هیچ یک از کشورها نباید به خود این اجازه را دهند که در مسائل افغانستان دخالت کنند و باید به آرای مردم و حاکمیت ملی افغانستان و آنچه که ملت ها از آن پیروی می کنند و به آن علاقمند هستند، احترام گذاشت.

بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در یک گفتگوی ویژه با خبرگزاری صدای افغان(آوا) در تهران با اشاره روابط دو کشور ایران و افغانستان گفتم که همواره در جهان امروز و در منطقه، عناصر مخربی وجود دارند که سعی می کنند روابط کشورها به خصوص کشورهای اسلامی و همسایگان دچار توقف و کندی شود و با معضلاتی مواجه شود و اجازه ندهند این گونه کشورها به خصوص مثل ایران و افغانستان که دارای اشتراکات بسیاری هستند، بتوانند به عنوان دو کشور مستقل، همکاری های خود را توسعه بدهند.

وی تصریح کرد افغانستان امروز یک کشور مستقل است و حاکمیت خود را دارد، ما با نهایت احترام به این حاکمیت و مردم افغانستان با هر توقعی که داشته باشند، همکاری خواهیم کرد.

آقای بهرامی به سفر داکتر ظریف وزیر خارجه ایران و توافقاتی که بین کابل تهران شد اشاره کرد و تصریح داشت: ما خواستیم که در زمان کوتاه تری به این تفاهمات برسیم و آنها را نهایی کنیم و آنچه که در کابل دیدیم و مشاهده کردیم نیز همین بود؛ یعنی اراده لازم برای گسترش همکاری ها وجود دارد و امیدواریم این اراده و جدیتی که در کابل مشاهده کردیم، همچنان ادامه پیدا کند و شاهد جدیت و پشتکار دوستان افغانستانی خودمان برای آماده کردن این تفاهمات و رسیدن به یک تفاهم نهایی برای کار درازمدت و همیشگی باشیم.

وی به روابط کابل ـ مسکو نیز اشاره کرد و گفت: روابط روسیه و افغانستان هم مهم است؛ هم افغانستان برای روسیه مهم است و هم شاید روسیه برای افغانستان.

سخنگوی وزارت خارجه در گفتگو با خبرنگار آوا در تهران اظهار داشت: در واقع دولت مردان منطقه باید یاد بگیرند با اتکا به یک کشور و یک نگاه تک بعدی، نمی توانند مسائل خودشان را برای همیشه حل و فصل بکنند، و کشورهای خاص هم حاضر نیستند برای همیشه برای دولت ها هزینه و از آنها حمایت کنند، لذا کشورها باید یک روابط متوازن و متناسب باهم به خصوص در یک حوزه مشخص داشته باشند و اتکا به یک قدرت، به تنهایی کافی نیست؛ لذا باید یک روابط چندجانبه و همه جانبه بین کشورهای منطقه وجود داشته باشد و ما بتوانیم با تنظیم و سیاست گذاری مشخص و با حفظ استقلال، تمامیت ارضی، حاکمیت ملی و عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر، به یک روابط مطلوب و متوازن برسیم و آن را اساس قرار دهیم تا یک منطقه عاری از تنش داشته باشیم.

وی در ادامه بیان داشت: در مورد افغانستان، اصولا مسأله فرق می کند، من فکر می کنم همه همسایگان باید از تمامیت ارضی و حاکمیت ملی افغانستان دفاع کنند، در امور داخلی افغانستان مداخله نکنند و اجازه ندهند گروه های تروریستی در این منطقه رشد کنند.

بهرامی اظهار داشت: در افغانستان قطعا نباید اجازه داد تا گروه های تروریستی شکل بگیرند و بخواهند برای مردم و دولت افغانستان مزاحمت ایجاد کنند.

سخنگوی وزارت خارجه ایران گفت: مردم افغانستان به خاطر اشغالی که توسط شوروی سابق صورت گرفت و تحولات بعدی که اتفاق افتاد، دچار آلام و دردهای شدیدی شده اند و ادامه این وضعیت ناجوانمردانه است. باید همه آرزو و تلاش کنیم که افغانستان با حفظ استقلال خود، بدون دخالت دیگران و با همکاری های مشترک، در یک مسیر درست حرکت کند، با تروریسم مبارزه شود و فضایی برای رشد و توسعه اقتصادی مهیا گردد. اگر افغانستان بتواند در مسیر توسعه اقتصادی قرار بگیرد، خود یک نوع مبارزه با تروریسم نیز خواهد بود.

وی به تحولات اخیر بین افغانستان و روسیه اشاره و علاوه کرد: در مورد افغانستان من فکر می کنم همه کشورهای منطقه، اگر با هر گروهی در تماس هستند، این باید با هماهنگی دولت مرکزی و در چارچوب منافع دولت افغانستان باشد و نباید به تنهایی در خصوص مسائل افغانستان دخالت کرد. در این بین، اگر تماسی به دلایل مسائل امنیتی و هر دلیلی دیگری، نیاز است، باید با اطلاع و مشارکت دولت افغانستان باشد.

بهرامی با بیان اینکه منافع مشترک و متقابل مبنای همکاری ایران و افغانستان را مشخص می کند گفت: برای ما، ایده آل این است افغانستانی که در کنار ما هست و اشتراکات بسیاری با این کشور داریم، کشوری مستقل، قوی، باثبات و آرام باشد و در مسیر توسعه اقتصادی قرار بگیرد و افغانستان توسعه یافته، باثبات و آرام، قطعا به نفع ایران است. اگر روزی افغانستان به هم ریخته و آشفته و دچار آنارشیزم شود، و البته هر همسایه دیگر، قطعا به سود ما نخواهد بود. ما از سیاستی پیروی می کنیم که بر اساس آن، به دوستان و همسایگان خود کمک می‌کنیم تا بتوانند در یک وضعیت مطلوب قرار بگیرند؛ چون امنیت و ثبات در افغانستان، امنیت و ثبات در ایران هم هست.

وی گفت: نقش اساسی، کلیدی و محوری، حاکمیت مستقل افغانستان است، ما هرآنچه را که در رابطه با افغانستان، با آن کار داریم یا می بینیم، در واقع از چارچوب و از دریچه دولت و حاکمیت افغانستان عبور می کند و قصد مداخله و دخالت در مسایل داخلی افغانستان را نداریم.

قاسمی در ادامه گفتگو با خبرنگار صدای افغان در تهران تصریح کرد: هیچ کشور یا کشورهایی نباید به خود این اجازه را دهند که در مسائل افغانستان دخالت کنند و باید به آرای مردم و حاکمیت ملی افغانستان و آنچه که ملت ها از آن پیروی می کنند و به آن علاقمند هستند، احترام گذاشت.

