روز جهانی ایدز، هشدار و تذکار جدی و همگانی یک بیماری همه گیر(اپیدمی)، خاموش و مهلک بشری است. اگر چه نیم قرن از اولین قربانی آن می‌گذرد، اما علی رغم ادعاهایی که تاکنون شده، هنوز هیچ دارویی برای درمان یا پیشگیری قطعی از آن وجود ندارد. داروهای موجود نیز که عمدتاًّ از سرعت پیشرفت ویروس جلوگیری می‌کند، به ندرت در دسترس کشورهای فقیری مثل افغانستان است.
اگرچه درابتدا این بیماری خطرناک و تا امروز درمان ناپذیر، منشأ حیوانی داشته اما براساس آمار های سازمان های بین المللی نظیر سازمان بهداشت جهانی و دفتر مبارزه با مواد مخدر و پیشگیری از جرم سازمان ملل، از ابتلای نخستین انسان تا کنون، گسترش سهمگین و سریعی داشته است.
در کشورما هم آمار مبتلایان به ایدزی که تا کنون توسط وزارت صحت عامه، شناسایی شده، 1250 تا 1300 نفر هستند و سازمان های جهانی این رقم را تا 3000 نفر تخمین زده اند. اما واقع بینانه تر این است که بدلایلی نظیر فقدان آگاهی همگانی و نبود برنامه سراسری کنترول بیماری های واگیر دارد، کمبود یا نبود کلینیک‌های تشخیصی و از سوی دیگر، روند روبه افزایش اعتیاد و معتادان تزریقی، روابط نامشروع جنسی، عدم رعایت موازین صحی در آرایشگاه‌ها و نظایرآن، ارقامی بالاتر از این می‌تواندوجود داشته باشد.
به هرروی آنچه مهم است، باید ها و نبایدهایی است که بایستی درسیاست ملی مبارزه با این بیماری و پیشگیری از آن به کاربست تا به یک بحران واقعی تبدیل نگردد. از این‌رو، نخست باید علل عمده ابتلای به این بیماری را در کشور مشخص گردد، وانگهی به دنبال راهکارهای مبارزه و پیشگیری از آن بود.
براساس تحقیقات برنامه ایدز سازمان ملل، "در افغانستان چند دسته بیشتر از همه در معرض ابتلا به ویروس ایدزهستند؛ معتادان تزریقی مواد مخدر، روسپیان، مردان همجنس باز، مهاجرین و رانندگان کامیونها و زندانیان اند". گروه‌های نامبرده، همان گروه‌های عمده در معرض ابتلا، در کل جهان است.
اما با توجه به حاصل تحقیقات نهاد فوق، باید گفت، افزون بر معتادان تزریقی، فاحشه ها و... روابط نامشروع جنسی و آزادی‌های رو به تزاید در این حوزه، عدم رعایت نکات صحی در آرایشگاه‌ها و حتی آزمایشگاه‌ها عوامل عمده انتقال و ابتلاء به این بیماری در کشور است و در صورتی که در استراتژی ملی صحت همگانی، برنامه ریزی های دقیق و اجرائات ضربتی را در دستورکار قرار ندهد تا چند سال دیگر شاهد ارقام چند برابر خواهیم بود. از این‌رو، باید آموزش، پیشگیری و درمان، به صورت موازی
وهمزمان در دستورکار قرارگیرد که این یادداشت اشاره فشرده به جزئیات راهبرد‌های سه گانه فوق خواهد داشت.
آموزش: وزارت صحت عامه کشور، برنامه های گسترده آموزشی ویژه آگاهی از ایدز را درمکاتب، پوهنتون‌ها و دیگر موسسات و مراکز آموزشی نظیر کورس‌ها و خانواده‌‌ها با همکاری وزارت معارف، تحصیلات عالی، نهضت سواد آموزی و دیگر نهادها تطبیق کند تا متعلمین، محصلین و خانواده ها به صورت حضوری از عوامل ابتلا و راههای ممکن پیشگیری و درمان اطلاعات لازم را کسب کنند. از سوی دیگر از طریق پیام های صحی از تلویزیون، رادیو و رسانه های مکتوب، بیلبوردهای اعلاناتی منصوب در سطح شهرها و نیز اعلامیه ها و بروشورها نسبت به خطر، نحوه ابتلا و راههای پیشگیری و نهایتاً معرفی مراکز تشخیصی و درمانی اقدام نماید.
