عبدالغفور ناظر سیغانی/ روزه یکی از آموزه‌های مهم دینی است که در بهداشت و سلامت جسم و روان آدمی نقش بسیار موثری دارد. روزه افزون بر جنبه‌ی عبادی، اخلاقی، تربیتی و اجتماعی، زمینه‌های پیش‌گیری از بسیاری بیماری‌های جسمی و روحی و رفتاری و اخلاقی را فراهم می‌سازد. در روایات نیز آمده است "صوموا تصحوا" یعنی روزه بگیرید تا سالم بمانید.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که برخی از بیماری‌های جسمی و روانی و نیز انحرافات و ناهنجاری‌های رفتاری و اجتماعی ناشی از شکم‌بارگی، پرخوری و غریزه‌ی شهوانی است. در روایات نیز به این نکته اشاره شده که پرخوری و انباشتن غذا در معده عامل بسیاری از بیماری‌ها است، در حالی که کم‌خوری دوای بیماری‌ها می‌باشد.
همچنین خودداری از خوردن و آشامیدن، نوعی تمرین و ایستادگی در برابر شهوات و تسلط بر آنها است. روزه‌داری تقوای الهی را برای انسان به ارمغان می‌آورد. طبق بررسی‌ها سرمنشاء اکثریت جرایم، ناشی از ناهنجاری‌های روحی و روانی می‌باشد و این در حالی است که کارشناسان یکی از تاثیرات مثبت و اثرگذار روزه را بر جسم و جانِ آدمی می‌دانند.
تحقیقات انجام‌شده بیانگر آن است؛ افرادی که به معنویت بیشتر اهمیت می‌دهند، کمتر در معرض اختلالات روحی روانی و ناهنجاری‌ها و نیز بزهکاری که ریشه در روحیه افراد دارد، قرار می‌گیرند. تعالی روحیه و تقلیل رفتارهای خشونت‌بار، افزایش همبستگی اجتماعی، تعمیم روحیه سازش و کار گروهی، افت اضطراب و استرس و زیر نظر داشتن رفتارهای غیر اجتماعی از مهم‌ترین نتایج حاصله از ماه مبارک رمضان است.
با توجه به مقدمه بالا، به تعدادی از اثرات مهم روزه بر سلامت روان انسان‌ها و کاهش جرایم اجتماعی اشاره می‌شود:
الف: عبادات و خودداری از گناه:
رابطه معکوس دین و معنویت با اعمال ناپسند، و قدرت بازدارندگی فریضه‌هایی که از سوی پیامبران الهی به مردم آموخته شده است در برابر ناهنجاری‌ها موضوعی ثابت‌شده در علوم رفتاری است. از آنجا که ماه رمضان نیز بین مسلمانان به ماه پرهیزگاری، بندگی، اطاعت و عبادت شهرت دارد، مردم به حرمت قداست این ماه، بیش از سایر ماه‌های سال سعی بر پیشه کردن کارهای نیکو و دوری از گناه دارند. کمک به نیازمندان، پرهیز از پرخاشگری، کمک به همنوعان و سایر موارد نیکو از سنت رایج هر ساله‌ی مسلمانان در ماه رمضان است که خود از جمله عوامل مهم پیش‌گیری از جرایم و ناملایمات اجتماعی است.
ماه مبارک رمضان علاوه بر پاکسازی نفس و روح و کمک به سلامت جسمانی افراد ثمرات نیکویی نیز در جامعه بر جای گذاشته و خود مایه‌ی برکت و خیرافزونی می‌باشد. عده‌ای هستند که در طول سال به مسایل عبادی و اعتقادی اهمیت نمی‌دهند ولی با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان برای گرفتن روزه اقدام به خواندن نماز و انجام سایر اعمال نیکو می‌کنند و در طول روز از انجام کارها و اعمال ناپسند مانند دروغ‌گویی، سرقت، کلاهبرداری، شرب خمر، هتک حرمت و سایر رذایل اخلاقی و رفتاری که منجر به عمل جرمی می‌شود خودداری می‌کنند.
