اعلام روز جهانی قدس از سوی امام خمینی (ره) نقطهی عطف در تاریخ تحولات جهان اسلام به شمار میرود. از آن زمان تا امروز هر ساله مسلمانان در اقصینقاط جهان روز جهانی قدس را گرامی میدارند و در آخرین جمعه ماه مبارک رمضان برای آزادسازی فلسطین از اشغال صهیونیستها به خیابان میآیند و تظاهرات میکنند. بنابراین روز جهانی قدس تاثیر شگرفی بر جنبشهای اسلامی و مردمی در منطقه داشته است. این تاثیرگذاری طی سالهای اخیر بیشتر شده است.
به این ترتیب روز جهانی قدس تاثیر عمیق خود را در پیدایش بیداری اسلامی داشته است. در واقع پیوند گسست ناپذیر میان روز جهانی قدس و موج بیداری اسلامی در منطقه وجود دارد. اینکه مردم در همهی کشورهایی که بیداری اسلامی در آن شکل گرفته، بحث آزادی فلسطین و مخالفت با رژیم صهیونیستی را مطرح میکنند، نشانگر همین پیوند میباشد.
یکی از تاثیرات روز جهانی قدس بر تقویت بیداری اسلامی این است که جوامع اسلامی با تغییرات گستردهی فرهنگی طی سال های گذشته روبرو شده است. فرهنگ سیاسی جهان اسلام از سطح انفعال خارج شده و مخالفت با رژیم صهیونیستی روز به روز توسعه می یابد. در حقیقت امام خمینی (ره) روز جهانی قدس را با رویکرد تغییر فرهنگی مطرح کرد. زیرا تغییر فرهنگی بستر و زمینهای برای تغییرات سیاسی، اجتماعی و نظامی میباشد.
بدون تغییر ساختاری در فرهنگ جوامع، بسیج امکانات سیاسی و نظامی در جهان اسلام برای آزادسازی فلسطین از اشغال و آزادسازی ملتها از وابستگیهای سیاسی، اقتصادی و نظامی امکان پذیر نیست. بنابراین اعلام روز جهانی قدس را میتوان یک راهبرد فرهنگی به منظور تغییرات اجتماعی از سوی امام خمینی (ره) تعریف کرد. هدف حضرت امام (ره) این بود که از طریق فرهنگ جوامع اسلامی، بیداری اسلامی را در منطقه رقم بزند. تا زمانی که مفاهیم غربی، شاخصهای فرهنگی کشورهای اسلامی را مفصلبندی کند، امید چندانی به آزادسازی فلسطین وجود نخواهد داشت.
در واقع رسوب مفاهیم غربی در اذهان و نگرشهای دولتمردان کشورهای اسلامی یکی از اصلیترین موانع در راه آزادسازی فلسطین و قدس شریف است. اندیشههای ملیگرایانه و جداسازی واحدهای سیاسی بر محور منافع ملی و همچنین همپیمانی و وابستگی بسیاری از حاکمان جوامع اسلامی به غرب و امریکا، مانع اصلی گسترش فرهنگ اسلامی است. از این رو امام خمینی (ره) با درک وضعیت جهان اسلام و مشکلات فرهنگی آن با اعلام روز جهانی قدس، تغییرات فرهنگی را در جوامع اسلامی توسعه داد.
او میدانست که آزادسازی قدس زمانی امکانپذیر است که دولتهای حاکم در جهان اسلام، نخبگان کشورهای اسلامی و عموم مردم، اصول و مفاهیم غربی را کنار گذاشته و به جای آن، مفاهیم و ارزشهای اسلامی را باور کنند.
اکنون نیز بدون توسعه ی مفاهیم و ارزش های اسلامی، امکان پیگیری آزادسازی فلسطین در جهان اسلام وجود ندارد. بر همین اساس بود که امام تاکید داشتند که دانشگاه ها باید اسلامی شوند تا مفاهیم اسلامی جایگزین مفاهیم غربی گردند.
در حال حاضر با وجود برخی موانع و چالشها، اندیشمندان مسلمان برای تحقق دستاوردهای روز جهانی قدس، تلاشهای قابل توجهی را بر اساس رهنمودهای حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری امام خامنهای آغاز کرده اند که نویدبخش فردای روشن برای کشورهای اسلامی است. همچینن طی سالهای اخیر جرقههای امیدوارکننده در بخشی از کشورهای اسلامی در زمینهی بازگشت عمومی مردم به مسالهی فلسطین و آزادسازی قدس شریف مشاهدهپذیر است. در صورتی که این روند تقویت شود و از حالت بالقوه به بالفعل در همهی جوامع اسلامی تبدیل شود، آزادسازی فلسطین و قدس شریف قطعی خواهد بود؛ زیرا هیچ قدرتی در برابر ایمان و اعتقادات اسلامی توان مقاومت نخواهد داشت.
بنابراین روز جهانی قدس فرصتی است تا موج بیداری اسلامی و تغییر فرهنگی بر مبنای ارزشهای اسلامی را بیش از پیش تقویت کنیم و به این ترتیب اصول و مفاهیم غربی را در حاشیهی تحولات قرار دهیم. در صورتی که تحولات اجتماعی در کشورهای منطقه به درستی مدیریت شود و توسط دشمن مصادره نگردد، این امید وجود دارد که بار دیگر موج بیداری اسلامی تمام منطقه را در نوردد و دشمن را در موضع انفعالی قرار دهد.
در واقع روز جهانی قدس به ما این ظرفیت و امکان را می دهد که فرهنگ و ارزشهای اسلامی را تبدیل به گفتمان غالب کنیم تا جایی که مفاهیم اسلامی در همهی امور سرلوحهی سیاستگذاران کشورهای اسلامی قرار گیرد.
درست است که هنوز فضای سیاسی در بسیاری از کشورهای اسلامی بر اساس مفاهیم غربی بنا و برپا شده است، اما به یاد داشته باشیم که توده های مردمی هنوز با سنت های اسلامی نفس می کشند و ارزش های غربی را یک نسخه ی نامانوس، غیرموثر و ناکارآمد برای حل مشکلات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خود تلقی می کنند. نه ناسیونالیسم و نه سکولاریسم هیچ یک نتوانسته گرهی مشکلات مردم را باز کند. بنابراین وظیفهی متفکران اسلامی، استادان دانشگاهها و صاحبنظران این است که از روز جهانی قدس به عنوان فرصت مهم و کلیدی در راستای کنار گذاشتن مفاهیم غربی و توسعه ارزشهای اسلامی و به تبع آن، تقویت بیداری اسلامی برای تحقق دستاوردهای این روز بزرگ استفاده کنند.