گفتگوی کامل خبرگزاری صدای افغان(آوا) در تهران با بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه ایران

سوال: بسیار تشکر از شما که وقت تان را در اختیار ما قرار دادید. روز یک شنبه (۱۷ ثور) شاهد سفر دکتر محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران به افغانستان بودیم. قرار بود این سفر در ماه های پیش صورت بگیرد، اما به تأخیر افتاد. هدف از این سفر در شرایط کنونی تحولات افغانستان چه بوده و چه مسائل عمده یی در آن مطرح شد؟

قاسمی: بسم الله الرحمن الرحیم. در مورد سفر آقای دکتر ظریف، با توجه به نوع روابط ایران و افغانستان، همسایگی دو کشور، سوابق دیرینه و اشتراکاتی که بین دو ملت و دو کشور وجود دارد، همیشه در دستور کار ما تماس با دوستان افغانستانی بوده، هست و خواهد بود و نیاز است هر از گاهی بنشینیم و صحبت کنیم.

مدتی بود که بحث سفر آقای داکتر ظریف به کابل مطرح بود، اما به علت مشغله کاری و این که باید یک زمان مناسبی تنظیم می شد، سفر با کمی تأخیر انجام شد، ولی نهایتا خوشحالیم که این سفر صورت پذیرفت.

اهداف اولیه این سفر مسائل و موضوعات دوجانبه بود و بعد از آن طبیعتا برای ما و دولت مردان افغانستان مسائل منطقه ای مهم است که در این خصوص هم رایزنی کنیم.

ما در حوزه روابط دوجانبه مسائل زیادی برای گفتن و شنیدن داریم. بین ما و دولت افغانستان موضوعات زیادی وجود دارد که خلاصه وار می توان به آن اشاره کرد:

از مسأله امنیتی، مرزی، مسائل زیست محیطی، آب، مبارزه با تروریسم، همکاری های اقتصادی و بازرگانی، مبارزه با مواد مخدر، بحث ترانزیت و راه، بحث چابهار و افغانستان و خیلی چیزهای دیگر که در واقع در دستور کار ما بود و باید یک چارچوب مشخصی برای آنها تعیین می شد تا کارشناسان ما بتوانند کاری را که طی ماه های گذشته آغاز کرده بودند، در نشست هایی که خواهند داشت، ادامه دهند.

به نظر من سفر آقای داکتر ظریف با توجه به ضیق وقت، یکی از سفرهای پربار، مفید و موفق ارزیابی شده است. این سفر کمتر از یک روز بود، اما دیدارهای زیادی انجام شد.

در ملاقات با آقای اشرف غنی، رییس جمهوری افغانستان، تعداد زیادی از مقامات این کشور از جمله رییس اجرایی آقای عبدالله عبدالله، چند وزیر، مشاور امنیت ملی و تعداد دیگری حضور داشتند و در عین حال تعدادی از مقامات تصمیم ساز و تصمیم گیر از جانب ایران نیز در این ملاقات حضور داشتند. از سوی دیگر، ملاقات جداگانه یی با آقای داکتر عبدالله صورت گرفت، ملاقاتی با مشاور امنیت ملی افغانستان و همچنین در حاشیه دیدارهای رسمی، دیداری با حامد کرزی صورت پذیرفت.

در مجموع در سفر آقای داکتر ظریف، موضوعات بسیار خوبی مطرح شد و استقبال خوبی از آن شد. من فکر می کنم که در این سفر و مباحثی که مطرح شد، در یک چارچوب کلی، تفاهم لازم برای موضوعاتی که اشاره کردم و برخی موضوعات دیگر، وجود داشت و قرار شد که در ۵ کمیته، کارشناسان دو کشور در فرصت های آینده، طی هفته ها تا چند ماه آینده، هرچه زودتر بنشینند، موضوعات را مجددا بررسی بکنند و ما در نهایت به یک راهبرد برسیم؛ راهبردی مشخص در خصوص افغانستان و روابط دوجانبه، که مورد تفاهم مقامات دو کشور بود. در این زمینه، ما کارمان را به دنبال این سفر آغاز کرده و دستورالعمل های لازم صادر شد.

وزارت امور خارجه مسائل مختلف را با ارگان های دیگر و دستگاه های زیربط پی گیری می کند تا بتوانیم در هر بخش که زودتر به تفاهم برسیم، کمیته های دوجانبه اش را برگزار کنیم و همه منتظر یکدیگر نمانند.

ما در هر مرحله و موضوعی که آمادگی اولیه ایجاد می شود، تلاش می کنیم آن کار را جلو ببریم تا بتوانیم به سند راهبردی برسیم. این سندها می تواند یک سند راهبردی درازمدت برای همکاری های دو کشور باشد.

سوال: قرار بود که در سال آخر حکومت آقای کرزی، یک سند همکاری های راهبردی بین دو کشور امضا شود، گفت‌وگوهایی هم صورت گرفته بود، اما به حکومت بعدی ماند و قرار بود در اولین سفر آقای اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان به تهران امضا شود. اما دیده می شود که در طول نزدیک به دو و نیم سال گذشته، این مسأله به فراموشی سپرده شده و یا کار روی آن به کندی پیش می رود. چرا در طول این چند سال، با توجه به اهمیتی که گسترش روابط دو کشور در بخش های امنیتی، سیاسی و اقتصادی دارد، این سند زودتر نهایی نشده است؟

قاسمی: به هر حال، همسایگی و همسایه بودن آداب خود را دارد، اما اصول روابط خارجی و ارتباط خارجی از قواعد خاص خویش پیروی می کند. روابط همواره یک موضوع دوطرفه است و یک طرفه نیست و هر اتفاقی که می افتد، باید با خواست و اراده طرفین باشد، و فرصت های لازم برای طرفین برای رسیدن به اشتراک نظر و نهایی کردن یک موضوع، به وجود بیاید.

به هر حال فکر می کنم شرایط مختلفی در این مدت وجود داشت که اجازه نداد این کار به صورت لازم پیش برود و نهایتا با کمی تأخیر، ما مجددا توانستیم درها را به روی برخی مباحث و مذاکرات مان شروع کنیم. ولی به این معنا نبوده که تماس های ما قطع بوده و یا پی گیری نمی شده، بلکه ارتباطات بین دو کشور وجود داشته و روی مسائل مختلف بحث می شده است.

آقای اشرف غنی در یک سال اخیر دو بار به تهران سفر کردند و مذاکراتی داشتند و نهایتا ما روابط دیپلماتیک و سیاسی خودمان را در سطح خوبی حفظ کردیم، ولی باید توجه کنیم که به رغم اراده و خواست دو طرف و دو کشور، همواره در جهان امروز و در منطقه، عناصر مخربی وجود دارند که سعی می کنند روابط کشورها به خصوص کشورهای اسلامی و همسایگان دچار توقف و کندی شود و با معضلاتی مواجه شود و اجازه ندهند این گونه کشورها به خصوص مثل ایران و افغانستان که دارای اشتراکات بسیاری هستند، بتوانند به عنوان دو کشور مستقل، همکاری های خود را توسعه بدهند. ما باید همواره، چه امروز و چه در آینده، در این خصوص هوشیار باشیم و از روابط، از تاریخ، گذشته، ارتباط ملت ها، فرهنگ و زبان و بسیاری از اشتراکاتی که وجود داشته و قطعا برای برخی در منطقه خوش‌آیند نیست مواظبت کنیم و ایران و افغانستان بتوانند در همه حوزه ها با سرعت لازم روابط را به پیش ببرند. با توجه به این نکات، باید با هوشیاری بسیار و دقیق مسائل مان را دنبال بکنیم.

