قرآن کریم مهمترین اسباب نجات انسان در قیامت را انفاق و بخشش در راه خدا دانسته و مثل کسانى که اموال خود را در راه خدا انفاق مى‌کنند را همانند بذرى می‌داند که هفت خوشه برویاند که در هر خوشه آن یکصد دانه باشد.
بخشش در راه خدا
آیه 261 سوره مبارکه بقره به بیان مسئله انفاق و آثار نیک آن پرداخته است .
مَّثَلُ الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنبُلَةٍ مِّئَةُ حَبَّةٍ وَاللّهُ یُضَاعِفُ لِمَن یَشَاءُ وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ
کسانى که اموال خود را در راه خدا انفاق مى‌کنند، همانند بذرى هستند که هفت خوشه برویاند، که در هر خوشه، یکصد دانه باشد، و خداوند آن را براى هر کس بخواهد (و شایستگى داشته باشد) دو یا چند برابر مى‌کند، و خدا (از نظر قدرت و رحمت) وسیع، و (به همه چیز) داناست.
تفسیر
آغاز آیات انفاق، انفاق مایه رشد آدمى است!
مسئله انفاق یکى از مهمترین مسائلى است که ایات قرآن کریم و دین مبین اسلام بر آن تاکید فراوان دارد که آیه فوق نخستین آیه از یک مجموعه آیات است که در سوره بقره پیرامون انفاق سخن مى‌گوید و شاید ذکر آنها پشت سر آیات مربوط به معاد از این نظر باشد که یکى از مهمترین اسباب نجات در قیامت، انفاق و بخشش در راه خدا است.
بعضى نیز گفته اند: این آیات پیوندى دارد با آیات جهاد، و انفاق در راه جهاد که قبل از آیات مربوط به معاد و توحید، در همین سوره آمده بود.
نخست مى‌فرماید: مثل کسانى که اموال خود را در راه خدا انفاق مى‌کنند همانند بذرى است که هفت خوشه برویاند؛ «مَّثَلُ الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ»
کسانى که در راه خدا انفاق مى‌کنند به دانه پر برکتى که در زمین مستعدى افشانده شود تشبیه شده‌اند در حالى که قاعدتا باید عمل آنها تشبیه به این دانه شود، نه خود اینها، و لذا بسیارى از مفسران گفته‌اند که در آیه محذوفى وجود دارد مانند کلمه «صدقات» قبل از «الذین» یا کلمه «باذر» قبل از «حبه» و مانند آن و در هر خوشه‌اى یکصد دانه باشد که مجموعا از یک دانه هفتصد دانه برمى‌خیزد؛ «فِی کُلِّ سُنبُلَةٍ مِّئَةُ حَبَّةٍ»
تازه پاداش آنها منحصر به این نیست، بلکه: خداوند آن را براى هر کس بخواهد (و شایستگى در آنها و انفاق آنها را از نظر نیت و اخلاص و کیفیت و کمیت ببیند) دو یا چند برابر مى کند؛ «وَاللّهُ یُضَاعِفُ لِمَن یَشَاءُ»
و این همه پاداش از سوى خدا عجیب نیست چرا که او (از نظر رحمت و قدرت) وسیع و از همه چیز آگاه است؛ «وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ»
بعضى از مفسران گفته‌اند: منظور از انفاق در آیه فوق تنها انفاق در راه جهاد است زیرا این آیه در واقع تاکیدى است بر آنچه در آیات گذشته قبل از داستان عزیر و ابراهیم و طالوت آمده بود، ولى حق این است که مفهوم آیه گسترده است و حتى پیوند آن با آیات گذشته نیز نمى تواند دلیل بر تخصیص این آیه و آیات آینده شود، زیرا فى سبیل الله مفهوم وسیعى دارد که هر مصرف نیکى را شامل مى‌شود، به علاوه آیات بعدی نشان مى‌دهد که بحث انفاق در اینجا مستقلا دنبال مى‌شود و در روایات اسلامى نیز به تعمیم معنى آیه نیز اشاره شده است .
مسئله انفاق یکى از مهمترین مسائلى است که آیات قرآن کریم و دین مبین اسلام بر آن تاکید فراوان دارد که آیه فوق نخستین آیه از یک مجموعه آیات است که در سوره بقره پیرامون انفاق سخن مى‌گوید و شاید ذکر آنها پشت سر آیات مربوط به معاد از این نظر باشد که یکى از مهمترین اسباب نجات در قیامت، انفاق و بخشش در راه خدا است
نکته قابل توجه اینکه در این آیه کسانى که در راه خدا انفاق مى‌کنند به دانه پر برکتى که در زمین مستعدى افشانده شود تشبیه شده‌اند در حالى که قاعدتاً باید عمل آنها تشبیه به این دانه شود، نه خود اینها، و لذا بسیارى از مفسران گفته‌اند که در آیه محذوفى وجود دارد مانند کلمه «صدقات» قبل از «الذین» یا کلمه «باذر» قبل از «حبه» و مانند آن.
ولى هیچگونه دلیلى بر حذف و تقدیر در آیه نیست و تشبیه افراد انفاق کننده به دانه‌هاى پر برکت تشبیه جالب و عمیقى است گویا قرآن مى‌خواهد بگوید: عمل هر انسانى پرتوى از وجود او است و هر قدر عمل گسترش یابد، وجود انسان در حقیقت توسعه یافته است.
پی نوشت:
جلد دوم تفسیر نمونه آیت‌الله مکارم شیرازی
منبع: تبیان نت
دریافت صفحه با کد QR