در حقوق بشردوستانه بین المللی، گاهی اوقاعت مخاصمات یا شورشهای داخلی وجه بین المللی پیدا کرده که در این صورت باید حقوق بشردوستانه بین المللی در آنجا رعایت گردد.

14 فوریه 2011 آغاز بیداری اسلامی در کشور بحرین بود که از آن زمان آل خلیفه و آل سعود به کشتار مردم بی گناه و مظلوم این کشور می پردازند و هیچ سازمان بین المللی نیست که به واقعیت از این مردم حمایت و با دولت دست نشانده غرب مقابله نمایند.
حدود یازده ماه از اعتراضات مردمی در این کشور می گذرد و نیروهای عربستانی بدون هیچ ترس و نگرانی ای به سرکوب مردم معترض در بحرین ادامه می دهند.
این قلم فقط قصد دارد به بررسی قانونی یا غیرقانونی بودن درخواست دولت بحرین از کمک نظامی عربستان به این کشور، و حضور نیروهای عربستانی و سرکوب اعتراضات مردمی در این کشور بپردازد.
در دانشگاه ها درسی با عنوان حقوق بشردوستانه بین المللی تدریس می شود که بیشتر، موضوع جنگ بین کشورها، شورشها در یک کشور و جنگهای داخلی را شامل می شود.
در حقوق بشردوستانه بین المللی، گاهی اوقاعت مخاصمات یا شورشهای داخلی وجه بین المللی پیدا کرده که در این صورت باید حقوق بشردوستانه بین المللی در آنجا رعایت گردد.
بنابراین هنگامی که سخن در باب بین المللی شدن یک مخاصمه داخلی به علت مداخله دیگر در انجام عملیات نظامی به میان می آید نخست پرسشی که مطرح می شود درباره مشروعیت این مداخله است.
هرچند نمی توان اوضاع فعلی بحرین را به مخاصمات داخلی تشبیه کرد چون در مخاصمات، هر دو طرف مسلح بوده و به زد و خورد می پردازند، در صورتی که مردم بی دفاع بحرین بدون هیچگونه اسلحه ای به اعتراضات مسالمت آمیز می پردازند و این حکومت است که اعتراضات مسالمت آمیز مردم را سرکوب و آنها را به خاک و خون می کشد.
بنابراین همانطور که در بالا گفته شد، نویسنده فقط قصد بررسی درخواست دولت بحرین از کشور عربستان برای سرکوب مردم این کشور را دارد که آیا درخواست دولت بحرین از عربستان قانونیست یا غیر قانونی، و عربستان بر چه مبنایی این درخواست را قبول و به سرکوب مردم می پردازد.
برای آنکه پاسخ مناسب برای پرسش بالا بدهیم لازم است دو حالت را از هم دیگر تفکیک کنیم.
حالت اول، مداخله‏ای است که به درخواست و نفع یک دولت قانونی صورت می‏گیرد برای مقابله با معترضان و شورشیان.
حالت دوم، مداخله‏ای است که به درخواست و نفع گروه شورشی صورت می گیرد و برای مقابله با دولت.
در فرض اول از نظر دیوان بین المللی دادگستری، مداخله در یک مخاصمه داخلی به درخواست حکومت قانونی و مبارزه با شورشیان که برضد حکومت قانونی قیام کرده‏اند عملی است مجاز، یعنی در واقع مداخله به نفع حکومت قانونی اقداماتی است قانونی و ایفای تعهد بین المللی را به بار می آورد که قبلا نسبت به آن توافق شده است.
اما سئوالی که در این جا مطرح می شود این است که آیا هیچگاه نباید در کنار شورشیان قرار گرفت و به درخواست و نفع شورشیان وارد عمل شد؟
در پاسخ به این پرسش باید گفت که در دوره های اخیر تردیدهایی نسبت به جایز بودن مداخله خارجی به نفع مقامات حکومتی ابراز شده است.
