جان كري؛ وزير امور خارجه امريكا، روز چهارشنبه نهم اسد براي انجام يك سفر سه روزه وارد اسلام آباد پايتخت پاكستان شد. اين اولين بار است كه جان كري به عنوان وزير خارجه، وارد پاكستان مي شود.
سفر جان كري به پاكستان داراي چند نكته قابل توجه است. اول آن كه كري پيش از اين به عنوان رييس كميته روابط خارجي سناي امريكا به پاكستان سفر كرده اما اكنون علاوه بر آن كه پست مهم تري دارد به مقتضاي اين پست قدرت بيشتري براي اجراي تصميمات دستگاه سياست خارجي امريكا در اختيار دارد. دوم آن كه سفر كري هر چند با كمي تاخير، اما پس از روي كار آمدن يك دولت جديد در پاكستان صورت گرفته است. يعني اكنون نواز شريف در پاكستان قدرت را به دست گرفته و همچنين ممنون حسين در انتخابات روز چهارشنبه گذشته به عنوان رييس جمهور پاكستان انتخاب شده است. سومين نكته آن است كه همانند سفر سال هاي گذشته جان كري به پاكستان، روابط دو كشور در وضعيت عادي قرار ندارد و در همين رابطه امريكايي ها مي خواهند با استفاده از بهبود روابط با پاكستان، براي حل برخي از بحران هاي سياست خارجي خود اقدام كنند.

** ديدارها و اظهارات
----------------------------
در دوراني كه هيلاري كلينتون عهده دار سمت وزير امور خارجه امريكا بود سفرهاي كوتاه مدتي به پاكستان داشت، اما اولين سفر وزير خارجه جديد امريكا به مدت سه روز، فرصت ويژه اي را براي انجام ديدارهاي مفصل و رايزني هاي گسترده فراهم آورده است. شايد كم اهميت ترين ديدار جان كري، ديدار تقريبا تشريفاتي وي با ريچارد اولسون سفير امريكا در پاكستان باشد؛ زيرا جايگاه، تجارب قبلي وي در مورد پاكستان و اطلاعات اولسون در مورد مسايل و روابط دو جانبه با پاكستان به اندازه اي است كه وي كمتر نيازمند هماهنگي با مقامات سفارت است.
جان كري همچنين در اين سفر با مقامات عالي پاكستان ديدار كرد كه شايد مهم ترين آن ديدار با نواز شريف نخست وزير جديد اين كشور باشد. جان كري از ديدگاه هاي نواز شريف در مورد اولويت هاي دولت جديد پاكستان شامل مبارزه با تروريسم، اقتصاد و سياست خارجي كاملا آگاه است. معمولا هر گاه يك مقام برجسته خارجي مثل نماينده ويژه اوباما در افغانستان و پاكستان به اسلام آباد سفر مي كند ديدار با روساي ارتش را هم در دستور كار خود قرار مي دهد. در اين چارچوب جان كري هم از اين قاعده مستثني نيست زيرا آمريكايي ها مي دانند كه برخي هماهنگي ها با دولت پاكستان تنها به محدوده قدرت و اعمال نفوذ مقامات دولتي نيست بلكه وارد حوزه صلاحيت هاي ارتش به عنوان دولت در سايه پاكستان مي شود. جان كري در طول ديدارهاي رسمي با اشفاق پرويز كياني فرمانده ارتش و محمد ظهير الاسلام رييس سازمان اطلاعات ارتش پاكستان، درباره مسايل دو كشور و تمركز بر جنگ عليه تروريسم گفتگو كرد. ديدار با سرتاج عزيز مشاور نخست وزير در امور بين الملل كه اخيرا فدرالي شدن افغانستان را تنها راه حل بحران اين كشور اعلام كرده بخش ديگري از ديدارهاي وزير خارجه امريكا به پاكستان را تشكيل داده است.
در مورد اظهارات طرفين بايد گفت كه دولت جديد پاكستان به رهبري نواز شريف نخست وزير اعلام كرده با وجود اختلاف نظر در مورد مبارزه با تروريسم اما اين كشور به دنبال روابط تجاري، اقتصادي و سياسي با امريكا است. احسن اقبال وزير برنامه ريزي و توسعه پاكستان هم در مصاحبه با راديو صداي امريكا اعلام كرد: روابط نزديك پاكستان و امريكا براي انتقال مسووليت امنيتي و ثبات در همسايگي افغانستان، پس از خروج تعداد زيادي از نيروهاي امريكايي از اين كشور كه قرار است اواخر سال آينده انجام شود، حياتي است. وي معتقد است يك دليل براي رابطه با امريكا، حضور تعداد زيادي از افغان ها در پاكستان است كه تاثير منفي بر اقتصاد اسلام آباد داشته است. مقامات پاكستان معتقدند كه برخي پروژه هاي امريكايي به خصوص در بخش انرژي وجود دارد كه بايد تكميل شود.
