از زمانی که بحران جاری در سوریه آغاز شده است، عراقی ها همواره خواهان توقف فوری خشونت ها بوده اند، دلیل آن هم مشخص است، گسترش بحران در سوریه پیامدهای بدی را برای عراق کنونی به دنبال خواهد داشت. 9 سال از تاسیس نظام سیاسی جدید عراق می گذرد، نظامی که با سرنگونی صدام بعثی توسط نیروهای خارجی به رهبری امریکا میسر شد و در این مدت فراز و نشیب های فراوانی را تجربه کرد. درسال های 2003 تا 2006 میلادی عراق به نا امن ترین کشور جهان مبدل شده بود، انفجارها و انتحارها در عراق به حدی رسیده بودند که دولتمردان عراق عملا از تامین امنیت در این کشور عاجز شده بودند. ازهمان لحظات اولیه تشکیل عراق جدید تمام تلاش های دولت و مسئولان عراقی بر این بود که این کشور را از خطراتی که از ناحیه بقایای رژیم سابق و نیروهای سلفی تهدید می شد مصون بدارند. 

این روند کماکان ادامه دارد و تا حد زیادی نیز موفقیت هایی را نیز به دنبال داشته است. کشته شدن ابومصعب الزرقاوی رهبر نیروهای القاعده در ژوئن سال 2003 میلادی در این باره رویداد مهمی محسوب می شود و بعد از آن بود که انفجارها و انتحارها به شکل ملموسی کاهش یافتند و ثبات نسبی در عراق فراگیر شد. بسیاری از تحلیل گران و کارشناسان بر این باورند که امنیت و ثبات نسبی موجود در عراق کنونی از تضعیف نیروهای سلفی و عناصر وابسته به القاعده در این کشور نشات می گیرد و البته تلاش های شیعیان برای جلب اعتماد گروه های اهل سنت نیز در این باره تاثیر بسزا گذاشت. 

امروزه که چیزی در حدود بیست ماه از آغاز بحران در سوریه می گذرد و برای همه مسلم و مبرهن شده است که نیروها و گروه های سلفی از سهمی بالا در این بحران برخوردارند. از همان لحظات آغازین نبردها در سوریه رهبران القاعده از نیروهای این سازمان خواستند که به هر شکل ممکن خود را به سوریه برسانند و به مخالفان اسد ملحق شوند. 

در پی این فراخوان شبه نظامیان فراوانی از اردن، لیبی، تونس، لبنان، نوار غزه و ... راهی سوریه شدند و از مرزهای لبنان و مخصوصا ترکیه خود را به حمص، حلب، دمشق، درعا، ادلب و ... رساندند و با ارتش سوریه درگیر شدند. مقامات امنیتی عراقی نیز اعلام کردند که شواهدی در دست دارند که نشان می دهد بخش زیادی از نیروهای القاعده مستقر در خاک عراق این کشور را ترک کرده و در سوریه مستقر شده اند. در درگیری های ارتش سوریه با مخالفین هم اسرا و اجساد فراوانی شناسایی شدند که تابعیتی غیر سوری داشتند و ظاهرا برای فریضه جهاد وارد این کشور شده بودند. 

کابوس دولت عراق بیشتر از این مسئله ناشی می شود که اسد نتواند در برابر این هجمه بزرگ سلفی مقاومت کند و بازی را به مخالفانش واگذار کند. استقرار سلفی ها در سوریه قطعا عراق را با مشکلات عدیده ای مواجه خواهد ساخت و به طور یقین به خیزش ها و شورش های سلفی در این کشور منجر خواهد شد. بنابر همین مسئله است که عراق همواره به اینکه سوریه به پایگاهی برای القاعده و دیگر گروه های سلفی مبدل شود هشدار داده و از هم اکنون بخش هایی از ارتش خود را در مرزهای طولانی خود با سوریه مستقر کرده است. 

سوای از مسئله قدرت گیری سلفی ها دلایل دیگری نیز وجود دارد که عراقی ها را نسبت به بحران سوریه حساس می کند و جدایی منطقه کردستان از این کشور نیز از جمله این نگرانی هاست. قاطبه کارشناسان بر این باورند که دولت مرکزی عراق رابطه مطلوبی با مسعود بارزانی رهبر اقلیم کردستان ندارد و اگر وضع به همین منوال پیش برود و مخصوصا معضلی که در منطقه کرکوک بوجود آمده حل شود، بارزانی مشکل دیگری برای اعلام استقلال ندارد و در این میان خودمختاری که به کردهای سوریه در حال اعطا شدن هست نیز این فرایند را تسریع خواهد کرد. بحران سوریه در صورت سقوط اسد عراق را در معرض یک تجزیه احتمالی قرار خواهد داد و دولت نوپای بغداد را با بحران گسترده ای مواجه خواهد کرد که عبور از آن به سادگی میسر نخواهد بود. 

نویسنده: سید محمد رضا موسوی