چند روزي بيشتر به برگزاري مرحله‌ي نهايي انتخابات رياست جمهوري آمريكا نمانده است و هم اكنون اين موضوع به مهم ترين سوژه‌ي رسانه هاي خبري و شبكه هاي اطلاع رساني در سطح جهان تبديل شده است .
اهميت اين مسئله در قدم اول از موقعيت ابر قدرتي اين كشور در سطح نظام بين المللي كنوني ناشي مي شود و در قدم بعد آن چه كه باعث شده است اين دوره از انتخابات رياست جمهوري آمريكا بيش از پيش مورد توجه قرار گيرد به كانديداتوري يك سياست مدار سياه پوست به نام باراك اوباما كه نامزدي حزب دموكرات آمريكا را در اين دور از انتخابات رياست جمهوري آمريكا برعهده دارد، مربوط مي شود. سياستمداري جوان كه گفته مي شود از پدرو مادري مسلمان متولد شده است وبعد ازپيروزي در يك رقابت درون حزبي نفس گير با چهره‌ي شاخص و شناخته شده اي مانند هيلاري كلينتون توانست خود را به اين مرحله‌ي حساس انتخاباتي برساند.
قوه‌ي مجريه‌ي ايالات متحده‌ي آمريكا با بيش از چهار ميليون كارمند يكي از بزرگترين سازمان هاي اجرايي در سطح جهان به شمار مي رود و ارتش آمريكا كه در شرايط كنوني با نيرويي معادل يك ميليون نفر به عنوان قدرتمند ترين نيروي نظامي دنيا شناخته مي شود بخشي از اين سازمان اجرايي محسوب مي گردد.
در قانون اساسي ايالات متحده‌ي آمريكا اختيارات فوق العاده بالايي براي رئيس جمهور اين كشور در نظر گرفته شده است كه عملا نهاد رياست جمهوري را به قدرت مند ترين نهاد تأثير گذار در نظام فدرال ايالات متحده‌ي آمريكا تبديل كرده است. رئيس جمهورآمريكا عالي ترين مديرارشد اجرايي نظام فدرال محسوب شده و فرماندهي كل نيروهاي نظامي و قواي مسلح كشور را نيز در اختيار دارد.
علي رغم اين كه در قانون اساسي آمريكا كنگره به عنوان نهاد اصلي قانون گذاري معرفي شده است، رئيس جمهوراز اختيارات تقنيني بالايي برخوردار است و علاوه بر اين قادر است تمامي مصوبات كنگره را وتو كند و زماني اين وتو مي تواند بي اثر شود كه دو سوم نمايندگان كنگره عملا با آن مخالفت نمايند. در قانون اساسي فدرال همچنين ذكر شده است كه رئيس جمهور آمريكا بايد بر صحت اجراي قوانين در كشور نظارت داشته باشد و روساي تمامي ادارات و سازمان هاي وابسته به دولت فدرال ازسوي رئيس جمهور به مجلس سنا پيشنهاد مي شوند كه از جمله‌ي آن ها مي توان به معرفي قضات اعضاي ديوان عالي آمريكا به عنوان مهم ترين مرجع تفسير قانون اساسي آمريكا اشاره كرد كه در صورت تاييد سنا به صورت مادام العمربه اين مقام منصوب مي شوند.
سيستم انتخابات رياست جمهوري آمريكا اصطلاحا كالج الكترال ناميده مي شود و يك سيستم انتخاباتي متفاوت درمقايسه با ديگر نظام هاي دموكراتيك كنوني به شمار مي رود و نحوه‌ي تحقق آن به گونه اي است كه طي دو مرحله رقابت انتخاباتي به مشخص شدن رئيس جمهور در ايالات متحده‌ي آمريكا منجر مي شود. تاسيس اين سيستم انتخاباتي در سال 1789 ميلادي به كنوانسيون فيلادلفيا باز مي گردد و از جايي كه در آن زمان مسئله‌ي حقوق ايالات و نحوه‌ي تعامل ميان آن ها يك موضوع اساسي به شمار مي رفت، اين سيستم به منظور تبديل احساسات محلي به احساسات يكپارچه‌ي ملي درجامعه‌ي آمريكا تدوين گرديد و به رسميت شناخته شد.
در ابتداي فرايند انتخابات، احزاب سياسي در آمريكا براي معرفي كردن كانديداي خود به نوعي رقابت درون حزبي مي پردازند و ازرقابت ميان نامزدهاي متعدد، نامزد پيروز را به عنوان كانديداي اصلي حزب براي شركت در انتخابات رياست جمهوري معرفي مي كنند.