افغانستان امروز یک کشور مستقل است و حاکمیت خود را دارد، ما با نهایت احترام به این حاکمیت و مردم افغانستان با هر توقعی که داشته باشند، همکاری خواهیم کرد. به عنوان یک همسایه، همسایه ای که نمی توان آن را جابجا کرد، باید با یکدیگر زندگی و تعامل کرد و ما به خوبی به این مسأله واقف هستیم و روابط ما، روابط یک روز و دو روزه و کوتاه مدت نیست.

سوال: با توجه به سفر آقای ظریف به کابل و گفت‌وگوهای صورت گرفته، می توان این گونه برداشت کرد که یک عزم و اراده جدی به میان آمده که گفت‌وگوهای دو کشور یا سرعت پیش برود، به خصوص از جانب افغانستان و یک فصل تازه در روابط دو کشور گشوده شود؟

قاسمی: ما در سفر جناب آقای ظریف، یک بار دیگر عزم و اراده خودمان را نشان دادیم و مواضع خودمان را نسبت به افغانستان، حاکمیت و مردم این کشور، و نگاهی که به همکاری ها در حوزه های مختلف داریم، اعلام کردیم.

این حوزه های همکاری، بسیار متنوع است و ما نیاز به کارهای کارشناسی بین کارشناسان دو کشور داریم.

همان طور که اشاره کردم، رسیدن به تفاهمات اولیه کمی زمان بر است، ولی آنچه که در سفر آقای داکتر ظریف صورت گرفت و در موضوعاتی که به آن اشاره کردم، اراده لازم در دو طرف وجود دارد که بر این همکاری ها مهر تأیید گذاشتند، فقط در کوتاه مدت، باید روی مکانیزم‌های همکاری و چگونگی آن کار کنیم تا در برخی از آنها بتوانیم به اسنادی برای امضا برسیم.

ما خواستیم که در زمان کوتاه تری به این تفاهمات برسیم و آنها را نهایی بکنیم و آنچه که در کابل دیدیم و مشاهده کردیم نیز همین بود؛ یعنی اراده لازم برای گسترش همکاری ها وجود دارد و امیدواریم این اراده و جدیتی که در کابل مشاهده کردیم، همچنان ادامه پیدا کند و شاهد جدیت و پشتکار دوستان افغانستانی خودمان برای آماده کردن این تفاهمات و رسیدن به یک تفاهم نهایی برای کار درازمدت و همیشگی باشیم.

سوال: روسیه در ماه های گذشته از رویکرد سیاست خارجی افغانستان به گونه یی ناراضی به نظر می رسید. پس از تشکیل حکومت وحدت ملی افغانستان، این حکومت یک رابطه نزدیک را با روسیه ایجاد کرد، اما با پر رنگ شدن نقش امریکا در مسأله افغانستان و توسعه روابط این دو کشور، بهبود روابط با روسیه متوقف شد. این در حالی است که روسیه به دلیل نگرانی هایی که در مسأله افغانستان به خصوص بحث داعش دارد، افغانستان را به عنوان یک اولویت جدید سیاست خارجی خود تعریف کرده و از یک سو ارتباطاتی را با طالبان برقرار کرده و از سوی دیگر یک گفتمان منطقه یی را با حضور کشورهایی چون پاکستان، چین، ایران و هند به راه انداخته است. در نهایت، حکومت افغانستان مجبور شد بار دیگر روابط خود را با روسیه احیا سازد و حالا علاقمندی طرف افغانستان برای توسعه روابط با جمهوری اسلامی ایران دیده می شود.

قاسمی: افغانستان و ایران کشورهای اسلامی هستند، همانند سایر کشورهای منطقه. در این بین، به نظر من یک نگاه شیطنت آمیزی در سطح منطقه و حتی فرامنطقه وجود دارد تا روابط کشورهای اسلامی دوستانه و مستحکم نباشد و از طریق دخالت نیروهای بیگانه و یا ایجاد بحران این کشورها دچار مشکلات درونی باشند.

من دفاع و یا اظهارنظری در مورد نوع حکومت در این کشورها ندارم، ولی به هر حال وضعیت به گونه ای پیش رفته که به عنوان مثال شما امروز در کشور لیبیا یک نابسامانی و بی ثباتی را ملاحظه می کنید و مشخص نیست که چه آینده ای در انتظارش خواهد بود.

می شود به مسائل سوریه توجه کرد و همین طور مسائل عراق که امیدوارم با تلاش و همتی که دولت مرکزی این کشور دارد، بتواند در برابر مشکلات به خصوص مبارزه با تروریست‌های تکفیری موفق شود.

بحث یمن را هم داریم. یعنی به شکلی احساس می شود که زیرساخت کشورهای اسلامی دچار یک پروسه عمدی و آگاهانه خراب کارانه شده، اما همه ما در منطقه باید به این موضوع توجه داشته باشیم که دشمنانی برای جهان اسلام وجود دارد که آنها علاقمند نیستند کشورهای مقتدر و قوی و با حاکمیت ملی و دموکراتیک به وجود بیاید و یا روی کار باشد، لذا باید در ابتدا به این وضعیت توجه بکنیم و آنچه که مسلم است، این است که ما در مجموعه منطقه باید کمک کنیم تا روابط کشورها عادی بشود و اجازه ندهیم روابط کشورهای منطقه با یکدیگر ، دچار تنش های مجدد یا سردی شود.

فکر می کنم اگر از این قاعده پیروی کنیم و از این چارچوب نگاه نماییم، روابط روسیه و افغانستان هم مهم است؛ هم افغانستان برای روسیه مهم است و هم شاید روسیه برای افغانستان.

در واقع دولت مردان منطقه باید یاد بگیرند با اتکا به یک کشور و یک نگاه تک بعدی، نمی توانند مسائل خودشان را برای همیشه حل و فصل بکنند، و کشورهای خاص هم حاضر نیستند برای همیشه برای دولت ها هزینه و از آنها حمایت کنند، لذا کشورها باید یک روابط متوازن و متناسب باهم به خصوص در یک حوزه مشخص داشته باشند و اتکا به یک قدرت، به تنهایی کافی نیست؛ لذا باید یک روابط چندجانبه و همه جانبه بین کشورهای منطقه وجود داشته باشد و به ما بتوانیم با تنظیم و سیاست گذاری مشخص و با حفظ استقلال، تمامیت ارضی، حاکمیت ملی و عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر، به یک روابط مطلوب و متوازن برسیم و آن را اساس قرار دهیم تا یک منطقه عاری از تنش داشته باشیم.