ب: افزایش صبر و استقامت در برابر ناهنجاری‌ها:
قبلا هم اذعان داشتیم که بسیاری از آسیب‌های اجتماعی نظیر توهین، پرخاشگری و جرایمی از جمله قتل و سایر ناهنجاری‌ها در جامعه ریشه‌ی روحی و روانی دارد. با روزه‌داری، صبر و تحملِ افراد در برابر ناملایمات زندگی افزایش می‌یابد و این صبر، مانع تحقق کج‌روی‌ها و اعمال مجرمانه می‌گردد. زمانی که صبر و استقامت افراد بالا باشد باعث پیش‌گیری بسیاری از تصمیمات احساسی و عجولانه می‌گردد و در واقع تامل کردن در هر کاری، سرلوحه‌ی زندگی شخص قرار خواهد گرفت.
هرچند امروزه افراد به علت مسائل و مشکلات اجتماعی و اقتصادی آرامش خود را از دست داده‌اند، اما معنویت یکی از عوامل فراهم‌‌کننده آرامشِ روح و روان انسان‌هاست و روزه‌داری می‌تواند موثرترین راه تامین‌کنندۀ آرامش درون افراد و همچنین خانواده‌ها باشد.
به طور عموم در اثر روزه‌داری به نوعی اطمینان خاطر و اعتمادی برای انسان ایجاد می‌شود که می‌تواند با معبود خود رابطه برقرار کرده و بدین ترتیب به آرامش واقعی دست یابد. این مسئله آثار مفید و مطلوب اجتماعی را نیز به بار می‌آورد و ضمن اینکه شخص روزه‌دار با خانواده و اطرافیانش رفتار متواضعانه و درستی را در پیش می‌گیرد، همین احساس وی به جامعه و هم‌نوعانش نیز گسترش می‌یابد.
با توجه به اینکه در ماه رمضان ارزش‌های معنوی و عرفانی بیشتر از ماه‌های دیگر نمود پیدا می‌کند، بنابراین نوعی نظم در رفتارها و زندگی افراد حکم‌فرما می‌شود که در نتیجه‌ی آن، عادات ناپسند روزانه تقلیل شده و تاثیر مثبتی بر حالات روحی، عاطفی و حتی رفتارهای اجتماعی انسان شکل می‌گیرد.
ج) کاهش استرس و افسردگی در ماه مبارک رمضان:
دین‌داری و معنویت تأثیر معجزه‌آسایی بر سلامت روان انسان‌ها دارد. قطعا روزه‌داری و دیگر عبادات و توجه به معبود باعث می‌شود نوعی آرامش روحی و روانی در انسان ایجاد شود كه این امر منتج به کاهش استرس و همچنین کاهش انواع اختلالات روانی و رفتاری افراد می‌شود. البته باید تاکید کرد روزه‌داری در صورتی منجر به کاهش استرس، اضطراب و افسردگی در افراد می‌شود که به صورت صحیح و اصولی گرفته شود، در غیر این صورت حتی ممکن است تاثیراتی عکس به همراه داشته باشد. درمان افسردگی از دیگر اثرات مثبت روزه‌داری است. زمانی که میزان استرس و اختلالات روانی و رفتاری در انسان‌ها کاهش یابد، قطعا جلوی بسیاری از جرایم و ناهنجاری‌های اجتماعی گرفته می‌شود.
د) کاهش ناهنجاری‌های رفتاری و جرایم:
به دلیل ارتباط محکمی که در این ماه بین انسان با خدایش برقرار می‌شود، تاثیرات مثبتی بر رفتار و کردار انسان‌ها بجای می‌گذارد كه باعث می‌شود افراد از رفتارهای خسته‌کننده و ناپسندانه‌ی روزمره و حتی رفتارهای غیر اجتماعی و غیر اخلاقیِ خود تا حدودی دور و در طی یک ماه به طور معمول به تمرین خودداری و تقویت معنویت بپردازند، به طوری که بر اساس مطالعات صورت‌گرفته میزان بزهكاری در ماه رمضان به میزان قابل توجهی كاهش یافته و به دلیل تحول فکر و اندیشه به مراتب رفتارها نیز تغییر می‌یابد و کنترل رفتارهای غیر اجتماعی در این ماه بهتر از گذشته می‌شود.