نامزدهاي حزبي از افراد سابقه دار، اعضاي قديمي و چهره هاي سرشناس و مورد اعتماد حزب هستند كه هدف نهايي احزاب هم اين است كه نامزدي را براي كانديداتوري معرفي نمايند كه از شانس بالايي براي پيروزي در رقابت با نمايندگان احزاب رقيب برخوردار باشد و ميزان صلاحيت و مشروعيت آن ها چندان اهميت بايد وشايدي ندارد. رقابت هاي درون حزبي در واقع مهم ترين مرحله‌ي حساس قبل از برگزاري انتخابات رياست جمهوري آمريكا به شمار مي رود و گاهي نيز به جنجال هاي بزرگي منجر مي شوند كه نمونه‌ي بارز آن را مي توان در انتخابات درون حزبي حزب دموكرات در چند ماه گذشته مشاهده و ارزيابي كرد . درحالي كه جمهوري خواهان بر روي كانديداتوري جان مك كين به توافق رسيده بودند، رقابت درون حزبي دموكرات ها بيش از چند ماه به طول انجاميد تا اين كه در نهايت باراك اوباما توانست بر رقيب سرشناس هم حزبي خود يعني هيلاري كلينتون پيروز شود و به عنوان نماينده‌ي اصلي حزب دموكرات در سراسر آمريكا معرفي و مطرح شود.
در واقع بعد از مشخص شدن نتايج انتخابات درون حزبي است كه مراحل اصلي و دو گانه‌ي انتخابات رياست جمهوري آمريكا آغاز مي شود و در مرحله‌ي اول آن كساني كه واجد شرايط راي دادن هستند با حضور درپاي صندوق هاي انتخاباتي نمايندگاني را انتخاب مي كنند كه اصطلاحا هيأت هاي انتخاباتي ناميده مي شوند و بعد از اتمام اين مرحله و مشخص شدن هيأت هاي انتخاباتي در سراسر ايالات متحده است كه مرحله‌ي نهايي انتخابات رياست جمهوري آمريكا آغاز مي شود وهر كانديدايي كه بتواند 270 رأي از مجموع 538 رأي از آراء هيات هاي نمايندگي را بدست آورد موفق خواهد شد و به كاخ سفيد راه پيدا خواهد كرد.
نكته اي كه ذكر آن در اينجا حائز اهميت است اين است كه پيروزي نمايندگان يك حزب در مرحله‌ي اول انتخابات به معناي پيروزي حزب آن ها در انتخابات رياست جمهوري نيست. چه بسا ممكن است كه هيات هاي نمايندگي انتخاب شده وابسته به يك حزب باشند ولي در مرحله‌ي دوم همين نمايندگان به كانديداي حزب رقيب راي دهند. مسئله اي كه درانتخابات رياست جمهوري سال 2000 ميلادي آمريكا در جريان رقابت جرج بوش جمهوري خواه وال گور دموكرات به وقوع پيوست . حزب دموكرات علي رغم اين كه در مرحله‌ي نخست انتخابات رياست جمهوري توانسته بود آراء مردمي بيشتري را به دست آورد و نمايندگان بسياري از هواداران خود را به هيأت هاي نمايندگي برساند ، ولی در مرحله‌ي بعد نتوانست به پيروزي برسد و نتيجه‌ي نهايي انتخابات به نفع جرج بوش جمهوري خواه رقم زده شد چرا كه بسياري از هيات هاي انتخاباتي منتسب به حزب دموكرات به نفع جرج بوش راي خود را اعلام كرده بودند.
مكانيزم انتخابات رياست جمهوري آمريكا از زمان برگزاري كنوانسيون فيلادلفيا تا كنون دست نخورده باقي مانده است و فقط دربرخي از برهه هاي زماني تغييراتي بسيار جزئی بر آن اعمال شده است كه در كليت سيستم انتخاباتي چندان تاثيرگذار نبوده است. نظام كالج الكترال هر چند در زمان تدوين آن يك سيستم منحصر به فرد و قابل توجيه به شمار مي رفت لكن در شرايط كنوني و در دوران جديد گمان نمي رود پاسخ گوي نيازهاي جامعه‌ي آمريكاي مدرن باشد و ازجايي كه روز به روز بر شمار منتقدان آن افزوده مي شود اين گونه تصور مي شود كه در آينده قطعا مورد بازبيني هاي اساسي قرار بگيرد و متحول شود. هرچند كه فعلا تعداد منتقدان به اندازه اي نيستند كه بتوانند در آينده اي نزديك اين تحول را شاهد بود لكن نواقص و عدم كارايي اين سيستم نيز روز به روز براي جامعه‌ي آمريكا مشهود و مشهود تر مي شود.
نويسنده: احمدجوادصبوری
دریافت صفحه با کد QR