حضرت امام جواد (ع) نهمین پیشوای شیعیان جهان، در دهم ماه رجب 195 هجری قمری در مدینه منوّره دیده به جهان گشود و بدین‌وسیله در چنین روزی آفتاب دیگری بر شاخسار امامت و ولایت ساطع گشت.

سیره‌نویسان در رابطه با ویژگی‌های منحصر به فرد یگانه‌فرزند امام هشتم جوادالائمه (ع) مطالب فراوانی تدوین کرده‌اند، افزون بر آن جایگاه و مقام آن حضرت به لحاظ اصالت و نجابت خانوادگی نیز بر کسی پوشیده نیست و در قالب‌های مختلف به تصویر کشیده شده و باید گفت که نقطه تاریکی در این زمینه وجود ندارد. اما آنچه نیاز به واکاوی داشته و در شرایط کنونی لازم به تذکرِ آن به شدت احساس می‌شود، پیام‌های اخلاقی و سیره‌ی سیاسی و مدیریتی آن حضرت برای نسل امروز است.

بررسی سیره‌ی سیاسی امام جواد (ع) از آن جهت حایز اهمیت است که بشر امروز به ویژه سردمداران دنیای مدرن جهت رسیدن به اهداف شوم و غیرانسانی خود و حفظ مقام و ریاست‌شان، وجدان انسانی را کاملاً زیر پا کرده و از هیچ جنایتی دریغ نمی‌ورزند.

پیام‌های سیاسی و مدیریتی امام جواد (ع) در حالی به عنوان یک نیاز جدی در دنیای امروز مطرح است که بشر ظالم و متجاوزی که دفتر حیاتش پر از مظالم و جرایم است، از هیچ‌گونه حق‌کشی و سر کشیدن خونِ دیگری ابا ندارد. رهبرانی فرومایه که دم از حقوق بشر، آزادی، عقل‌گرایی، خرد و منطق می‌زنند، اما در عمل تجاوز به حق دیگران را پیشه‌ی کار خود ساخته و با فروش سلاح‌های مدرن و کشتار جمعی جهان را به آتش کشیده‌اند.

این در حالی است که از دیدگاه امام جواد (ع) هرگاه سیاست از دیانت جدا شود، تمایلات فردی بر منافع جمعی غالب گشته و مدیریت به انحراف کشیده می‌شود و به دنبال آن زمامداران به جنایت‌کاران تبدیل می‌شوند.

تاریخ زندگی بشر پر است از زمامداران جنایت‌کاری که با پیروی از هوای نفس و برای رسیدن به اهداف‌شان از هیچ کار اشتباه و غیرانسانی دریغ نکرده‌اند، مانند مامون و معتصم عباسی که برای حفظ قدرت و منافع شخصی، نه تنها علیه امام جواد (ع) توطئه کردند که سخت‌ترین شرایط را برای کتله‌ی عظیمی از پیروان اهل‌بیت علیهم‌السلام وضع نمودند.

سیره سیاسی امام جواد (علیه‌السلام):
حضرت امام جواد (ع) دوران امامت خویش را در زمان دو تن از خلفای عباسی (مأمون و معتصم)، سپری کرد. در حالی که امام به شدت تحت کنترل غیر مستقیم حکومت قرار داشت، اما توانست حلقه مقاومت و میراث‌های ارزشمند خاندان پیامبر را از طوفان‌های جهالت و سیاست‌های براندازانه‌ی خاندان عباسی حفظ کند.

هرچند شرایط ناگوار سیاسی و اجتماعی و فضای اختناق، امام را برای حفظ هسته‌ی شیعه و محور مقاومت مجبور به تقیه می‌کرد، اما در عین حال ایشان با ایجاد تشکیلات سری، هدف راهبردی که همان رهبری شیعه بود را تعقیب می‌کرد.

امام جواد (ع) علاوه بر تقویت حلقه آهنین و تشکیلات سرّی مقاومت، جنبش‌ها و نهضت‌های ضد حکومتی را نیز به صورت غیرمستقیم نظارت می‌نمود و در مسیر معقول، منطقی، مطابق شرایط و زمان رهبری می‌کرد.

امام جواد (ع) درعین حال با اعزام نمایندگان در بلاد اسلامی بر نحوه برخورد عمّال دستگاه خلافت عباسی نظارت داشت و گاهی با ارسال نامه‌ها ماموران حکومتی را به برخورد انسانی با شیعیان توصیه می‌نمود.

فعالیت‌های مخفی، تمام سیاست‌های امام در برابر دستگاه حاکم را تشکیل نمی‌داد، بلکه در خلال فعالیت‌های فرهنگی و مناظرات علمی، به صورت علنی در جهت روشنگری و بیداری عمومی کار می‌کرد و این فعالیت زیرکانه‌ی امام بود که تمام دستگاه استخباراتی قدرت حاکم را غافلگیر می‌کرد.

پیام‌های زنده امام جواد (ع) برای مسلمانان امروز:
نحوه برخورد امام جواد (ع) با فرقه‌های مختلف مذهبی و اعتقادی، و همچنین اتخاذ سیاست روشن و مبارزه‌ی پیگیر با حاکمان عباسی، بیانگر این واقعیت است که در هیچ شرایطی مبارزه با ستم و وظیفه برپایی حکومت عدل الهی از مسلمانان ساقط نمی‌شود.

نظر به سیره‌ی امام جواد (ع)، در سخت‌ترین شرایط نیز باید از اسلام و منافع مسلمین دفاع کرد و از فروپاشی مجموعه‌ی ارزشی، دین‌مدار و نخبه جلوگیری کرد.

این در حالی است که امروز متاسفانه بسیاری از زمامداران کشورهای اسلامی بدون وقفه شیوه‌ی حکومت‌داری مستبدانه‌ی اموی و عباسی را دنبال می‌کنند، همان‌گونه که آنان فرقه‌های ضد دینی را در برابر باورهای دینی و اسلام ناب تقویت می‌کردند، حاکمان امروز نیز اسلام افراطی و گروه‌های تکفیری را سکویی برای رسیدن به اهداف خود ساخته‌اند. بنابراین لازم است که حلقه‌های مقاومت در سراسر جهان برای مقابله با این ناهنجاری‌ها ایجاد شود و نگذارند که اباطیل، اوهام و خرافات، بالای حق و عقل و خرد پیروز شوند.

نویسنده: سیدهاشم علوی