امام خمینی"ره" معتقد بود که برای حل بحران های دنیای اسلام این مردم هستند که باید به حرکت درآورده شوند. لذا تمام تلاش های خود را برای به حرکت درآوردن مردم به کار گرفت.

بیداری اسلامی عنوان موجی است که بیش از یکصد سال قبل در واکنش به نفوذ روزافزون غرب در دنیای اسلام آغاز شده است، موجی که آغازگر آن به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران کسی نبود جز سید جمال الدین اسد آبادی. حضور سید جمال در بسیاری از کشورهای اسلامی مانند ایران، مصر، عثمانی و ... تاثیرات بسزایی از خود بر جای گذاشت و مقدمه شکل گیری بسیاری از جنبش های اسلامی در دهه های بعد در آن کشورها بود.

سید جمال ریشه عمده مشکلات دنیای اسلام را در تفرقه و عدم هماهنگی میان مسلمانان می پنداشت و وحدت میان مسلمانان را تنها راه چاره خروج مسلمانان از بحران های موجود می دانست. در این راستا تلاش عمده سید جمال این بود که با نزدیک شدن به دربار شاهان کشورهای اسلامی وقت به تحریک پادشاهان و دیگر رجال کشوری دست یازد تا شاید نوعی اصلاح طلبی را در وجود آن ها برانگیزد.

تلاش های سید جمال در تحریک شاهان افغانستان، عثمانی، ایران و ... به نتیجه ملموسی منجر نشد و در نهایت سید به دستور سلطان عثمانی مسموم گردید و جان خود را بر سر این راه نهاد.
اندیشه های سید جمال بعد از او توسط شاگردان او تا حدی ادامه یافت که از جمله آن ها می توان به تلاش های روحانی مصری شیخ محمد عبده اشاره داشت. عبده بعد از سال ها شاگردی سید جمال به یکی از اصلاح طلبان دنیای اسلام مبدل شده بود.

شیخ محمد عبده در کل با استادش سید جمال تفاوت های عمده ای داشت. سید جمال همانگونه که گفته شد تمام تلاش های خود را تحریک شاهان و سلاطین کرد، ولی شیخ محمد عبده تمام هم و غم خود را برای تحریک علما و دانشمندان دنیای اسلام به کار گرفت. او با بسیاری از علماء دنیای اسلام مکاتبه کرد و از آنجا که به ریاست دانشگاه الازهر رسیده بود به بسیاری از علماء مصر نزدیک شد ولی با تمام این ها تلاش های شیخ هم چندان موثر نبود. عدم همکاری بسیاری از علماء با شیخ و هم عقیده نبودن دسته دیگر از علماء با عقاید او باعث شد که شیخ همانند استادش سید جمال موفقیت چندانی نداشته باشد. اندیشه های شیخ محمد عبده بعدها توسط محمد رشید رضا و برخی دیگر از شاگردان او ادامه یافت ولی هیچکدام نتوانستند جنبش اسلامی را به منزل مقصود برسانند.

بیداری اسلامی در دنیای اسلام در مصر و عثمانی محدود نماند و بخش های مهمی از جریان های اسلامی در ایران شکل گرفتند که مهم ترین آن ها را می توان در ظهور حضرت امام خمینی"ره" مشاهده کرد.امام خمینی"ره" را در بسیاری جهات می توان با سید جمال الدین و شیخ محمد عبده مشابه دانست ولی آن چه که امام خمینی"ره" را با آنها متفاوت می کند در راه حل هایی است که امام خمینی"ره" برای عبور از بحران های موجود فرا روی جنبش اسلامی اتخاذ کرد.

امام خمینی"ره" نیز مانند سید جمال و شیخ محمد عبده وحدت اسلامی را یک راهکار اساسی می دانست ولی مرکز ثقل توجهات امام خمینی"ره" نه شاهان بود و نه علماء. امام خمینی"ره" معتقد بود که برای حل بحران های دنیای اسلام این مردم هستند که باید به حرکت درآورده شوند. لذا تمام تلاش های خود را برای به حرکت درآوردن مردم به کار گرفت. کاری که بعد از پانزده سال تلاش، مبارزه و تبعید با موفقیت آن را به انجام رسانید و میلیون ها نفر از جمعیت ایران تحت رهبری ایشان به حرکت درآمدند و نظام شاهنشاهی را در ایران سرنگون کردند.