منطقه ما در چند دهه گذشته به اندازه کافی شاهد تنش های بسیار بوده است. اگر بخواهیم مشکلات امروز منطقه خود را ارزیابی کنیم، ناچاریم به حتی زمان اشغال افغانستان توسط شوروری سابق برگردیم.

برخی از مشکلاتی که امروز در منطقه ما وجود دارد، ناشی از گروه هایی است که تحت عنوان گروه های تکفیری و تروریستی در منطقه وجود دارند، اما نه الزاما در افغانستان، بلکه در کل منطقه صحبت می‌کنم، ریشه های این گروه ها به اشتباهات قدرت ها در منطقه طی چند دهه گذشته برمی گردد.

با اشغال افغانستان توسط شوروی و تلاشی که توسط برخی کشورها به عنوان مبارزه با اشغال‌گری شوروی صورت گرفت، نهایتا با هزینه و آموزش های ایدئولوژیک خاص، گروه هایی تشکیل شدند که بعد تغییر ماهیت و سیاست هم دادند و به نظر من، به دلایل مختلفی از مسیر خودشان منحرف شدند، تا جایی که امروز می شود گفت، نطفه هایی که در آن روزها گذاشته شد، امروز حاصل و یا ثمرش در گروه هایی مثل داعش و دیگران دیده می شود.

صدام حسین هشت سال به ایران حمله کرد و یک جنگ نابرابر را بر ما تحمیل کرد، بعد از این که این جنگ تحمیلی پایان یافت، دیکتاتور عراق ناچار شد برای بقای خود به کویت حمله کند و آن را اشغال نماید. پس از این اشغال، جنگ خلیج فارس اول رخ داد.

بعد حمله به افغانستان را توسط امریکایی ها و حمله به عراق را در سال ۲۰۰۳ داریم. به دنبال عراق، در تحولات دیگری در درون منطقه اتفاق افتاد و برخی با حمایت از گروه های اقلیت و تروریستی که از خارج سوریه به این کشور آمدند، به صورت یک جانبه و دلخواه تلاش کردند حکومت قانونی سوریه را سرنگون کنند و یا تحولاتی که در لیبیا اتفاق افتاد.

اگر امروز خود دولت های غربی بنشینند و کارنامه خودشان را مرور کنند، فکر می کنم بسیاری از اندیشمندان منصف جهان غرب هم اذعان دارند که برخی سیاست های آنها اشتباه بوده است. حمایت همه جانبه و بی چون و چرا از اشغالگری رژیم صهیونیستی در منطقه و تحقیری که جوانان مسلمان به خصوص در کشورهای عربی شدند، آنها ناچار دست به یک سری عکس‌العمل‌های مشخص زدند.

اگر شما به این تحولات توجه کنید، می بینید وضعیتی که امروز ایجاد شده، وضعیتی بسیار خطرناکی است، و می طلبد که ما در مجموعه همسگایگان خود، و در مجموعه منطقه، یک نگاه چند جانبه، همه جانبه و عمیق نسبت به مسائل و تحولات جهانی داشته باشیم و به خاطر داشته باشیم که هیچ کشوری وجود ندارد که به خاطر منافع دیگران، از منافع خودش بگذرد و یا منافع خودش را برای دیگران هزینه بکند، حتما کشورها به دنبال منافع خودشان هستند و این منافع هم مقطعی است و درازمدت نیست، لذا اتکا به یک قدرت و یک کشور، برای همه کشورها خطرناک است.

سوال: با توجه به نقشی که روسیه و همچنین جمهوری اسلامی ایران در سوریه بازی کردند و روند تحولات و تعاملات قدرت را به نوعی تغییر دادند، فکر می کنید که این رویکرد در محور افغانستان هم شکل گرفته و یا در حال شکل گیری است و کشورهای منطقه می توانند تأثیرگذاری خودشان را نسبت به تحولات افغانستان داشته باشند؟

قاسمی: مقایسه خیلی جالبی نیست، یعنی وضعیتی که در سوریه اتفاق افتاده، مشابه افغانستان امروز نیست. یک سری گروه های تروریستی در سوریه سعی کردند که به صورت یک جانبه حاکمیت ملی و دولتی که در این کشور مستقر بود را سرنگون کنند و نهایتا وضعیت جدیدی را ایجاد کنند، اما کشورهای منطقه دچار خطای استراتژیک شدند، به این گروه ها کمک کردند و آنها را تسلیح و تفکرات‌شان را تقویت کردند، مرزهای خود را به روی این گروه ها باز کردند و به آنها آموزش دادند تا بتوانند یک دولت قانونی را در مدتی کوتاه در سوریه سرنگون کنند. در جهان امروز این یک روش غلط و ناپسند و غیرقابل قبول است که یک گروه برای یک ملت تصمیم و تعیین تکلیف کند.

سوال: اما این تحولات به نوعی شاید بیان گر این مسأله باشد که کشورهای منطقه در حال نشان دادن این مسأله هستند که کاسه صبرشان در حال لبریز شدن است و دیگر نمی توانند نسبت به تحولات مهم منطقه بی تفاوت باشند؟

قاسمی: تحولاتی که در سوریه اتفاق افتاد و می توانست اتفاق بیافتد، باید کنترل می شد، باید با تروریسم به خاطر کل منطقه مبارزه می شد و اگر ما با تروریسم مقابله نمی کردیم گروه های تروریستی در سالیان گذشته می توانستند به راحتی حکومت را در دمشق به دست بگیرند، و ما به جای حکومت کنونی سوریه، حکومتی می داشتیم که در واقع حکومت داعش و گروه هایی نظیر داعش می‌بود، و می توانست به کل منطقه تسری پیدا کند و یک هرج و مرج و آنارشیسم را در کل منطقه به وجود بیاورد. بر این اساس، آنچه که اتفاق افتاد، درخواست کمک حکومت سوریه از برخی کشورهای منطقه بود، از جمله جمهوری اسلامی ایران که به آنها برای مبارزه با تروریزم کمک های مستشاری و مشاورتی بدهد. در نهایت، آنهایی که فکر می کردند ظرف چند ماه، می توانند دولت اسد را سرنگون کنند، دچار یک خطای استراتژیک شدند، اما جمهوری اسلامی ایران برخورد دقیقی با موضوع داشت و می دانست که با یک اقلیت یا گروهی که از خارج از یک کشور حمایت می شوند، نمی توان حاکمیت را تغییر داد؛ لذا از روز نخست، اعتقاد ما در مسأله سوریه همان بود که امروز هست، یعنی مردم سوریه باید سرنوشت خودشان را تعیین کنند و هیچ راه حل نظامی هم وجود ندارد، بلکه راه حل، راه حل سیاسی می باشد و باید از طرق مسالمت‌آمیز باشد. مردم سوریه خود باید بنشینند و تصمیم بگیرند که چه می خواهند.

در مورد افغانستان، اصولا مسأله فرق می کند، من فکر می کنم همه همسایگان باید از تمامیت ارضی و حاکمیت ملی افغانستان دفاع کنند، در امور داخلی افغانستان مداخله نکنند و اجازه ندهند گروه های تروریستی در این منطقه رشد کنند.

