نظامیان پایگاه ۲۰۱ روسیه، صبح روز سه شنبه یک مانور نظامی را در شهر کولاب تاجیکستان در نزدیکی مرز افغانستان انجام داد.
این پایگاه ۱۰ سال پیش با هدف کمک به برقراری ثبات و امنیت در منطقه‌ آسیای مرکزی در تاجیکستان تاسیس شد و تاکنون چندین بار مانورهای نظامی گسترده را در مرز با افغانستان راه اندازی کرده است.
نظامیان مستقر در این پایگاه، به بیش از ۶۰۰۰ نفر می رسند که در مانور تازه نیز که در نزدیکی افغانستان انجام شد ۱۰۰۰ نظامی روسی شرکت داشتند.
با توجه به برنامه خروج نیروهای خارجی از افغانستان در پایان ۲۰۱۴، روسیه نگران افزایش فعالیت های تروریستی در منطقه است و هدف از برگزاری این مانور نیز آمادگی برای مقابله با تهدیدهای احتمالی خوانده شده است.
پایگاه نظامی ۲۰۱ روسیه در تاجیکستان بزرگترین واحد نظامی نیروهای زمینی روس ها در خارج از قلمرو روسیه است که بر اساس توافقاتی که بین مسکو و دوشنبه شده استقرار این پایگاه برای ۲۹ سال آینده تمدید شده‌ است.
با این حال، کارشناسان مسایل نظامی، ضمن آنکه تایید می کنند، مانور تازه روسیه در مناطق مرزی تاجیکستان با افغانستان، شاید بخشی از برنامه عادی و همیشگی آن کشور به هدف آمادگی لازم برای مبارزه با خطر نفوذ تروریزم و همچنین قاچاق مواد مخدر باشد؛ اما از نظر آنان، این مانور، با توجه به زمزمه های خروج بخش وسیعی از نظامیان خارجی مستقر در افغانستان در قالب آیساف و ناتو تا پایان سال ۲۰۱۴ میلادی، می تواند پیام مهم و معناداری نیز داشته باشد.
از نظر تحلیلگران، تنش های جاری میان روسیه و غرب سبب شده است؛ تا روس ها به نحو آشکار و بی پرده ای، اقدام به بازآزمایی توان بازدارندگی، دفاعی یا حتی تهاجمی خود در برابر خطرات احتمالی کنند و در این زمینه در کشورهای تحت سلطه شوروی پیشین، به آرایش های نظامی و تسلیحاتی تازه و کم سابقه ای دست زده اند.
ولادیمیر پوتین؛ رییس جمهور روسیه همچنین در این اواخر در سخنرانی هایش، از تشکیل «روسیه نو» سخن گفته است؛ چیزی که اخیرا توسط یکی از رهبران شورشیان هوادار روسیه در شرق اوکراین نیز تکرار شد.
اگرچه مشخص نیست که منظور آقای پوتین از روسیه نو چیست و این امر اگر محقق شود؛ دامنه آن تا کجا گسترش خواهد یافت و چه قلمروهایی را دربر خواهد گرفت؛ اما ناظران می گویند که استفاده صریح و آشکار از این تعبیر به معنای آن است که روسیه به رهبری پوتین تلاش می کند قدرت مضمحل شده شوروی پیشین را به روسیه امروزی برگرداند و در این خصوص، نخستین مانع بر سر راه تحقق این هدف، قدرت هژمونیک ناتو در بخش های وسیعی از جهان به ويژه جمهوری های تحت سلطه شوروی پیشین از اروپای شرقی تا آسیای میانه، امریکای لاتین و شرق دور است.
در این میان، نباید از یاد برد که تاجیکستان، افغانستان و دیگر جمهوری های آسیای مرکزی نیز زمانی تحت سلطه شوروی پیشین قرار داشتند.
البته این بدان معنا نیست که هدف از مانور نظامی اخیر روسیه، تلاش برای بازیابی سلطه شوروی پیشین بر کشور ماست؛ زیرا این مأمول پیش از آنکه عملی و واقعی باشد، بیشتر دیوانه وار، جنون آمیز و به نحو غیر قابل باوری خوش بینانه است.
روس ها نیز نسبت به این مساله، وقوف دارند؛ به ویژه زمانی که به یاد بیاورند که این شکست تلخ و تاریخی آنها در افغانستان بود که شمارش معکوس برای اضمحلال همیشگی امپراتوری شوروی و سقوط بی بازگشت ایدئولوژي کمونیستی را در سراسر جهان استارت زد و در نهایت به فروریختن کامل بنای کمونیزم انجامید.
مقام های روسی مخصوصا ولادیمیر پوتین؛ رییس جمهور روسیه که در زمان جنگ جهانی دوم، عضو فعال سازمان ک. گ. ب بود، شاید حتی بهتر از امریکایی ها می دانند که افغانستان، گورستان امپراتوری هاست و اقدام به اشغال خاک این کشور، بازی با آتش است؛ اما این مانع از آن نمی شود که مانور نظامی اخیر روس ها در آستانه خروج نیروهای غربی از افغانستان را بخشی از برنامه بازآزمایی توان نظامی و نمایش توانمندی استراتژیک روسیه در برابر رقبایش ارزیابی نکنیم. این معیار دست کم در محدوده تاجیکستان و دیگر جمهوری های آسیای میانه، صادق خواهد بود.