در نتیجه؛ آمار و شواهد زیادی موجود می‌باشد که بیانگر این مطلب است که در ماه مبارک رمضان بسیاری از جرایم و اعمال بزهکارانه کاهش می‌یابد. در اين ماه جرائم سنگین و خشن و انحرافات اخلاقی تا میزان قابل توجهی تقليل می‌يابد. این امر بر احساس امنيت عمومی به صورت معناداری تاثير می‌گذارد و آرامش و رضايت عموم افراد جامعه را برمی‌انگیزد.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که برخی از بیماری‌های جسمی و روانی و نیز انحرافات و ناهنجاری‌های رفتاری و اجتماعی ناشی از شکم‌بارگی، پرخوری و غریزه‌ی شهوانی است. در روایات نیز به این نکته اشاره شده که پرخوری و انباشتن غذا در معده عامل بسیاری از بیماری‌ها است، در حالی که کم‌خوری دوای بیماری‌ها می‌باشد.
همچنین خودداری از خوردن و آشامیدن، نوعی تمرین و ایستادگی در برابر شهوات و تسلط بر آنها است. روزه‌داری تقوای الهی را برای انسان به ارمغان می‌آورد. طبق بررسی‌ها سرمنشاء اکثریت جرایم، ناشی از ناهنجاری‌های روحی و روانی می‌باشد و این در حالی است که کارشناسان یکی از تاثیرات مثبت و اثرگذار روزه را بر جسم و جانِ آدمی می‌دانند.
تحقیقات انجام‌شده بیانگر آن است؛ افرادی که به معنویت بیشتر اهمیت می‌دهند، کمتر در معرض اختلالات روحی روانی و ناهنجاری‌ها و نیز بزهکاری که ریشه در روحیه افراد دارد، قرار می‌گیرند. تعالی روحیه و تقلیل رفتارهای خشونت‌بار، افزایش همبستگی اجتماعی، تعمیم روحیه سازش و کار گروهی، افت اضطراب و استرس و زیر نظر داشتن رفتارهای غیر اجتماعی از مهم‌ترین نتایج حاصله از ماه مبارک رمضان است.
با توجه به مقدمه بالا، به تعدادی از اثرات مهم روزه بر سلامت روان انسان‌ها و کاهش جرایم اجتماعی اشاره می‌شود:
الف: عبادات و خودداری از گناه:
رابطه معکوس دین و معنویت با اعمال ناپسند، و قدرت بازدارندگی فریضه‌هایی که از سوی پیامبران الهی به مردم آموخته شده است در برابر ناهنجاری‌ها موضوعی ثابت‌شده در علوم رفتاری است. از آنجا که ماه رمضان نیز بین مسلمانان به ماه پرهیزگاری، بندگی، اطاعت و عبادت شهرت دارد، مردم به حرمت قداست این ماه، بیش از سایر ماه‌های سال سعی بر پیشه کردن کارهای نیکو و دوری از گناه دارند. کمک به نیازمندان، پرهیز از پرخاشگری، کمک به همنوعان و سایر موارد نیکو از سنت رایج هر ساله‌ی مسلمانان در ماه رمضان است که خود از جمله عوامل مهم پیش‌گیری از جرایم و ناملایمات اجتماعی است.
ماه مبارک رمضان علاوه بر پاکسازی نفس و روح و کمک به سلامت جسمانی افراد ثمرات نیکویی نیز در جامعه بر جای گذاشته و خود مایه‌ی برکت و خیرافزونی می‌باشد. عده‌ای هستند که در طول سال به مسایل عبادی و اعتقادی اهمیت نمی‌دهند ولی با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان برای گرفتن روزه اقدام به خواندن نماز و انجام سایر اعمال نیکو می‌کنند و در طول روز از انجام کارها و اعمال ناپسند مانند دروغ‌گویی، سرقت، کلاهبرداری، شرب خمر، هتک حرمت و سایر رذایل اخلاقی و رفتاری که منجر به عمل جرمی می‌شود خودداری می‌کنند.
ب: افزایش صبر و استقامت در برابر ناهنجاری‌ها:
قبلا هم اذعان داشتیم که بسیاری از آسیب‌های اجتماعی نظیر توهین، پرخاشگری و جرایمی از جمله قتل و سایر ناهنجاری‌ها در جامعه ریشه‌ی روحی و روانی دارد. با روزه‌داری، صبر و تحملِ افراد در برابر ناملایمات زندگی افزایش می‌یابد و این صبر، مانع تحقق کج‌روی‌ها و اعمال مجرمانه می‌گردد. زمانی که صبر و استقامت افراد بالا باشد باعث پیش‌گیری بسیاری از تصمیمات احساسی و عجولانه می‌گردد و در واقع تامل کردن در هر کاری، سرلوحه‌ی زندگی شخص قرار خواهد گرفت.