یک کار مشترک همه ما در منطقه و بعد در سطح جهان، مبارزه با تروریسمی است که متأسفانه شکل گرفته و این تنها برای منطقه خطرناک نیست، بلکه تحولات چند سال گذشته نشان داد همه گروه های تروریستی که شاید تابعیت کشورهای غربی را هم داشته و تحت آموزش قرار گرفته و به سوریه آمده بودند، بعدا در خود کشورهای غربی ایجاد مزاحمت کردند، پس تروریسم یک مسأله بین المللی و جدی است، نه تنها مسأله ایران و سوریه و نه حتی افغانستان. ما باید در یک اجماع جدی بین المللی و به خصوص منطقه ای، برای ریشه کن کردن تروریسم همکاری کنیم.

در افغانستان قطعا نباید اجازه داد تا گروه های تروریستی شکل بگیرند و بخواهند برای مردم و دولت افغانستان مزاحمت ایجاد کنند.

مردم افغانستان به خاطر اشغالی که توسط شوروی سابق صورت گرفت و تحولات بعدی که اتفاق افتاد، دچار آلام و دردهای شدیدی شده اند و ادامه این وضعیت ناجوانمردانه است. باید همه آرزو و تلاش کنیم که افغانستان با حفظ استقلال خود، بدون دخالت دیگران و با همکاری های مشترک، در یک مسیر درست حرکت کند، با تروریسم مبارزه شود و فضایی برای رشد و توسعه اقتصادی مهیا گردد. اگر افغانستان بتواند در مسیر توسعه اقتصادی قرار بگیرد، خود یک نوع مبارزه با تروریسم نیز خواهد بود.

سوال: نگاه جمهوری اسلامی ایران به رویکردی که روسیه در مسأله افغانستان روی دست گرفته چیست؟ روسیه به دلیل نگرانی هایی که نسبت به حضور داعش در افغانستان دارد، ارتباطاتی را با طالبان برقرار کرده و از سوی دیگر گفت‌وگوهای منطقه یی را در مورد تحولات این کشور به راه انداخته است.

قاسمی: آنچه که من از سیاست های روسیه می فهمم، این است که این کشور اهداف مختلفی را در منطقه دنبال می کند، منافع خود را در منطقه دنبال می کند، و این طبیعی است که منافع خود را دنبال کند، ولی یک مسأله مهم را من در روسیه می بینم و آن، نگرانی است که این کشور مثل دیگران از بحث تروریسم در منطقه دارد و کاری که در سوریه انجام داد، یک بخش آن به نظر من مبارزه با تروریسم بود، چرا که اگر تروریسم در آن منطقه محدود و معدوم نمی‌شد، مثل یک میکروب به سایر نقاط سرایت می‌کرد و خود روسیه هم به دلایل مختلف می توانست آسیب پذیر باشد، لذا روسیه با در یک همکاری همه جانبه در مبارزه با تروریسم حضور داشته و نقش خودش را در سوریه ایفا کرد.

در مورد افغانستان من فکر می کنم همه کشورهای منطقه، اگر با هر گروهی در تماس هستند، این باید با هماهنگی دولت مرکزی و در چارچوب منافع دولت افغانستان باشد و نباید به تنهایی در خصوص مسائل افغانستان دخالت کرد. در این بین، اگر تماسی به دلایل مسائل امنیتی و هر دلیلی دیگری، نیاز است، باید با اطلاع و مشارکت دولت افغانستان باشد.

سوال: نقشی که جمهوری اسلامی ایران می خواهد و می تواند در مورد مسأله افغانستان بازی کند، در حوزه مسائل امنیتی و گفتگوهای صلح، چه نقشی است؟ حرف‌های آقای ظریف در کابل نشان داد که جمهوری اسلامی نسبت به تحولات امنیتی افغانستان و افزایش فعالیت های تروریستی نگران است. در نشست های چهارجانبه صلح افغانستان که با ناکامی مواجه شد، این مسأله همواره مطرح شده بود که دیگر کشورهای منطقه چون ایران نیز باید در محور تلاش ها برای صلح در افغانستان دخیل باشند.

قاسمی: جایگاه و موقعیت ایران مشخص است و فکر می کنم نگاه کلی ایران در مورد مسائل منطقه و کشورهای همسایه کاملا روشن است. اولویت نخست ما در سیاست خارجی، کشورهای همسایه هستند، به خصوص کشورهایی مثل افغانستان که نهایتا با آنها از یک تاریخ مشترک برخوردار هستیم و به نوعی در حوزه تمدنی یکدیگر قرار می گیریم.

نگاه ما نسبت به کشورهای همسایه، یک نگاه مشارکتی است، دقیقا مشارکتی است، تا در چارچوب منافع مشترک و متقابل با کشورهای همسایه، بتوانیم با هم همکاری منصفانه و عادلانه داشته باشیم، این همکاری ها می تواند در چارچوب های مختلف باشد، از حوزه امنیتی تا حوزه نظامی و اقتصادی و خیلی مسائل دیگری که وجود دارد.

منافع مشترک و متقابل مبنای همکاری ایران و افغانستان را مشخص می کند. برای ما، ایده آل این است افغانستانی که در کنار ما هست و اشتراکات بسیاری با این کشور داریم، کشوری مستقل، قوی، باثبات و آرام باشد و در مسیر توسعه اقتصادی قرار بگیرد و افغانستان توسعه یافته، باثبات و آرام، قطعا به نفع ایران است. اگر روزی افغانستان به هم ریخته و آشفته و دچار آنارشیزم شود، و البته هر همسایه دیگر، قطعا به سود ما نخواهد بود. ما از سیاستی پیروی می کنیم که بر اساس آن، به دوستان و همسایگان خود کمک می‌کنیم تا بتوانند در یک وضعیت مطلوب قرار بگیرند؛ چون امنیت و ثبات در افغانستان، امنیت و ثبات در ایران هم هست.

سوال: برای کمک به مسائل امنیتی و صلح در افغانستان، سال گذشته سفیر ایران در افغانستان، به دنبال اعلام ارتباط روسیه با طالبان، اعلام کرد که جمهوری اسلامی نیز ارتباطاتی دارد و اگر دولت افغانستان نیاز بداند، این کشور می تواند نقش مثبتی در محور گفتگوهای صلح افغانستان بازی کند. چه ظرفیت هایی وجود دارد که باید استفاده شود و آیا حکومت افغانستان این ظرفیت ها را نادیده می گیرد؟

قاسمی: آنچه که مسلم است، نقش اساسی، کلیدی و محوری، حاکمیت مستقل افغانستان است، ما هرآنچه را که در رابطه با افغانستان، با آن کار داریم یا می بینیم، در واقع از چارچوب و از دریچه دولت و حاکمیت افغانستان عبور می کند و قصد مداخله و دخالت در مسایل داخلی افغانستان را نداریم.

