اخیرا فشارهای بین المللی بر ایران افزایش یافته است و وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا در نشستی در بروکسل، به طور رسمی بر سر توقف خرید و واردات نفت از ایران به توافق رسیدند.

ایران و افغانستان بر مبنای مشترکات گسترده ای که در تاریخ، فرهنگ و دین داشته‌ اند، استوار بوده‌ است، ایران از نخستین کشورهایی بود که تجاوز به افغانستان و حضور نیروهای نظامی شوروی را محکوم کرد.

در این بین پس از انقلاب اسلامی نیز روابط دو کشور چه با گروه ها و احزاب اسلامی و چه با دولت های مشروع اسلامی و مجاهدین رابطه ای مناسب و دوستانه بوده است.

با استقرار دولت واحد متمرکز در افغانستان در سال های اخیر، دو طرف سعی کردند، مناسبات خود را گسترش دهند.

اخیرا فشارهای بین المللی بر ایران افزایش یافته است و وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا در نشستی در بروکسل، به طور رسمی بر سر توقف خرید و واردات نفت از ایران به توافق رسیدند.

در این بین تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا که به تصویب نمایندگان ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا رسیده است، شامل توقف فوری امضای قراردادهای جدید با ایران برای خرید و فروش نفت خام و فرآورده‌های نفتی و پایان قراردادهای جاری می شود.

در این میان اگر به تاثیر این تحریم ها بر روابط تجاری و اقتصادی دو کشور همسایه ایران و افغانستان نگاهی داشته باشیم به چند نکته می توان اشاره کرد:

نخست اینکه هر چند اقتصاد ایران در منطقه اقتصاد منحصر به فردی دارد و این اقدامات تحریمی تاثیر گسترده ای بر اقتصاد ایران نخواهد داشت، اما اگر از نگاهی اعلامی به مواضع مقامات و احزاب افغانستان در مقابل تحریم های اقتصادی ضد ایران نیز نگاهی داشته باشم، باید گفت، مقامات کابل اثرات این تحریم ها را بر روابط دو کشور رد کرده اند؛ چنانکه در گذشته معاون وزیر مالیه افغانستان درباره تلاش کشورهای غربی برای تحریم ایران اشاره کرد که افغانستان از غرب پیروی نمی کند و رشد اقتصادی ایران نشانه ای قوی از بی تاثیری تحریم ها ضد تهران است.

وی همچنین گفت، افغانستان سیاست مستقل دارد و در برابر کشورهای همسایه و برادر مانند ایران مستقلانه تصمیم می گیرد.

گذشته از این نیز برخی احزاب در افغانستان همچون حزب رفاه ملی افغانستان تحریم های جدید کشورهای غربی را محکوم کرده اند .
دوم اینکه جدا از افزایش 20 برابری حجم مبادلات تجاری دو کشور در یک دهه اخیر اگر نگاهی به روابط چند ساله تجاری واقتصادی دو کشور داشته باشیم، باید گفت، نخستین کمیسیون مشترک اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی افغانستان در سال 1389 در ایران، دومین کمیسیون اخیرا درکابل برگزار شده و محور آن، همکاری‎های تجاری، حمل و نقل، تسهیل در صدور ویزای تجاری، استاندارد مشترک کالا و تسهیلات گمرکی همکاری های صحی و مراقبت‌های مرزی و همچنین استفاده تجار و بازرگانان افغانستان از مناطق آزاد ایران از جمله چابهار و...بوده است.

در این بین با توجه به تنش های پاکستان و افغانستان و فراهم تر شدن زمینه بهره برداری افغانستان از بندر چابهار در ایران باید گفت، روابط اقتصادی دو کشور عملا در شرایط نوینی قرارگرفته است.

چنانچه در آینده یکی از آرزوهای دیرینه افغانستان دسترسی به آب‎های آزاد از طریق بندر "چابهار" بر آورده خواهد شد.

