با توجه به واکنش منفی کشورهای همسایه، طرح ایجاد پایگاه های نظامی امریکا در افغانستان، امنیت و ثبات منطقه را بیش از پیش در معرض مخاطره قرار داده و تاثیر منفی زیادی بر معادلات امنیتی این منطقه خواهد نهاد.

اشاره:
مسئله حضور آمریکا در افغانستان و بویژه ایجاد پایگاه های نظامی در این کشور، از جمله مسائلی بوده که حساسیت کشورهای همسایه افغانستان بویژه روسیه، چین و ایران را برانگیخته است.

اساسا موضوع تاسیس پایگاه های نظامی آمریکا در افغانستان یکی از حساس‌ترین مواردی است که در ماه‌های گذشته خبرهای ضد و نقیضی درباره توافق این دو کشور برای حضور بلندمدت آمریکا در افغانستان منتشر شده است.

از هنگام طرح این موضوع، موضع گیری ها و واکنش های روسیه بر محور مخالفت با این اقدام چرخیده است.


دیدگاه روسیه

روسیه در راستای استراتژی امنیت ملی خود هر گونه حضور نیروهای نظامی و یا پایگاه های خارجی در حوزه خارج نزدیک یعنی همسایگان روسیه و نیز کشور هایی مانند افغانستان را به عنوان تهدیدی علیه امنیت ملی خود تلقی می کند.



در این راستا زامیر کابل اف نماینده ویژه رئیس جمهوری روسیه در امور افغانستان با متناقض خواندن اظهار نظرهای مقام های آمریکایی درباره خروج نیروهای خارجی از این کشور اعلام کرد که مسکو ایجاد پایگاه نظامی آمریکا در افغانستان را مغایر منافع خود تلقی کرده و به همین جهت تصمیم آمریکا در این زمینه، پس از خروج نیروهای خارجی از این کشور؛ سوال برانگیز است.



از دیدگاه روسیه، برنامه آمریکا مبنی بر کاهش شمار نیروهای نظامی در افغانستان از یک سو و تحکیم موقعیت نظامی خود از طریق ایجاد پایگاه نظامی در خاک این کشو امری متناقض و غیرقابل درک است.

به همین لحاظ کابلوف تصریح کرد، این مسئله نیاز به مذاکره و بحث دارد زیرا که با منافع روسیه و کشورهای همسایه افغانستان گره خورده است.

شایان ذکر است که روسیه بارها خروج نیروهای آمریکایی و کشورهای عضو سازمان پیمان ناتو از افغانستان در موعد مقرر را خواستار شده است.

در این زمینه چند روز پیش سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه دریک نشست خبری در مسکو گفت که روسیه خواهان اطلاعات درباره چگونگی فعالیت این پایگاه ها است.

لاوروف در باره موضع روسیه درباره نحوه حضور نیرو های خارجی در افغانستان اعلام کرد که مسکو اصرار دارد که خروج نیروهای ناتو از افغانستان در زمانی که شرایط مهیا شود، شفاف باشد و با حفظ نیروهای نظامی خارجی در هر شکلی همراه نباشد.

به گفته وی، خروج نیروهای ناتو از افغانستان نباید با حفظ حضور نظامی خارجی در این کشور تحت هر بهانه یا دستاویزی صورت گیرد.

موضع آمریکا

این در حالی است که"رابرت بلیک" مشاور وزیر خارجه آمریکا در امور آسیای مرکزی ادعا کرد که این کشور برای حضور نظامی درازمدت در این منطقه برنامه‌ای نداشته و قصد ندارد پایگاه نظامی جدیدی در آسیای مرکزی ایجاد کند.

مشاور وزیر خارجه آمریکا در رابطه با آینده حضور نظامی این کشور در افغانستان بعد از سال 2014 و خروج نظامیان آمریکایی از آن تصریح کرد: مقامات واشنگتن در حال انجام مذاکراتی با دولت افغانستان برای مشخص کردن نحوه حضور نظامی آتی در این کشور بعد از پایان عملیات تامین امنیت افغانستان در سال 2014 هستند و این مسئله در آینده مشخص خواهد شد.

روسیه اولین کشور در منطقه است که به طرح ایجاد پایگاه نظامی امریکا در منطقه رسماً واکنش نشان داده است.

روسیه با اظهار نگرانی از طرح ایجاد پایگاه نظامی امریکا در افغانستان تهدید کرده است که در صورت ایجاد چنین پایگاهی از سوی امریکا درافغانستان، روسیه نیز اقدام به ایجاد پایگاه های نظامی در کشور های همسایه افغانستان خواهد نمود.

از دیدگاه کارشناسان روسیه شدیداً از طرح امریکا در افغانستان احساس خطر نموده است و منظور از ایجاد پایگاه نظامی روسیه در کشور های همسایه افغانستان به طور قطع کشورهای همسایه شمالی افغانستان است.

این در حالی است که اکثر کشورهای همسایه و منطقه نیز همانند روسیه از ناحیه این طرح احساس خطر نموده اند.

در این راستا ایران بارها مخالفت صریح خود را با تداوم حضور نیروهای خارجی در خاک افغانستان اعلام کرده‌ است.