در مورد آنچه که شما از قول سفیر ایران در افغانستان نقل می کنید، ما یک مرز طولانی با افغانستان داریم، مرزها و امنیت مرزها برای کشورها مهم است و در مقاطعی ممکن است صحبت هایی هم توسط ایران با بعضی گروه ها شده باشد، ولی قطعا با اطلاع دولت افغانستان و با آگاهی آنها و در رابطه با برخی مسائل مرزی و امنیتی بوده است تا کمک گردد که مرزها امن تر باقی بمانند.

بحث مرز هم تنها بحث ما نیست، بلکه بحث دو طرف و دو کشور است، اگر ما بتوانیم به هر شکلی، مرز را کنترل کنیم، سودش به نفع دولت افغانستان نیز می باشد و به همین صورت اگر شما بتوانید در افغانستان مرزها را بهتر کنترل کنید، ما نیز سود خواهیم برد. ولی یک طرف همیشه نمی تواند برای این که مرز را امن نگه دارد، هزینه کند، بلکه باید توسط دو طرف صورت بگیرد و ما خواهان این هستیم که دولت افغانستان این توانایی را داشته باشد و بتواند مرزهای خود با ایران را مستحکم‌تر کند و این به نفع هر دو کشور است.

سوال: با توجه به صحبت های دکتر ظریف در کابل، دیده می شود که جمهوری اسلامی ایران به شدت نسبت به تحولات امنیتی افغانستان و افزایش فعالیت گروه های تروریستی نگران است. در سال ۲۰۱۵، وقتی اولین نشانه های حضور داعش در افغانستان به ملاحظه رسید، در حوزه غرب افغانستان و نزدیکی با مرزهای جمهوری اسلامی بود که هرچند مجال گسترش فعالیت را پیدا نکرد و درگیری هایی میان طالبان محلی و داعش رخ داد، با وجود این که جبهه های فعالیت داعش در شرایط کنونی در حوزه شرق و شمال افغانستان است، اما ظرفیت هایی وجود دارد که داعش بار دیگر در غرب قدرت پیدا بکند، با توجه به این که دو ولسوالی ولایت زابل در اختیار تروریستان خارجی و داعش قرار دارد، همچنین تحولات امنیتی در ولایت فراه به گونه نگران کننده یی پیش رفته است. جمهوری اسلامی ایران چه نگرانی های جدی در این زمینه دارد؟

قاسمی: در سیر تحولات منطقه ای که به آن اشاره کردم، حوادثی اتفاق افتاد و تلاش های غلط و بی‌ربطی توسط برخی کشورها چه در منطقه و چه بیرون از آن صورت پذیرفت تا تروریسم به این شکل بتواند مجددا در سطح منطقه عرض اندام کند، البته ابتدا در کشورهای خاصی فعالیت بکند و بتواند امکانات مالی و حتی نفرات داشته باشد. با توجه به آن سیاستی که اشاره کردم، کانون های مشخصی در منطقه و جهان وجود دارد که علاقمند نیستند کشورهای اسلامی از ثبات و امنیت برخوردار شوند، این کانون ها با تربیت و ترویج و کمک به گروه های تکفیری و افراطی در منطقه و جذب آنها، سعی می‌کنند ناآرامی را در منطقه گسترش دهند.

در ابتدا، مبارزه با این گروه ها به عزم جدی دولت ها و ملت های خود منطقه بستگی دارد تا با نشست های و رایزنی های مشخص و همفکری و هم اندیشی، تلاش کنند. البته این در کوتاه مدت است و برای درازمدت باید کارهای بیشتری صورت بگیرد و نیاز به توسعه همکاری های اقتصادی و ارتباطات تنگاتنگ کشورهای منطقه دارد که باید برای آن هم تلاش کرد.

ولی نهایتا بحث حضور داعش و گروه های افراطی در منطقه بسیار جدی است و باید نگران آن بود. با توجه به این که داعش و گروه های افراطی در سوریه با شکست کامل مواجه شدند و در عراق هم تحت فشار هستند و ضربات سنگینی را متحمل شدند، این خطر وجود دارد که اینها مجبور به جابجایی شوند، به نقاط دیگری عزیمت بکنند و جاهای دیگر را آلوده، ناامن و بی ثبات کنند، لذا همه باید با هوشیاری و دقت در این خصوص تلاش کنیم و همکاری داشته باشیم و اجازه ندهیم این ها بتوانند از مخمصه یی که در عراق و سوریه در آن قرار گرفتند، بتوانند به نقاط دیگر منطقه جابجا شوند که یکی از این مناطق، می‌تواند بخش هایی از افغانستان و بعد حرکت به سمت برخی نقاط آسیای میانه باشد که گاه گاهی در مورد آن شنیده می شود و باید جلوی آن را گرفت.

سوال: با روی کار آمدن دولت دونالد ترامپ در امریکا و قبل از آن در دوران مبارزات انتخابات ریاست جمهوری، موضوع امریکا و نامزدان انتخاباتی این کشور در مورد افغانستان روشن نبود. با روی کار آمدن حکومت ترامپ هم این حکومت به تازگی رایزنی هایی را با مقام های افغانستان و فرماندهان امریکایی در افغانستان آغاز کرده اند تا به یک راهبرد و سیاست جدید برسند. در این محور افزایش نیروهای امریکایی قرار دارد. در عین حال، در سه هفته گذشته، امریکا از بزرگترین بمب غیرهسته یی خود برای هدف قرار دادن پایگاه های داعش در شرق افغانستان استفاده کرد. در کل، جمهوری اسلامی ایران سیاست های امریکا را پس از روی کار آمدن ترامپ نسبت به مسأله افغانستان چگونه می بیند، به خصوص که امریکا در حال بازبینی سیاست گذشته خود در افغانستان است؟

قاسمی: در همه جهان یک سری ابهامات وجود دارد، نه فقط در منطقه و کشورهایی که اطراف ما هستند. در اروپا هم اگر اندیشه های سیاست مداران و طیف های مختلف احزاب را ببینیم، آنها هم با یک سردرگمی مواجه هستند، و یک سردرگمی جدی در خود آمریکا نیز وجود دارد. شعارهای زیادی در دوران انتخابات داده شده، بعد هم تکرار شده و سپس به شکل های مختلفی تغییر مسیر داده، بنابراین باید در عمل دید که چه اتفاقی می افتد، صحبت های بسیاری وجود دارد ولی آنچه که در عمل اتفاق می افتد، می تواند ملاک ما باشد که عملا آمریکا چه سیاستی را دنبال می کند. یک چینش هایی در بعضی از بخش های حاکمیت امریکا صورت گرفته و رو به پایان است و در بعضی بخش ها هنوز این چینش ها و پست هایی که باید پر شود، تکمیل نشده و باید دید که این چینش ها به خصوص در حوزه سیاست خارجی چگونه انجام می شود و چه نگاهی در حوزه سیاست خارجی و مسائل جهانی از اروپا گرفته تا امریکای لاتین، چین و روسیه و منطقه غرب آسیا خواهند داشت؛ لذا باید هنوز منتظر بود که ببینیم در واقع چه خواهد شد.

