با نزدیکتر شدن به زمان خروج نیروهای خارجی از افغانستان در سال 2014، کشورهای آسیای میانه به ویژه ازبکستان نسبت به امنیت خود نگران تر می شود زیرا تاشکند نیک دریافته است که در صورت تاخت و تاز طالبان افغانستانی در ازبکستان بعد از سال 2014 واشنگتن و مسکو نیروهای نظامی ازبک را در مقابله با این تهدید بزرگ تنها خواهند گذاشت.

 بنابراین دولت ازبکستان برای رفع نگرانی ناشی از نقش کلیدی احتمالی طالبان در افغانستان پس از 2014 باتوسل به روسیه، امریکا، ناتو و کشورهای همسایه افغانستان با ارائه یک طرح صلح پیشنهادی از آنها خواسته است برای حل بحران ناامنی و جنگ در افغانستان احزاب سیاسی، فرقه های قومی، طالبان و دولت افغانستان را به پای میز مذاکره جدیتر بکشانند. 

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان نگرانی ازبکستان از افغانستان بعد از 2014 از یک محاسبه غلط سیاسی سیاستمداران ازبک سرچشمه می گیرد. ازبکستان تصور نمی کرد دولت کرزی با همکاری متحدان بین الملی اش نتواند طالبان را ریشه کن کند. حال به نظر می رسد رییس جمهور دیکتاتورمنش ازبکستان که در ادبیات سیاسی و گفتاری وی مفهوم مشارکت و هم اندیشی به چشم نمی خورد در صدد است با عملی ساختن  طرح پیشنهادی خود مبنی بر مذاکره احزاب سیاسی، فرقه های قومی، طالبان و دولت افغانستان با وساطت کشورهای همسایه افغانستان، روسیه و حتی ناتو و امریکا، با دسترسی به دو هدف خطر نفوذ ناامنی به کشورش از طریق افغانستان را ختثی کند.

در هدف اول اگر مذاکرات در افغانستان به بار بنشیند طالبان در قدرت سهیم خواهند شد و دیگر تروریستها، با حمایت از "جنبش اسلامی ازبکستان" در امور ازبکستان دخالت نخواهند کرد و در هدف دوم در صورتی که طالبان در افغانستان به قدرت برسند ازبکستان از آنجاییکه در طرح مذاکره صلح دست پیش را گرفته است دیگر پس نخواهد افتاد. این سیاست نخ نمای ازبکستان یک بار در اوایل سال 2001 زماین که طالبان به 90 درصد از خاک افغانستان دست یافته بودند نیز به کار گرفته شد. در آن سال و درست قبل از حادثه سپتامبر که حمله امریکا به افغانستان را در پی داشت وزیر خارجه ازبکستان، عبدالعزیز کمیلف، در پاکستان با ملا عمر دیدار کرد و از وی خواست از حمایت جنبش اسلامی ازبکستان دست بردارد.

به نظر می رسد ازبکستان در ترسیم پیچ وخم سیاست خارجی و داخلی جدید خویش به مساله امنیت در افغانستان توجه ویژه دارد چون می داند مادامی که افغانستان به دست طالبان ناامن باشد ازبکستان هم به واسطه ارتباط نزدیک طالبان افغانستان با جنبش اسلامی ازبکستان ناامن خواهد شد. تصمیم ازبکستان مبنی بر خروج از "سازمان پیمان امنیت جمعی" نشان می دهد که این کشور دریافته است این سازمان منطقه ای نخواهد توانست در مقابله با تهدید طالبان به ازبکستان کمک کند.

به هر حال نه تنها ازبکستان بلکه روسیه نیز به افغانستان بعد از 2014 نگاهی ویژه دارد نه به منظورکمک به پیشرفت و توسعه افغانستان بلکه به منظور مصون داشتن خویش در برابر خطراتی چون گسترش تروریزم، مواد مخدر و ناامنی.

نویسنده: حفیظ الله رجبی
منبع مورد استفاده (Registan)