هرچند امروزه افراد به علت مسائل و مشکلات اجتماعی و اقتصادی آرامش خود را از دست داده‌اند، اما معنویت یکی از عوامل فراهم‌‌کننده آرامشِ روح و روان انسان‌هاست و روزه‌داری می‌تواند موثرترین راه تامین‌کنندۀ آرامش درون افراد و همچنین خانواده‌ها باشد.
به طور عموم در اثر روزه‌داری به نوعی اطمینان خاطر و اعتمادی برای انسان ایجاد می‌شود که می‌تواند با معبود خود رابطه برقرار کرده و بدین ترتیب به آرامش واقعی دست یابد. این مسئله آثار مفید و مطلوب اجتماعی را نیز به بار می‌آورد و ضمن اینکه شخص روزه‌دار با خانواده و اطرافیانش رفتار متواضعانه و درستی را در پیش می‌گیرد، همین احساس وی به جامعه و هم‌نوعانش نیز گسترش می‌یابد.
با توجه به اینکه در ماه رمضان ارزش‌های معنوی و عرفانی بیشتر از ماه‌های دیگر نمود پیدا می‌کند، بنابراین نوعی نظم در رفتارها و زندگی افراد حکم‌فرما می‌شود که در نتیجه‌ی آن، عادات ناپسند روزانه تقلیل شده و تاثیر مثبتی بر حالات روحی، عاطفی و حتی رفتارهای اجتماعی انسان شکل می‌گیرد.
ج) کاهش استرس و افسردگی در ماه مبارک رمضان:
دین‌داری و معنویت تأثیر معجزه‌آسایی بر سلامت روان انسان‌ها دارد. قطعا روزه‌داری و دیگر عبادات و توجه به معبود باعث می‌شود نوعی آرامش روحی و روانی در انسان ایجاد شود كه این امر منتج به کاهش استرس و همچنین کاهش انواع اختلالات روانی و رفتاری افراد می‌شود. البته باید تاکید کرد روزه‌داری در صورتی منجر به کاهش استرس، اضطراب و افسردگی در افراد می‌شود که به صورت صحیح و اصولی گرفته شود، در غیر این صورت حتی ممکن است تاثیراتی عکس به همراه داشته باشد. درمان افسردگی از دیگر اثرات مثبت روزه‌داری است. زمانی که میزان استرس و اختلالات روانی و رفتاری در انسان‌ها کاهش یابد، قطعا جلوی بسیاری از جرایم و ناهنجاری‌های اجتماعی گرفته می‌شود.
د) کاهش ناهنجاری‌های رفتاری و جرایم:
به دلیل ارتباط محکمی که در این ماه بین انسان با خدایش برقرار می‌شود، تاثیرات مثبتی بر رفتار و کردار انسان‌ها بجای می‌گذارد كه باعث می‌شود افراد از رفتارهای خسته‌کننده و ناپسندانه‌ی روزمره و حتی رفتارهای غیر اجتماعی و غیر اخلاقیِ خود تا حدودی دور و در طی یک ماه به طور معمول به تمرین خودداری و تقویت معنویت بپردازند، به طوری که بر اساس مطالعات صورت‌گرفته میزان بزهكاری در ماه رمضان به میزان قابل توجهی كاهش یافته و به دلیل تحول فکر و اندیشه به مراتب رفتارها نیز تغییر می‌یابد و کنترل رفتارهای غیر اجتماعی در این ماه بهتر از گذشته می‌شود.
در نتیجه؛ آمار و شواهد زیادی موجود می‌باشد که بیانگر این مطلب است که در ماه مبارک رمضان بسیاری از جرایم و اعمال بزهکارانه کاهش می‌یابد. در اين ماه جرائم سنگین و خشن و انحرافات اخلاقی تا میزان قابل توجهی تقليل می‌يابد. این امر بر احساس امنيت عمومی به صورت معناداری تاثير می‌گذارد و آرامش و رضايت عموم افراد جامعه را برمی‌انگیزد.