البته شنیده ها این است که دولت امریکا سیاست های جدید خود را در مورد افغانستان به زودی اعلام می کند و من اطلاعی از این سیاست ها ندارم که در چه سمت و سویی خواهد بود، ولی آنچه مسلم است، باید به امریکایی ها گفت که تجربه های تلخ گذشته را مجددا در منطقه و افغانستان تجربه نکنند و افغانستان به عنوان یک کشور مستقل، باید بتواند روی پای خود، با امکانات خود و با همکاری های مشترک با همه جهان، به توسعه و رشد ادامه دهد.

هیچ کشور یا کشورهایی نباید به خود این اجازه را دهند که در مسائل افغانستان دخالت کنند و باید به آرای مردم و حاکمیت ملی افغانستان و آنچه که ملت ها از آن پیروی می کنند و به آن علاقمند هستند، احترام گذاشت.

سوال: دیده می شود که در محور سیاست جدید امریکا، اعزام نیروهای بیشتر به افغانستان قرار دارد، آیا امریکا با اعزام نیروهای بیشتر می تواند به حل مشکل افغانستان کمک کند؟

قاسمی: آنچه که تجربه من هست، طی تحولات دو دهه گذشته، متأسفانه برخی سیاست هایی که توسط امریکا در مورد برخی کشورها اتخاذ شد، سیاست های غلطی بود، نه این که مرحمی بر زخم های این کشورها نبود، بلکه به گونه تحریک کننده و ایجادکنندة مشکلاتِ بیشتر بود.

خیلی از مسائل در منطقه ما، الزاما راهکار نظامی ندارد و باید با گفتگو، مشارکت، همکاری بین خود کشورهای منطقه و خود دولت ها با مردم شان، حل و فصل شود. این که مجددا ما به سمت نظامی گری و افزایش نیروهای نظامی برویم، فکر می کنم عواقب بسیاری دارد که شاید جبران ناپذیر باشد و برای مجموعه منطقه، امنیت را به همراه نیاورد، لذا در این مورد من فکر می کنم که ما باید از تجارب قبلی استفاده کنیم و پیش‌بینی هایی داشته باشیم که الزاما همه راهکارها، نمی تواند راهکاری های نظامی، سرباز و نیرو و تفنگ باشد.

سوال: محمداشرف غنی رییس جمهور در دیدار با آقای ظریف، از کشورها خواست که افغانستان را به عرصه رقابت ها میان خود تبدیل نکنند. با توجه به اوج گیری رقابت ها میان امریکا و روسیه و احتمال تأثیرگذاری منفی آن بر تحولات افغانستان، دید جمهوری اسلامی ایران نسبت به این رقابت ها و مسأله افغانستان چیست؟

قاسمی: احترام به حاکمیت ارضی و تمامیت کشور و عدم مداخله در امور داخلی کشورهاست، باید یک اصل اساسی در نگاه همه کشورها به یکدیگر باشد، حالا چه کشورها قدرت بیشتری داشته باشند و چه کمتر، ولی این رقابت ها نباید وجود داشته باشد و آثار خود را در کشوری مثل افغانستان داشته باشد. باید این گونه رقابت ها را پایان داد و راه حل این کشورها هم رقابت در این حوزه ها و حوزه هایی مثل افغانستان نیست.

سوال: با توجه به پیوستن گلبدین حکمتیار به روند صلح، خواست‌هایی از طالبان نیز مطرح شده که با الگو گرفتن از حزب اسلامی، به روند صلح بپیوندند. شما با آمدن گلبدین حکمتیار چه چشم‌اندازی را پیرامون صلح در افغانستان تصور می کنید؟ نقشی که پاکستان می‌تواند بازی کند، چیست؟ در حالی که تاکنون همکاری لازم را نداشته است؟ آقای ظریف قبل از سفر به افغانستان، از پاکستان دیدار کرده بود.

قاسمی: آنچه که دولت و مردم افغانستان بر آن تفاهم داشته باشند، موضوعی است که می تواند قابل قبول باشد، و هرآنچه غیر از این باشد، شکننده است. آنچه که مردم می خواهند در نهایت اتفاق می افتد. ممکن است زمان بر و طولانی مدت بوده و خساراتی را به بار داشته باشد، ولی تصمیم گیرنده نهایی، مردم هستند و باید به آن احترام خاصی داشت.

همه باید با آگاهی تمام و مسئولیت بسیار تلاش کنند افراطی‌گری و افراط‌گرایی مجددا در کشوری مثل افغانستان شکل نگیرد و افغانستان در جایگاهی قرار بگیرد که دیگران نتوانند به هر شکلی در مسائل داخلی آن مداخله کنند و باید مانع این کار شد، چرا که دیگران منافع خود را دنبال می کنند و بعید است که با یک نگاه دلسوزانه و از سر دوستی در کشوری مثل افغانستان هزینه کنند و منافع خود را نبینند. لذا باید یک هوشیاری و دقت لازم در همه زمینه ها برای مبارزه با افراط‌گرایی، خشونت و تروریسم و اجازه ندادن به رشد مجدد این گروه ها وجود داشته باشد.

سوال: سه موضوع دیگر را در آخر می خواهم که بسیار کوتاه اشاره کنید. بحث آب، همیشه یکی از مسائل مطرح در مذاکرات دو کشور بوده است. حکومت افغانستان هم تأکید کرده که باید مذاکرات آب پیش برود و افغانستان متعهد به حقه آبه ایران است. اما دیده می شود که کماکان برخی اظهارنظرها و نگرانی هایی در این قسمت همچنان مطرح می شود. در این زمینه، دیدگاه جمهوری اسلامی ایران چیست و چگونه می توان به یک توافق نهایی دست یافت؟

قاسمی: من وارد بحث کارشناسی آب نمی شوم، ولی به هر حال آب یکی از مباحثی است که بین دو کشور مطرح است و از گذشته نیز مطرح بوده است. مسأله آب باید به شکل مرضی‌الطرفین و با تفاهم و گفت‌وگو حل و فصل شود و خوشبختانه در مذاکراتی که جناب آقای ظریف در کابل داشتند، در این خصوص هم تفاهم لازم به عمل آمده تا کمیته ای برای این کار تشکیل شود و نهایتا در این خصوص، کارشناسان دو کشور مجددا موضوع را بحث کنند و بتوانیم به تفاهم برسیم.

واقعیت این است که ما مرز مشترک داریم و در این مرز می تواند انواع مسائل از مواد مخدر، آب و مسائل زیست محیطی و خیلی چیزهای دیگر وجود داشته باشد. ما باید در این خصوص حتما به تفاهم برسیم و نیاز است که یک کار کارشناسی دقیق صورت بگیرد.