افزون بر این ضمن ارائه آموزش به روحانیون و ملا امامان مساجد و جلب همکاری آنان در این زمینه، از آموزه‌های حیات بخش دین و نهاد های دینی به صورت گسترده کمک گرفته شود. همانطوری که تحقیقات در این زمینه نشان داده، هیچ عاملی به اندازه دین و آموزهای آن و ترویج تقوا و تقید دینی تاثیرگزارتر نیست. از همین‌رو، ترویج فرهنگ عفاف و جلوگیری عواملی که به گسترش روبط آزاد و نامشروع جنسی می‌گردد، راهبردی ترین روش مبارزه با اپیدمی ایدز است.
پیشگیری: اگر چه آموزش خود، اقدام پیشگیرانه محسوب می‌گردد اما آنچه مقصود است، اقدامات وضعی در خصوص ناقلان این بیماری است. معتادان تزریقی رها شده درسطح شهرها و فقدان مکان ویژه نظیر کمپ معتادین و قرنطین سازی و نظارت بر‌آنها، خود عامل اختلاط شده و بستر گسترش ایدز را فراهم می‌سازد.درخصوص فعالیت روسپیها نیزچاره‌ای جز کاربست همین راهکاری وجود ندارد و تبعیت از الگوهای غربی جزافزایش نجومی آمار مبتلایان، ارمغانی نخواهیم داشت. بایستی دولت، اقدامات شدیدی را در خصوص ریشه کنی پدیده زشت روسپی‌گری، به اجراء بگذارد. درغرب روسپیها و روسپی‌خانه‌ها با مجوزهای بهداشتی و نظارت دولتی فعالیت می‌کنند و این مسأله با دین، فرهنگ و ماهیت نظام و ارزشهای ملی ما ناسازگاراست و جز با جمع آوری و بازگرداندن آنها به زندگی شرافتمندانه و اقدامات تامینی و تربیتی در مراکز بازپروری، امکان پذیر نیست.
دومین اقدام پیشگیرانه، توزیع رایگان سرنگ وسایر لوازم بهداشتی به معتادان و مواد ضدعفونی کننده وسایل آرایشی و یا توزیع وسایل یک‌بار مصرف به آرایشگاه‌هاست. بدون تردید وسایل آلوده آرایشگاه‌ها یکی از عوامل شایع و درعین حال گمنام انتقال این ویروس در کشوراست و بایستی در استراتژی مبارزه با ایدز و سایر بیماری های واگیردار، لحاظ گردد.
درمان: وظیفه ملی هر دولت و حقوق طبیعی هر شهروندی است که کلینیک های ویژه بیماری‌های خاص و در دسترس، برای اتباع کشور تاسیس و اپیدمی های نظیر ایدز، هپاتیت و بیماری های مشابه تحت درمان و مراقبت قرار گیرند. تا هم حقوق انسانی بیماران تامین گردد و هم سیاست حفظ و مراقبت از بهداشت و صحت عمومی مردم کشور به نحومطلوب تعقیب شود.
براین اساس در حال حاضر باتوجه به امکان جلب کمک‌های سازمان بهداشت جهانی در این زمینه، انتظار می‌رود که مراکز درمانی و تشخیصی رایگان در مراکز ولایات، شفاخانه های شخصی و دولتی با کادر های مجرب در دستورکار قرار گیرد و خدمات رایگان تشخیصی و آزمایشگاهی به مراجعین ارائه نماید. در چنین شرایطی است که ما می توانیم هم آمارهای واقعی تر از ابتلا به ایدز و نرخ رشد یا کاهش آن داشته باشیم و بتوانیم سیاست های مبارزه، درمان و پیشگیری در کشور را با استندرد های جهانی عیار سازیم. در غیر این صورت هر نوع اقدام و برنامه ای به مثابه رفتن به جنگ دشمن مجهولی است که نمیدانیم مصاف با آن چه تکتیک، ابزار، توان و تلاشی را می‌طلبد.
نویسنده: سیدآقا موسوی نژاد
دریافت صفحه با کد QR