از زمان پيروزي آبراهام لينكلن در انتخابات رياست جمهوري آمريكا در سال 1860 تا كنون روساي جمهور اين كشور يا ازحزب دموكرات بوده اند و يا ازحزب جمهوري خواه و سابقه نداشته است كه كانديدايي سواي از دو حزب فوق بتوانند به اين مقام و جايگاه مهم سياسي برسند و كابينه تشكيل دهند. 

و هيچ زماني نبوده است كه تصدي مقام رياست جمهوري از انحصار اين دو حزب خارج شده باشد و اين درحالي است كه در شرايط كنوني سواي از دو حزب جمهوري خواه و دموكرات چيزي در حدود بيست و سه حزب ديگر تحت عناويني مانند حزب سبز، حزب قانون اساسي ، حزب كار و ... در صحنه‌ي سياسي ايالات متحده فعاليت مي كنند ولي به هيچ وجه در پروسه هاي سياسي مانند انتخابات رياست جمهوري نامي از آن ها شنيده نمي شود. 

در طول تاريخ ايالات متحده‌ي آمريكا بارها و بارها تلاش هايي براي شكستن اين انحصار دو جانبه به عمل آمد كه مهم ترين آن ها به سال 1912 ميلادي باز مي گردد كه در آن سال تئودور روزولت به نمايندگي از حزب ترقي خواه به رقابت با دو حزب برتر جمهوري خواه و دموكرات برآمد و در نهايت هم توانست با كسب 4/27 درصد آراء مردمي و هشتاد و هشت راي الكترال يكي از دو حزب فوق را نيز پشت سر بگذراند لكن در برابر وودرو ويلسون كه توانسته بود 8/41درصد آراء مردمي و آراء الكترال بيشتري را كسب كند شكست خورد و نتوانست اين انحصار دو جانبه را بشكند. 

آخرين تلاش براي شكستن اين انحصار دوجانبه‌ي دموكرات – جمهوري خواه به شانزده سال پيش يعني به انتخابات سال 1992 ميلادي باز مي گردد كه در آن برهه راس پرو ميلياردر تگزاسي به رقابت با جرج بوش پدر و بيل كلينتون دموكرات پرداخت و توانست 17 درصد آراء مردمي را به دست آورد، لكن درمرحله‌ي هيأت هاي انتخاباتي الكترال نتوانست راي قابل اعتنايي به دست آورد و در نهايت هم بيل كلينتون در انتخابات به پيروزي رسيد. 

حال سوالي را كه مي توان در اين جا مطرح كرد اين است كه چرا در حدود صدوپنجاه سال گذشته فقط دو حزب توانسته اند در آمريكا رياست جمهوري را در اختيار بگيرند‌؟ و چرا هيچ حزب سومي نتوانسته است تا كنون خود را به اين جايگاه و موقعيت برساند؟ 

يكي از دلايل اين مسئله را مي توان در نقايصي دانست كه ساختار وسيستم انتخاباتي را تحت الشعاع خود قرار داده است.
 
چرا كه نظام انتخاباتي آمريكا به گونه اي تدوين شده است كه اگر حزب سوم بتواند در كسب آراء مردمي به شكل موفقي عمل كند، بازهم در مرحله‌ي دوم نخواهد توانست چندان كاري از پيش ببرد. بارها و بارها نيز مشاهده شده است كه دو حزب جمهوري خواه و دموكرات به دليل تسلط بالايي كه بر نهادهايي مانند كنگره ، سنا ، رياست جمهوري و رسانه هاي خبري داشته اند در يك تباني هماهنگ از قدرت گيري احزاب سوم جلوگيري به عمل آورده اند و انحصار دو سويه‌ي خود را بر سياست و حكومت آمريكا تثبيت كرده اند. از مثال هاي بارز دراين باره مي توان به اقدام ديوان عالي ايالات متحده در سال 1975 اشاره كرد كه در آن سال قوانين داخلي احزاب در مورد انتخابات رياست جمهوري نسبت به قوانين ايالتي از اعتباري بالاتري برخوردار گشتند. 

سواي برخي از مشكلات و نقايص ساختاري كه عده ای از حقوق دانان و آمريكاشناسان آن را بر سيستم انتخاباتي آمريكا وارد مي دانند و از آن به عنوان يكي از عوامل اساسي در راستاي تضعيف احزاب كوچكتر عنوان مي كنند 

بسياري ازتحليل گران و صاحب نظران مسائل آمريكا در اين باره معتقدند كه علل و عوامل ناكامي اين احزاب را بايد در پايگاه اجتماعي آنان جستجو و ارزيابي كرد.
 