فکر می کنم در این زمینه تفاهم داریم. در این میان، آنچه که دیگران مطرح می کنند، فکر می کنم قابل توجه نیست. آنچه که در حوزه مسائل آب و چه در سایر حوزه ها، برای ما مهم است، چیز هایی است که دولت افغانستان به شکل رسمی مطرح می کند. فکر می کنم دولت افغانستان هم آنچه را که دولت ایران به شکل رسمی اعلام می کند، باید ملاک کار خود قرار دهد.

در دو کشور مطبوعات آزاد، یک دموکراسی و نهایتا گروه های مختلف اجتماعی و جامعه مدنی وجود دارد که ممکن است دیدگاه های مختلفی را مطرح کنند. البته برخی از آنها می تواند حرف خود افغانستانی ها نباشد و همان دخالت های بیجای دیگران باشد که نسبت به این مسائل حساس بوده اند.

ولی آنچه که نهایتا تعیین کننده است، چیزی است که بین کارشناسان و مقامات دو کشور تفاهم می شود و آنچه که دولت ها اعلام می کنند، نه گروه های مختلفی که در جامعه حضور دارند و می توانند اظهار کنند، آنها ملاک نیستند.

سوال: بحث دیگر، بحث مواد مخدر است. آخرین گزارشی که سازمان ملل ارائه کرده، کشت و تولید مواد مخدر در افغانستان ۴۰ درصد افزایش یافته است. با توجه به آسیب هایی که جمهوری اسلامی ایران از بحث مواد مخدر در افغانستان دارد، دید شما در مورد این افزایش چیست؟

قاسمی: این موضوع نباید تنها مورد نگرانی ما باشد، بلکه باید مورد نگرانی دولت و مردم افغانستان و بقیه کشورهای منطقه و حتی کشورهای جهان باشد. لذا باید برای این معضل که متأسفانه آن طور که شما می فرمایید رو به رشد است، راه حل هایی پیدا شود.

راه حل هایی در گذشته پیشنهاد و ارائه شد، اما به نظر می رسد که این راه حل ها کافی نبوده و جوابگوی حل و فصل این معضل بزرگ نبوده است. همه ما باید با یک عزم جدی تر، چه در منطقه و خارج از آن، پیرامون این موضوع فکر کنیم و راه کارهایی را پیدا کنیم.

راه کارهایی در گذشته مطرح بوده، مثل کشت جایگزین و موارد دیگر که عملا نتوانسته موفقیت لازم را به دست بیاورد. فکر می کنم این مسأله یک بحث اساسی و مهم است که می تواند آینده افغانستان را با ابهامات و خطراتی به خصوص برای نسل های بعدی مواجه کند. این موضوعی بسیار نگران‌کننده است و ما با حساسیت این موضوع را در افغانستان دنبال می کنیم.

سوال: و سوال آخر، موضوع مهاجرین است، دیده می شود که تعامل جمهوری اسلامی ایران در بحث مهاجرین به صورت فزاینده در حال افزایش بوده و حکومت افغانستان هم در این مورد اظهار سپاس کرده است. در بحث مهاجرین، آخرین گفت‌وگوهایی که صورت گرفته، چه بوده و برنامه های جمهوری اسلامی در مورد مهاجرین، چه آنهایی که دارای مدرک معتبر اقامتی و چه آنهایی که بدون مدرک هستند، چیست؟

قاسمی: من ترجیح می دهم از مهمانان یاد بکنم، خواهران و برادران افغانستانی که در ایران بودند و هستند و سالیان متمادی در اینجا زندگی می کنند. بسیاری از آنها دارای شناسامه، کارت و مدارک اقامتی هستند و بسیاری نیز نیستند، که آنها هم باید به یک سامان برسند.

ما علاقمند هستیم آنهایی که در ایران هستند، از مجموع امکاناتی که برای ما وجود دارد و اینجا هست، به خوبی استفاده کنند و دوران خوشی داشته باشند.

خوشحالم که خیلی از آنها در اینجا تحصیل می کنند، فارغ التحصیل می شوند و به افغانستان برمی گردند و حتی به کشورهای دیگر می روند و با موفقیت های بسیاری مواجه هستند. ولی به هر حال، موضوع این است که باید به آن سامان داد و آن را قانونمند کرد.

در واقع یکی از کمیته‌ها و موضوعات مهمی که همواره بین دو کشور مطرح بوده، بحث در مورد این مهمانان و یا به تعبیر شما مهاجرین است.

سعی کلی حاکمیت، نظام و دولت ایران این بوده که در حد امکان، برخورد مناسبی با اینها صورت بگیرد. البته گاه گاهی برخی اخبار ناخوشایند وجود داشته و اتفاقاتی بوده که البته در همه جا رخ می دهد، حتی در مورد خود شهروندان ایرانی و دیگر کشورها نیز اتفاق می افتد، اما نهایتا سعی ما این بوده که در اینجا با مهربانی و اخوت اسلامی با این برادران برخورد کنیم.

ما هر تصمیمی که بگیریم، در مشورت، تعامل و گفتگو با دولت افغانستان است و سعی می کنیم برای هر راهکاری، به یک منطق مشخص و منصفانه برسیم و از هرگونه اقدام تندخویانه و یا یک سویه پرهیز کنیم.

امیدوار هستیم که مهاجرین بتوانند شاهد یک افغانستان توسعه یافته و موفق باشند و روزی به سرزمین مادری شان برگردند. امیدواریم افغانستان در جایگاه مناسبی قرار بگیرد که این برادران و خواهران بتوانند داوطلبانه به کشور خودشان برگردند.

سوال: چه مسائل جدیدی به خصوص در سفر آقای ظریف به کابل در مورد مهاجرین مطرح شده است؟ بحث صدور پاسپورت های جدید و مسأله پاسپورت های قدیمی که از اعتبار لازم برخوردار نیستند و همچنین بحث سرشماری مهاجرینی که فاقد مدرک اقامتی هستند و به گفته مقامات سفارت افغانستان در تهران، تاهنوز تصمیمی در این مورد گرفته نشده است؟

قاسمی: این هم یکی از مسائلی است که بخشی از آن خوب انجام می شود و بخش دیگر آن ممکن است با مشکلاتی مواجه باشد، ولی نهایتا آنچه که مهم است در دستور کار دو دولت قرار دارد برای آن راهکاری پیدا شود.

در تفاهمات آقای ظریف در کابل هم بحث مهاجرین مطرح بوده و فکر می‌کنم در این زمینه بحث کارشناسی شروع شود و شاید بتوانیم در این مذاکرات به نقاط مشترک و راه حل هایی برسیم.

این موضوع کار ساده ای نیست و از پیچیدگی های بسیاری برخوردار است. به خصوص با توجه به قوانین کشور ما که باید رعایت شود و خیلی مسائل دیگر. ولی هیچ چیزی بدون راه حل نیست و مهم این است که ما تصمیم بگیریم و بنشینیم و صحبت بکنیم و در واقع یک راه حل را پی گیری کنیم.

امیدوارم هستم با سفر آقای دکتر ظریف به افغانستان و اراده ای که در دو طرف وجود داشته و دارد، این موضوع هم به سامان برسد و سامان خود را هرچه زودتر پیدا کند.