بریتانیا به صورت سنتی بر پاکستان و همچنین طالبان، نفوذ گسترده ای دارد. این کشور نفوذ خود را از زمان حضور استعمار پیر در شبه قاره تاکنون بر پاکستان حفظ کرده و همچنین گروه طالبان نیز از حمایت ضمنی انگلیس برخوردار بود؛ با آنکه این کشور هرگز طالبان را به رسمیت نشناخت؛ اما هیچگاه مواضع سرسختانه و ستیزه جویانه ای نیز علیه آن اتخاذ نکرد و این نشان می دهد که نفوذ سنتی انگلیسی ها بر پاکستان، گذرگاهی مطمئن برای اعمال آن کشور بر طالبان نیز بوده است.
نشست سه جانبه اخیر میان رییس جمهور کرزی، راجا پرویز اشرف؛ نخست وزیر تازه پاکستان و دیوید کامرون؛ نخست وزیر بریتانیا در کابل هم امیدواری های زیادی را برانگیخت و یکی از عمده ترین دلایل و انگیزه های این امیدواری ها، حضور بریتانیا در این نشست بود.
در این نشست، طرف های شرکت کننده به ویژه نخست وزیر جدید پاکستان راجا پرویز اشرف بر عزم و تعهد خود برای آوردن صلح و ثبات در افغانستان تاکید کردند.
نخست وزیر پاکستان و رییس جمهور افغانستان همچنین توافق کردند که کمیته مشترک دو جانبه که ماه ها پیش میان دو کشور تشکیل شده بود و هدف از آن، گفتگوهای مستمر جهت پیشرفت در روند صلح پیشنهادی دولت افغانستان خوانده شده است کار خود را از سر بگیرد.
در جریان گفتگوهای سه جانبه، حامد کرزی؛ رییس جمهوری افغانستان بار دیگر بر حل سیاسی قضیه افغانستان تاکید نمود و از اسلام آباد خواست تا از تلاش های صلح افغانستان حمایت نماید و طالبان را به بازگشت پای میز مذاکره تشویق کند.
راجا پرویز اشرف؛ نخست وزیر پاکستان نیز در یک کنفرانس خبری با حامد کرزی به خبرنگاران گفت پاکستان به هر طریقی که بتواند کمک کند، دریغ نخواهد کرد.
بر اساس اعلامیه سه جانبه، هر سه رهبر تایید کردند که تروریزم یک تهدید جدی برای امنیت منطقه‌ای و بین المللی است. آنها همچنین تعهد کردند تا در مبارزه علیه این تهدید بزرگ، مشترکاً کار کنند.
دیوید کامرون،؛ نخست وزیر بریتانیا نیز از افغانستان و پاکستان خواست تا در مبارزه علیه تروریزم و افراط گرایی مشترکاً کار کنند؛ زیرا به گفته او، تروریست هایی که تلاش دارند افغانستان را ویران کنند، همان تروریست هایی هستند که می خواهند پاکستان را نیز خراب نمایند.
با این حال شماری از کارشناسان تردیدهای جدی را در خصوص موفقیت توافق ها و تعهدات انجام شده میان سه کشور به ویژه افغانستان و پاکستان مطرح می کنند.
یکی از این تردیدها از آنجا ناشی می شود که براساس تشکیلات و سلسله مراتب سیاسی در پاکستان، به صورت سنتی، ارتش و سازمان استخباراتی آن کشور، در راس هرم تصمیم گیری قرار دارند و نهادهای انتخابی نظیر پارلمان، ریاست جمهوری و نخست وزیری در این میان نقش های حاشیه ای و درجه چندم دارند.
این مسئله تا آنجا اهمیت دارد که به باور بسیاری از کارشناسان مسایل داخلی پاکستان، یکی از عمده ترین دلایل دخیل در برکناری یوسف رضا گیلانی؛ نخست وزیر پیشین پاکستان، گرایش های پررنگ او در استقلال دستگاه دیپلماسی پاکستان از سیطره ارتش و آی اس آی بوده است.
بنابراین، توافق ها و تعهدات انجام شده میان افغانستان و پاکستان تنها در صورتی می تواند عملی باشد که از فیلتر آی اس آی و ارتش نیز گذشته باشد؛ در غیر آن، هیچ ضمانت اجرای مطمئنی برای آن وجود نخواهد داشت.
این امر البته از جهتی دیگر نیز مهم است و آن اینکه این دو نهاد(ارتش و آی اس آی) از حامیان اصلی گروه های شورشی و تروریستی فعال در افغانستان محسوب می شوند و هرگونه طرح صلح با طالبان ابتدا باید مورد توافق این دو نهاد قرار داشته باشد.
عامل دیگر، متاثر بودن روابط افغانستان و پاکستان از میزان تیرگی یا بهبود روابط پاکستان با غرب است و این، همواره توافق ها و تعهدات پاکستان نسبت به افغانستان را در هاله ای از بی اعتمادی و عدم تضمین کافی قرار می دهد.
با این حال، نمی توان انکار کرد که با توجه به پیشینه روابط و نفوذ سیاسی و اطلاعاتی انگلیس بر پاکستان و همچنین طالبان، گفتگوهایی به سبک آنچه در کابل برگزار شد، شاید تا حدود زیادی بتواند بر روند راکد صلح موثر و مفید واقع شود.
نویسنده: احسان الله وطندوست
دریافت صفحه با کد QR