تا زمانی که دولت ازتعهد و استقلال خود محروم باشد و از نگاه امنیتی و امکانات وابسته به دولت های خارجی باشد، دفاع از فرهنگ افغانستان ممکن نخواهد بود.

چنانچه گفته آمد؛ نگرانی از تهاجم فرهنگی غرب در افغانستان به حدی است که بسیاری از شخصیت های افغانستان نسبت به آن واکنش نشان داده و از دولت این کشور خواستار اقدامات جدی و فوری برای مقابله با آن شده اند. اما براستی چه راهکارهای مفید و سازنده ای برای مبارزه با تهاجم فرهنگی و جلوگیری از رواج آن در افغانستان وجود دارد؟ تا زمانی که امور افغانستان به دست خارجی ها باشد، راهکاری برای مقابله با تهاجم فرهنگی وجود ندارد. تا زمانی که دولت ازتعهد و استقلال خود محروم باشد و از نگاه امنیتی و امکانات وابسته به دولت های خارجی باشد، دفاع از فرهنگ افغانستان ممکن نخواهد بود. چه آنکه صرف حضور غربی ها در افغانستان خود باعث تقویت فرهنگ مهاجم غربی و آسیب پذیری دولت افغانستان خواهد شد. تا زمانی که افغانستان استقلال اقتصادی و سیاسی خود را نداشته باشد، استقلال فرهنگی خود را هم نخواهد داشت.

یکی از راه های اصلی، رشد نهادهای فرهنگی و ساختاری در عرصه فرهنگ در افغانستان است. بدیهی است که کار فرهنگی هزینه واراده می خواهد. حکومت افغانستان باید این هزینه را بپردازد و این قابلیت را ایجاد کند و به کار بیندازد.

ولی دولت افغانستان برای پرداخت هزینه نیاز به کمک های خارجی دارد و دولت های خارجی با هزینه خود برعلیه خود فرهنگ سازی نخواهد کرد. به هر دلیل، در این ده سال، حکومت افغانستان نتوانسته است کار مشخصی در زمینه فرهنگ انجام دهد.

هنوز هم شاهد سرمایه گذاری در بخش های فرهنگ نیستیم. اگرکاری صورت گرفته است آن هم در راستای فرهنگ اصیل و نهادینه سازی فرهنگ خودی نبوده است.

بلکه بیشتر سمت و سوی یک فرهنگ مبتذل را دارا بوده است. رسانه های مثبت فرهنگی داخلی و یا فرهنگی اسلامی تا هنوز از طرف دولت تشویق وحمایت نشده است. حکومت افغانستان، پارلمان و همه نهادهای دولت مکلف است که برای رشد فرهنگ اسلامی زمینه را مساعد کند. در کنار این اصل به عنوان تشویق، نوعی یارانه ها را برای رسانه ها در مقابل پخش برنامه های مفید در نظر بگیرند. بر رسانه های افغانستان و اصحاب رسانه است که محتوای فرهنگی شان را برای مخاطبین پالایش کنند.

در مورد تولیدات جهان غرب نیز به جای این که به سمت مبتذل ترین مواد بروند به طرف زیباترین مواد غرب بروند. بدین معنا که ما نمی توانیم کل فرهنگ غرب را مستهجن و مبتذل بنامیم چرا که در هر جامعه ای هم فرهنگ خوب وجود دارد و هم فرهنگ خراب و غیر انسانی.

دولت افغانستان با الگوپذیری از سنت لیبرالی، خودش را از رسالت فرهنگی سبک دوش می داند. بنابراین این وظیفه مهم، خود به خود به نهاد نمایندگان مردم در پارلمان محول می شود. بدین رویکرد پارلمان باید سعی کند این وظیفه را به خوبی انجام دهد. حفظ و تقویت زبان فرهنگی، توجه و گسترش آموزه های دینی و جلو گیری از رسانه های آزاد برای توهین به اعتقادات مردم از ابتدایی ترین وظایف فرهنگی نمایندگان است.

دوره حاضر از لحاظ فرهنگی و فرهنگ سازی برای افغانستان یک دوره خطیر به نظر می رسد. در این دوره جامعه افغانستان از مرزهای سنتی در حال گذار است و به سوی تحول فرهنگ به پیش می رود که اگر درست راهنمایی نشود به از هم گسستگی بزرگ فرهنگی گرفتار خواهد شد. به این جهت بزرگان باید جدیت و توجه کافی را در مسایل فرهنگی داشته باشند و از کنار این وضعیت به سادگی عبور نکنند. برای نهادینه سازی فرهنگ توسعه یافته می بایست به پژوهشگران و نویسندگان زمینه داده شود که کارهای شان را بدون فشار گروه های سیاسی و مافیایی اقتصادی انجام دهند.

در رابطه با مسایل دینی وباورهای ایمانی باید راهکاری ارائه شود که به ارزش های سنتی و رسمی کشور آسیب وارد نشود و نگذارند که با نام دموکراسی به اعتقادات مردم توهین شود. نهادهای دینی در این زمینه باید توجه جدی داشته باشند.

افغانستان یک کشور اسلامی است و در قانون اساسی افغانستان این اصول مراعات شده است. پارلمان و دولت افغانستان وظیفه دارد که مراکز آموزشی و مراکز فرهنگی را تقویت کند تا بتواند زمینه فرهنگ را در افغانستان تقویت کند و از جانب دیگر اصولی باید در قانون اساسی افغانستان گنجانیده شود که خارجی هایی که فعالیت فرهنگی دارند باید فعالیت های شان مطابق با اصول و ارزشهای جامعه افغانستان باشد. یا حداقل سبب تضعیف فرهنگ و سنت افغانستان نباشد. فعالیت های فرهنگی شان بایستی در راستایی باشد که سنخیّت با ارزشهای اعتقادی مردم داشته باشد. پایان

نویسنده: جاوید ارجمند