واقعيت آن است كه روابط اخير چين و پاكستان به معناي دوري از رابطه با امريكا است. در جريان سفر پنج روزه نواز شريف نخست‌وزير پاكستان، به پكن مقامات چين و پاكستان هشت قرارداد همكاري امضا كردند. در اين رابطه بايد گفت وجود نوعي از اميدواري و يا مثبت نگري به آينده سبب شد جان كري اعلام كند: من به شخصه مطمئن هستم كه ما مي توانيم به توافق برسيم. برآيند اين سخنان بيانگر آن است كه امريكا، افغانستان و پاكستان را رها نخواهد كرد. وي همچنين از نواز شريف براي سفر به ايالات متحده دعوت كرد. همچنين وزير امور خارجه آمريكا روز پنجشنبه اعلام كرد اطمينان دارد كه واشنگتن با كابل درباره ادامه حضور نظاميان آمريكايي در افغانستان بعد از سال ۲۰۱۴ ميلادي كه زمان عقب نشيني نظاميان ائتلاف ناتو از اين كشور است، به توافق خواهد رسيد.
در مورد خط لوله انتقال گاز ايران به پاكستان، اعزاز احمد چودري سخنگوي وزارت امور خارجه پاكستان، در پاسخ به پرسش خبرنگاران محلي اين كشور اعلام كرد: ارزيابي هاي حقوقي و قانوني دولت اسلام آباد نشان مي دهد كه تحريم هاي آمريكا بر طرح مشترك خط لوله صلح ايران و پاكستان اجرا شدني نيست. پاكستان موضع مثبت خود براي حمايت از پروژه انتقال گاز ايران و حايز اهميت دانستن اين طرح عظيم براي غلبه بر بحران انرژي را در سفر اخير وزير امور خارجه آمريكا به اسلام آباد، مطرح كرد. اسلام آباد بار ديگر بر موضع حمايتي خود از اين طرح خط لوله صلح تاكيد كرد.
به طور كلي مي توان گفت كه در اين دوره از ديدارهاي مقامات امريكايي – پاكستاني، هيچ كدام از لغات و واژه هاي تهاجمي عليه يكديگر استفاده نكردند. بي ترديد اين امر به دليل تجاربي است كه جان كري از دوران رياست بر شوراي روابط خارجي سناي امريكا كسب كرده است. در يك دايره وسيع تر، جان كري در سفر به هند نيز از واژه هاي تهاجمي عليه پاكستان استفاده نكرد زيرا اغلب هند جايگاه مناسبي براي اعلام ديدگاه هاي تند عليه پاكستاني ها براي دريافت امتياز است. اين امر را مي توان در جهت گيري هاي مقامات امريكايي جُست زيرا آن ها معتقدند كه بهبود رابطه پاكستان با هند مي تواند به حل بحران افغانستان كمك كند. بنابراين اعلام نظرات تند و واكنش عليه پاكستان كه تا كنون هم صورت گرفته تنها به وخيم تر شدن اوضاع منطقه اي منتهي شده است.

** محتواي گفت وگوها و انتقادات
-----------------------------------
ايجاد تفاهم و توافق بر يك دستور كار مشترك به دور از انتظارات غير واقع بينانه، وظيفه اصلي جان كري در سفر به پاكستان عنوان شده است. يكي از مهم ترين محورهاي گفت وگو بين واشنگتن – اسلام آباد، اقدامات ضد تروريستي است. اين گفت و گوها شامل فعاليت هواپيماهاي بدون سرنشين، امنيت مرزهاي پاكستان و افغانستان و تقويت اقتصاد كشور پاكستان به عنوان يكي از ابزارهاي مبارزه با تروريسم است. تقويت روابط بين مردم دو كشور و همچنين تلاش براي ثبات در افغانستان با توجه به خروج اغلب نيروهاي امريكايي از اين كشور محور ديگر گفت وگوها را تشكيل داده است. اما مهم ترين موضوعي كه نيازمند تمركز تفسيري – تحليلي است احياي مذاكرات متوقف شده با طالبان است. هر چند طالبان در بسياري از حوزه ها مستقل از اسلام آباد عمل مي كند اما نفوذ اسلام آباد بر اين گروه از طريق نيروهاي ارتشي و اطلاعاتي پاكستان، براي امريكايي ها به يك سرمايه تبديل شده است. در مورد گفتگوها و روابط اقتصادي هم بايد گفت كه امريكا يكي از اهداف صادرات نساجي و برخي ديگر از كالاهاي پاكستان است. به علاوه آن كه بخشي از سرمايه گذاري هاي خارجي امريكا جذب پاكستان مي شود و اين براي اسلام آباد مطلوب است.