یعنی هرگاه یک گروه و یا ملتی برای برپایی عدالت، زدودن باطل و دیکتاتوری، گسترش حقوق و آزادی های اساسی سیاسی و اجتماعی، و نهایتا تعیین سرنوشت خود با حکومت مبارزه می کنند و دولت درگیر در مخاصمه نیز برای فرونشاندن شورش به روشهایی روی می آورد که غیر قانونی بحساب می آید، در چنین وضعیتی مداخله خارجی به درخواست و نفع شورشیان را دیگر نمی توان عملی خلاف قانون و نامشروع دانست. که نمونه واضح و روشن چنین وضعیت می تواند جو حاکم در لیبی باشد. چطور نیروهای ناتو در لیبی وارد عمل شدند و به درخواست معترضان لبیک گفتند ولی در بحرین انگار نه انگار که آبی از آب تکان خورده، و همه کشورهای غربی در این مورد ساکتند.
بنابراین وقتی دولت بحرین حقوق و آزادی های اساسی سیاسی و اجتماعی این مردم را زیر پا گذاشته و از نظر اکثر مردم بحرین هم، این حکومت نامشروع و غیر قانونی اعلام شده، چطور می توان پذیرفت که درخواست دولت بحرین از حضور نیروهای عربستانی در این کشور، صبغه قانونی دارد.
اما از سوی دیگر، عربستان برای اینکه حضور خود را در بحرین قانونی جلوه دهد، به توافق نامه نظامی سپر جزیره استناد می کند.
این توافق نامه نظامى و امنيتى ميان کشورهاى حوزه خليج فارس بسته شده است. اين سپر تاکنون هيچ فعاليتى، تجمعى و يا هيچ پايگاه نظامى نداشته است. امروز هم نيروهای عربستانی با اين نام وارد بحرين شده‌اند که صبغه همکارى خليج فارس را به آن بدهند، در حالى که نيروها و تجهيرات کاملا سعودى است و هيچ کشور ديگرى در آن دخيل نبوده است. بجز اینکه امارات تعداد کمی از نیروهای پلیس خود را وارد این کشور کرده است. بنابراين نيرويى که وارد بحرين شده است سعودى هستند.
با مطالعه یکی از بندهای توافق نامه سپر جزیره هر خواننده ای می تواند پی ببرد که حضور نیروهای عربستانی در بحرین غیر قانونی و نامشروع است.
در یکی از بندهای مذکور چنین آمده است: "اگر هر کشور از این کشورهای شش گانه مورد تهاجم خارجی ها قرار بگیرد، برای کمک به این کشور وارد عمل شوند"
ولی در بحرین ما شاهد تظاهرات مردمی مسالمت آمیز و سیاسی هستیم و مردم خواستار تغییر نظام پادشاهی و یا تغییر نخست وزیری که چهل سال بر قدرت بوده است و ...، می باشند.
این بهانه عربستان حتی از سوی اعراب و رسانه های آنها نیز موجه نیست چرا که اولا اساسنامه شورای همکاری خلیج فارس در قبال تهدید خارجی اجازه ورود به نیروهای نظامی را داده است و ثانیا هیچ پیمان نظامی با به کار گرفتن زور و خشونت علیه مردم غیر مسلح موافق نیست، چرا که با ابتدایی ترین موازین حقوق بشری در تعارض است. آیا یک کشور می تواند از ارتش خود برای سرکوب مردم خودش استفاده کند که کشور دومی وارد معرکه شود و برای سرکوب مردم از آن استفاده کند.
بنابراین می توان نتیجه گرفت که ورود نیروهای عربستانی به بحرین، حتی مخالف توافق نامه دفاعی کشورهای حوزه خلیج فارس یا همان سپر جزیره است. لذا به اعتقاد حقوقدانان، حضور نیروهای عربستانی در بحرین را می توان یک اشغال نظامی تلقی کرد که در این صورت جامعه جهانی باید با این موضوع برخورد نماید.

نویسنده: سید حبیب سادات