به عبارتي دقيق تر احزاب جمهوري خواه و دموكرات به اين دليل در صحنه‌‌ي سياسي آمريكا حرف اول را مي زنند كه از پايگاه هاي اجتماعي قدرتمندي در ميان آحاد جامعه‌ي آمريكا برخوردار مي باشند و مابقي احزاب آمريكايي اگر تاكنون ناموفق عمل كرده اند به اين دليل است كه نتوانسته اند براي خود پايگاه اجتماعي قابل اتكايي به وجود بياورند كه درتحت حمايت آن بتوانند حضور موثري در صحنه‌ي سياسي آمريكا بهم برسانند. 

در بحث پايگاه هاي اجتماعي احزاب دموكرات و جمهوري خواه مقالات متعددي تا كنون منشتر شده است و اكثر صاحب نظران و كارشناسان بحث پايگاه اجتماعي را به عنوان دليل برتري احزاب فوق نسبت به ساير احزاب به رسميت شناخته اند. جمهوري خواهان و دموكرات هاي با سابقه‌ي دو قرن فعاليت سياسي در تاريخ ايالات متحده‌ي آمريكا از تجربيات بالايي در عرصه هاي سياست و حكومت برخوردارند ودرست از همان زمان كه كشوري به نام آمريكا به وجود آمد اين دوحزب نيز البته با عناويني متفاوت از نام هاي كنوني شان خود را بر اساس جهت گيري هاي اجتماعي آمريكاي آن دوره سازماندهي نمودند و باهم به رقابت پرداختند. 

از منظر پايگاه هاي اجتماعي ، جمهوري خواهان بيشتر از ناحيه‌ي اقشار مرفه و پردرآمد جامعه‌ي آمريكا حمايت مي شوند و حاميان اجتماعي دموكرات ها نيز بيشتر درميان اقشار متوسط و فرودست جامعه‌ي آمريكا به چشم مي خورند .براساس برخي از نظر سنجي ها و مطالعات ميداني به عمل آمده ازسوي برخي بنيادهاي علمي و پژوهشي‌ آمريكا اين گونه مي توان نتيجه گرفت كه دموكرات ها معمولا در شهرهاي بزرگ و پرجمعيت هواداران فراواني دارند ولي جمهوري خواهان در شهرهاي حاشيه اي از شانس بيشتري براي برنده شدن برخوردارند. سرمايه داران ، تراست ها و كارفرمايان و صاحبان صنايع به طور معمول به سمت جمهوري خواهان تمايل دارند و در مقابل ، كارگران و كارمندان و بيكاران گرايش خود را به دموكرات ها نشان داده اند.
 
اقليت هاي مذهبي، زباني، قومي و نژادي مانند مهاجران وابسته به ديگر فرهنگ ها معمولا راي خود را به حزب دموكرات مي دهند و اين درحالي است كه آمريكايي هاي انگليسي تبار و پروتستان مذهب اكثرا به جمهوري خواهان علاقه نشان مي دهند.
 
از لحاظ جغرافيايي نيز جمهوري خواهان در ايالت هاي مركزي و جنوبي بيش از دموكرات ها هوادار دارند ولي در عوض دموكرات ها در ايالت هاي غربي و شمال شرق از دست بالاتري نسبت به رقيب جمهوري خواه خود برخوردارند. 

البته نا گفته نماند كه نتايج نظر سنجي هاي فوق از موضوعاتي نسبي محسوب مي شوند واز جايي كه گرايشات حزبي در كشور آمريكا تحت تاثير وقايع مختلف همواره تغييرمي يابند، چندان قطعي به شمار نمي روند. مثلا در طول انتخابات هاي مكرر درتاريخ ايالات متحده آمریکا شاهد نوعي جابه جايي در پايگاه هاي اجتماعي دو حزب رخ داده است كه از آن جمله مي توان به وقايع انتخاباتي دهه‌ي هشتاد اشاره كرد كه بسياري از طبقات اجتماعي وابسته به حزب دموكرات كه به طور سنتي از اين حزب حمايت مي كردند به دليل نارضايتي از سياست هاي اقتصادي و ... جيمي كارتر به دونالد ريگان راي داند و به دموكرات هاي ريگاني مشهور شدند.
 
در انتخابات رياست جمهوري كنوني آمريكا نيز گمان مي رود كه بسياري از جمهوري خواهان كه از سياست هاي جرج بوش سرخورده شده اند به نحوي از اوباما حمايت كنند. چندي پيش برخي از سياستمداران جمهوري خواه مانند كالين پاول (1) كه از جمله‌ي چهره هاي كهنه كارجمهوري خواهان به شمار مي روند علنا اعلام كردند به دليل نارضايتي از سياست هاي غير منطقي جرج بوش از اوباما حمايت خواهند كردند. 

پاورقي:
(1) وزير امور خارجه‌ي اسبق آمريكا در كابينه‌ي جرج بوش