در اين رابطه بايد گفت كه كمك اقتصادي به پاكستان از سال ۲۰۰۱ آغاز شد و اوج آن در سال ۲۰۱۰ به ميزان ۴.۵ ميليارد دلار رسيد. اين امر در سال ۲۰۱۲ به ۲.۵ ميليارد دلار كاهش يافت. بر اساس اعلام منابع آماري از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۲ پاكستان ۲۵.۹ميليارد دلار كه بخش اعظم آن براي مسايل امنيتي هزينه شده از امريكا دريافت كرده و بخش قابل توجهي از اين هزينه هاي امنيتي را براي استقرار نيرو در مرز افغانستان اختصاص داده است. مهم ترين بخش مذاكرات بي ترديد احياي گفت وگوهاي استراتژيك اسلام آباد – واشنگتن است كه از سال ۲۰۰۶ آغاز و با مرگ اسامه بن لادن به حالت تعليق درآمد. مي توان گفت جان كري قوي ترين دلال براي احياي گفت وگوهاي استراتژيك بين دو كشور است. محور اصلي گفت و گوهاي استراتژيك دو كشور غلبه بر مشكلات اقتصادي بوده است. ديگر زمينه هاي گفتگو در اين چارچوب عبارتند از: مباحث اقتصادي، تجاري، انرژي، دفاعي، امنيتي، مبارزه با تروريسم، علمي - آموزشي و كشاورزي.
با وجود تمامي موضوعات مطرح شده در زمينه همگرايي بين دو كشور و محتواي گفت وگوها بايد گفت كه جان كري و به طور خاص كشور امريكا به دو دليل همچنان در پاكستان مورد انتقاد شديد مردم و دولت اين كشور قرار دارند؛ موضوع اول حمله هواپيماهاي بدون سرنشين امريكايي به خاك پاكستان است. بر اساس مطالعات بنياد امريكاي جديد در سال جاري ميلادي حمله هواپيماهاي بدون سرنشين كاهش يافته به طوري كه ۱۶مورد حمله پهپادها در سال ۲۰۱۳ در مقايسه با ۴۸ مورد حمله در سال ۲۰۱۲ و ۷۳ حمله در سال ۲۰۱۱ و ۱۲۲حمله در سال ۲۰۱۰ انجام شده است. جان كري در پايان ديدارش از پاكستان وعده داد كه به حملات هواپيماهاي بدون سرنشين آمريكا بزودي پايان داده مي‌شود. وي معتقد است با توجه به اين كه اكثر عوامل تهديد كننده از بين رفته، لذا اين برنامه پايان خواهد يافت.
همچنين پاكستاني ها معتقدند در مبارزه با تروريسم به اندازه كافي از آن ها قدرداني نشده است. تنها در سال ۲۰۱۱ دولت پاكستان برآورد كرده كه ۶۸ ميليارد دلار براي مبارزه با تروريسم هزينه كرده است. از سال ۲۰۰۳ تاكنون ۱۷هزار و ۱۴۰غير نظامي و پنج هزار و۲۴۹ نظامي پاكستان در مبارزات ضد تروريستي كشته شده اند.
موضوع ديگري كه مورد انتقاد پاكستاني ها قرار گرفته تجاوز نيروهاي امريكايي به خاك اين كشور در جريان كشته شدن اسامه بن لادن در ابيت آباد است كه همچنان سايه سنگيني بر روابط دوجانبه دارد. اين اقدام از سوي پاكستاني ها به عنوان تجاوز و نقض حاكميت اسلام آباد تعبير شده است و هنوز امريكايي ها بطور رسمي نسبت به اين موضوع عذر خواهي نكرده اند.
 منبع: ایرنا