بنابراین باید گفت، اگر به سیر روابط اقتصادی دو کشور بنگریم این روابط همچنان با پویایی ویژه ی رو به رو بوده است.

به طوری که قرار است که تا 6 ماه دیگر سومین کمیسیون اقتصادی دو کشور در ایران برگزار شود.

گذشته از این نیز اگر به سفرهای مقامات اقتصادی و امضای اسناد همکاری ها توجهی داشته باشیم، باید گفت که انورالحق احدی، وزیر تجارت و صنایع جمهوری اسلامی افغانستان در ماه جدی 1390  به ایران سفرکرد و با امضای قرارداد خرید یک میلیون تن مواد نفتی بین جمهوری اسلامی افغانستان و ایران مُهری بر افزایش روابط دو کشور زد. از سو دیگر هم اخیرا نیز معاون وزیر اقتصادی و دارایی ایران در سفری به افغانستان، ضمن امضای چند قرارداد مبادلات تجاری، نشان داد که رفت و آمدهای مقامهای سیاسی و اقتصادی دو کشور به تهران و کابل جدا از علاقه دو طرف به ارتباط بیشتر افق روشنی را برای روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور نمایان می کند.

سوم اینکه بنا به اظهارات مقامات دو کشور حجم مبادلات بازرگانی تهران – کابل در سطح مناسبی و مقامات دو کشور علاقه مند هستند که همکاری ها به بالاترین سطح برسد.

در این راستا مبادلات بازرگانی دو کشور ایران و افغانستان در سال 1390 بدون احتساب صادرات مواد سوختی از ایران به افغانستان، دو میلیارد و 240 میلیون دلار اعلام شده است و همچنین اتاق های بازرگانی افغانستان نیز صادرات افغانستان را به ایران در سال 90 دوصد میلیون دلار اعلام کرده است.

در این بین باید گفت، هر چند افغانستان اکنون نیز در وضعیت نامناسب امنیتی و اقتصادی قرار دارد و برخی پیش بینی ها نسبت به آینده اقتصاد افغانستان پس از خروج نیروهای بین المللی از افغانستان هشدار داده اند، اما باید گفت، با توجه به رشد اقتصادی افغانستان در سال های اخیر و همچنین رشد روابط اقتصادی دو کشور همسایه ایران و افغانستان در پرتو افزایش قراردادها و سفر مقامات دو کشور به نظر نمی رسد، تحریم های اقتصادی غرب بتواند تاثیر منفی روی روابط اقتصادی دو کشور برجا گذارد.

گذشته از این باید توجه داشت که مشترکات قوی دو کشور ایران و افغانستان، زبان، دین و فرهنگ از جمله عواملی است که دو ملت ایران و افغانستان را به هم پیوند ناگسستنی داده است و از آنجا که روابط سیاسی دو کشور در سال های اخیر در وضعیت رو به رشد قرار داشته است، اراده سیاسی مقامات دو کشور نیز بر رشد روابط اقتصادی قرار دارد.

در این شرایط از یک سو بازار افغانستان با توجه به رشد آن می تواند فرصت های جدیدی را برای کالا ها و خدمات ایرانی فراهم کند و از سویی نیز بازار بزرگ ایران نیز می تواند فرصت مناسبی برای اقتصاد رو به رشد افغانستان در جهت افزایش صادرات این کشور باشد.

در این راستا باید گفت، نه تنها نمی توان تحریم های اتحادیه اروپا و غرب را روی روابط تجاری و اقتصادی دو کشور با تاثیر منفی ارزیابی کرد، بلکه در حوزهایی می توان گفت: فرصت های جدیدی برای دو کشور در شرایط نوین خواهد آفرید و موجب افزایش روابط اقتصادی دو کشور خواهد شد.


نویسنده: علی رمضانی، کارشناس و پژوهشگر مسائل افغانستان

منبع: شبکه خبر ایران