موضع افغانستان


حامد کرزی رئیس‌جمهور افغانستان به‌طور صریح از امکان تاسیس پایگاه‌های نظامی آمریکا در کشورش دفاع کرد.

کرزی اخیرا در مراسم گشایش نخستین روز از اجلاس مشورتی چهار روزه لویی جرگه در کابل گفت، در صورتی که منافع افغانستان در پیمان استراتژیک با آمریکا تامین شود، این کشور می‌تواند در افغانستان «تاسیسات نظامی» داشته باشد.

کرزی در عین حال تاکید کرد که به هیچ کشوری اجازه داده نمی‌شود از خاک افغانستان علیه کشور دیگری استفاده کند.
رئیس‌جمهور افغانستان خطاب به شرکت‌کنندگان لوی جرگه مشورتی در کابل، تاکید کرد که امضای پیمان استراتژیک با آمریکا به سود افغانستان است تا جامعه جهانی این کشور را پس از سال ۲۰۱۴ تنها نگذارد.

کرزی تاکید کرد آمریکا برای «منافع خود» خواستار امضای پیمان استراتژیک با افغانستان است، اما او گفت که افغانستان نیز باید دنبال منافع خود در این رابطه باشد.

رئیس‌جمهوری افغانستان شروطی نیز برای موافقت کشورش با ایجاد رابطه درازمدت با آمریکا اعلام کرد که از جمله آنها قطع کامل عملیات‌های شبانه از سوی نیروهای خارجی، قطع بازرسی خانه‌های مردم و از بین بردن «ادارات موازی» با حکومت افغانستان، از نظر کرزای شرایط اصلی این کشور برای ایجاد رابطه درازمدت با آمریکاست.
رئیس‌جمهور کرزی گفت که رابطه درازمدت میان افغانستان و آمریکا، باید «رابطه میان دو کشور مستقل» باشد که منافع هر دو کشور در آن تامین شود.

او افزود: «هم با بریتانیا، هم با اروپا و هم با ناتو و هم با آمریکا حاضر هستیم و خوشحال هستیم که پیمان استراتژیک داشته باشیم.»

کرزی تاکید کرد: «اما معامله با آمریکا فرق خواهد کرد... آنها (آمریکا) با قوت اینجا می‌مانند، از تاسیسات نظامی استفاده می‌کنند، پس کوشش ما این است که مفاد خود را در مفاد آنها جست‌وجو کنیم.»



کرزی گفت: «آمریکا تاسیسات نظامی می‌خواهد که تاثیرات خود را بر ما و بر منطقه و بر همسایه‌های ما خواهد داشت، اما ما، می‌توانیم از این تاسیسات به‌نفع افغانستان استفاده کنیم، اینجا منفعت افغانستان مهم است.»

رئیس‌جمهور کرزی همچنین تاکید کرد آمریکا در صورتی می‌تواند در افغانستان حضور درازمدت داشته باشد که «در امور داخلی افغانستان مداخله نکند.

سخنان اخیر رئیس‌جمهوری افغانستان صریح‌ترین سخنان او در ماه‌های گذشته در این‌باره است و نشان می‌دهد دولت افغانستان از خروج نیروهای آمریکایی از این کشور برمبنای جدول زمان‌بندی خروج نیروهای آمریکایی که قرار است تا پایان سال ۲۰۱۴ دیگر هیچ نیروی خارجی در این کشور نباشد، نگرانی‌های جدی دارد.

دولت اوباما برمبنای یک جدول زمان‌بندی‌شده از ژوئیه سال جاری میلادی خروج تدریجی نیروهای نظامی خود از افغانستان را در دستورکار خود قرار داده است، اما این تصمیم با مخالفت مخالفان داخلی دولت اوباما و برخی نظامیان این کشور مواجه شده است. مخالفان می‌گویند که اطمینان طالبان از خروج نیروهای خارجی از افغانستان به آنها روحیه جنگندگی مضاعف خواهد داد.

در حال حاضر بیش از ۹۰ هزار نیروی نظامی آمریکایی در افغانستان حضور دارند که بنا بر اعلام رئیس‌جمهوری آمریکا قرار است ۳۳ هزار نیروی نظامی این کشور تا پایان سال ۲۰۱۲ خاک افغانستان را ترک کنند.

جمع بندی

به نظر کارشناسان برپایی پایگاه های نظامی آمریکا در افغانستان نه تنها به امنیت منطقه کمک نمی کند، بلکه سبب صف آرایی های نظامی جدید در منطقه و افزایش تنش ها نیز خواهد شد.

روسیه ، چین و ایران کشورهایی هستند که در این مورد واکنش نشان خواهند داد و در صورت ایجاد پایگاه های نظامی امریکا در افغانستان، هر کدام برای حفظ امنیت ملی خود مانند روسیه به اتخاذ راه کارهایی خواهند پرداخت.

به همین لحاظ طرح ایجاد پایگاه های نظامی امریکا در افغانستان، امنیت و ثبات منطقه را بیش از پیش در معرض مخاطره قرار داده و تاثیر منفی زیادی بر معادلات امنیتی این منطقه خواهد نهاد.


نویسنده: سید رضا میر طاهر
منبع: شبکه خبر ایران