت باردار شد یا بیماری حاد پیدا کردید، می‌توانی از بیمه تأمین اجتماعی برای درمان استفاده کنی، چرا فقط برای امروزت فکر می‌کنی؟! جامعه مهاجرین باید آموزش ببینند و توجیه شوند که یک مقدار دورتر را نگاه کنند! به عنوان مثال، بچه یا همسر شما برای 5 سال آینده نیاز به تأمین درمان پیدا می‌کند، اما شما باید در این 5 سال بیمه درمان داشته باشی که خانمت در آینده بتواند از بیمه درمان استفاده کند، چرا امروزت را فکر می‌کنی؟!
سوال: مشکلی که اخیرا در قسمت بانک‌ها پیش آمده و آن‌هایی که کارت آمایش دارند، مشکلاتی در قسمت دریافت عابر بانک دارند، این مشکل در چه سطحی است و تا چه اندازه به شما هم مربوط می‌شود؟
اقبالی: به ما برنمی‌گردد، مشکل بانکی آن‌هایی به من برمی‌گردد که دفترچه پروانه کار دارند، این افراد حساب ارزی دارند، به عنوان مثال می‌تواند در ده تا شعبه بانک حساب باز کنند، دسته چک داشته باشند و حتی حساب LC برای خود باز کنند. هیچ کدام از دوستانی که گذرنامه دارند و در حوزه ما مجوز گرفته و اجازه کار دارند، مشکل بانکی ندارند، حتی آن‌هایی که کارت آمایش دارند، از ما دفترچه پروانه کار گرفته‌اند، رفته‌اند بانک و حساب باز کرده‌اند، عابر بانک و دسته چک‌شان هم فعال است، می‌توانند حساب LC باز کنند که بالاترین نوع کار بانکی است و می‌تواند کار واردات و صادرات انجام دهند.
ما در سال‌های قبل خیلی در این قصه به دوستان وزارت کشور و در حوزه سازماندهی اتباع خارجی انتقاد کردیم، و گفتیم که بیایید یک حساب قرض‌الحسنه را با همین کارت‌های آمایش در بانک‌ها باز کنید که به عنوان مثال، من دست یک خانم افغانی، پول یک میلیونی ندهم، یک کارت به دستش بدهم تا هر وقت بانک رفت و یا خرید کرد، از این کارت استفاده کند، پول همراهش نباشد که جانش در خطر باشد. این مسأله به حوزه وزارت کشور برمی‌گردد که باید هماهنگی کند و دستورالعملی به بانک‌ها داده شود تا بتوانند برای اتباع خارجی که کارت اقامت موقت یا آمایش در ایران دارند، حساب بانکی هرچند از نوع قرض‌الحسنه باز کنند.
سوال: این مسأله برای کارفرمای ایرانی هم سهولت ایجاد می‌کند؟
اقبالی: بله، کارفرمای من دیگر پول دستی به کارگر افغانستانی نمی‌دهد، کارفرما از کارگر شماره حساب یا شماره کارت گرفته و پول را به آن شماره می‌ریزد. به عنوان مثال، کارفرمایی که 500 کارگر دارد، نمی‌تواند به صورت دستی و نقدی به هر کارگر یک میلیون پرداخت کند.
سوال: پس در حوزه شما در قسمت مسائل بانکی هیچ مشکلی وجود ندارد؟
اقبالی: برای آن‌هایی که گذرنامه و پروانه کار گرفتند و هم‌چنین دارندگان کارت موقت اقامت یا آمایش که دفترچه پروانه کار گرفته‌اند، هیچ مشکلی وجود ندارد.
البته در مورد آن‌هایی که کارت آمایش دارند، آقای محمدی فر، مدیرکل اموراتباع و مهاجرین خارجی گفته است که مشکل حل شده و عملیاتی می‌شود.
سوال: از میان کسانی که کارت آمایش دارند، چه کسانی می‌توانند دفترچه پروانه کار بگیرند؟ دیده می‌شود که دفترچه پروانه کار سهولت‌های بیشتری ارائه می‌دهد؟
اقبالی: کلیه افرادی که به استناد بند الف ماده 122 قانون کار، بیش از ده سال در ایران اقامت داشته باشند، می توانند بیایند و دفترچه بگیرند. از طرف دیگر، آن‌هایی که از کارت آمایش به گذرنامه تغییر وضعیت می‌دهند و می‌آیند به عنوان یک سرمایه‌گذار شرکت ثبت می‌کنند، می‌آیند و دفترچه می‌گیرد. هم‌چنین کسی که از افغانستان با گذرنامه به ایران آمده و شرکت ثبت کرده، دفترچه گرفته و ما هم خدماتی که به آن دفترچه تعلق می‌گیرد را به او ارائه داده‌ایم.
ولی به دلیل توافق نامه و مصوبه‌یی که در دولت داریم، برای اتباع افغانستانی که دارای کارت اقامت موقت یا آمایش هستند، فعلا کارت پروانه کار صادر می‌کنیم، به دلیل این‌که کوتاه‌مدت است. البته اگر بحث عابر بانک این‌ها حل شود، عملا مشکل حل است. دفترچه هرچند سهولت دارد، اما یک سری تعهدات هم دارد که شامل بحث‌هایی چون مالیات و سازمان مالیات است که به کارت‌های کار مالیات تعلق نمی‌گیرد.