به شهادت تاریخ، امام موسی بن جعفر(ع) دارای 37 فرزند پسر و دختر بوده که اغلب به تقوی و پرهیزگاری، فضیلت و اخلاق انسانی در میان مردم عصر خود معروف بودند. ادامه نسل این امام رحمت، اسطوره تاریخ معاصر حضرت امام خمینی(ره) را تقدیم جامعه بشری کرد و او نیز قدم در مسیری گذاشت و به موفقیت‌هایی دست یافت که بزرگان پیش از او فقط آرزویش را می‌کردند.
امام خمینی(ره) در ادامه خط انبیا و امامان معصوم(ع) و اجداد گرامی‌شان بنیادی را نهاد که استکبار جهانی از هیبت این ساختار معنوی تا امروز آرام و قرار ندارد. دیوار این بنا هر روز بلندتر و بد خواهان آن، سراسیمه‌تر شده و اکنون در عالم دیوانگی، دست به هر کار مضحکی می‌زنند.
به مناسبت دهه کرامت، سالروز ولادت با سعادت حضرت فاطمه معصومه(س) تا میلاد حضرت امام رضا(ع)، خواستیم نگاهی هرچند کلی و گذرا به خانواده و فرزندان امام هفتم بیندازیم تا اندکی از رازهای نهفته و سخن‌های نگفته از چگونگی زندگی اهل‌بیت این امام مظلوم آشکار شود.
بنا به نوشته شیخ مفید، 18 تن از پسران امام کاظم(ع) به شرح ذیل هستند: امام علی بن موسی الرضا(ع)، عباس، قاسم، اسماعیل، جعفر، هارون، حسن، احمد، محمد، حمزه، عبدالله، اسحاق، عبیدالله، زید، حسین، فضل و سلیمان.
دختران آن حضرت نیز عبارت‌اند از: فاطمه کبری، فاطمه صغری، رقیه، حکیمه، امّ‌ابیها، رقیه صغری، کلثوم، ام‌جعفر، لبابه، زینب، خدیجه، علّیه، آمنه، حسنه، بُریهه، عایشه، ام‌سلمه، میمونه و ام‌کلثوم.
نسل امام کاظم(ع) از سیزده اولادش ادامه یافت که از میان آنان، چهار نفرشان فرزندان زیادتری داشته‌اند: امام علی بن موسی‌الرضا(ع)، ابراهیم، مرتضی، محمد، عابد و جعفر. چهار نفر دیگر اولادهای نه چندان فراوانی به یادگار نهاده‌اند: حمزه، عبیدالله، عبدالله و زید. پنج نفر دیگرشان نسبتاً کم اولاد بوده‌اند.
به حسب ضرورت درباره وضعیت خانوادگی و فرزندان امام موسی بن جعف(ع) گفت‌وگویی را انجام دادیم با حجت‌الاسلام و المسلمین «عنایت‌الله فصیحی» استاد حوزه علمیه، تا حداقل نیم‌رخی از فضیلت این بیت با عظمت، آشکار و الگویی باشد برای مسلمانان غفلت‌زده امروز که هوش و حواس‌شان را زرق و برق و زیبایی‌های زودگذر دنیا به خود جلب کرده است.
آقای فصیحی به خبرنگار آوا گفت: در میان فرزندان امام موسی بن جعفر(ع)، به استثنای حضرت امام رضا(ع) که بعد از پدر بزرگوارش از مقام عصمت و امامت برخوردار است، امام‌زاده حمزه که نسب خمینی بت‌شکن نیز به او می‌رسد، دارای جایگاه خاصی است و تمام مورخان و علمای نسب‌شناسی که درباره امام کاظم(ع) و فرزندانش پژوهش کرده‌اند، همه آنان پسری به نام "حمزه" را برای امام کاظم(ع) ثبت کرده‌اند.
به گفته فصیحی، بنا به شهادت تاریخ، امام زاده حمزه، دانشور فاضلی بود که از دیانت، صیانت می‌کرد، جلیل‌القدر و رفیع‌المنزله بود، رتبه‌ای عالی داشت، اقتدار و عزتش زبان‌زد خاص و عام گردید و نزد قشرهای گوناگون مردم، محبوبیت فوق‌العاده و ویژه‌ای به دست آورد.
یکی از موضوعات سوال‌برانگیز و قابل توجه برای نسل امروز، متواری شدن فرزندان امام موسی کاظم(ع) به خصوص امام‌زاده حمزه از زادگاه‌شان است.
در علل هجرت امام‌زاده حمزه و سایر فرزندان امام به ایران در اوایل قرن سوم هجری، مورخان خاطرنشان ساخته‌اند که وقتی حضرت امام رضا(ع) در سال 201هـ ق به عنوان ولایت‌عهدی مأمون عباسی، ناگزیر از مدینة‌النبی عازم خراسان شد، طی نامه‌ای که خطاب به امام‌زادگان و سادات نوشت، از آنان خواست به ایران مهاجرت کنند. از این روی، آنان از حجاز و سایر نقاط عربستان عازم این سرزمین شدند که معروف‌ترین این مهاجران، احمد بن موسی(شاه‌چراغ) و حضرت فاطمه معصومه(س) است.
حضرت حمزه که برادر ابوینی احمد بن موسی بود، به احتمال قریب به یقین، همراه وی به دیدار امام علی بن موسی‌الرضا(ع) شتافت و این‌که برخی گمان کرده‌اند وی در سفر خراسان، امام رضا(ع) را همراهی می‌کرده است، درست نیست. به نظر می‌رسد وقتی مأمون از ناحیه امام هشتم احساس خطر کرد و حضرت را به شهادت رسانید، همین که ورود کاروان شاه‌چراغ به اطلاعش رسید، دستور قتل امام‌زادگان و سادات مهاجر را به کارگزاران خود در فارس صادر کرد.
احمد بن موسی و برادرانش حمزه و علاء‌الدین، حسین و دیگر همراهان که قصد عزیمت به خراسان را داشتند، با سپاه قُتْلُغ خان، (حاکم شیراز) مواجه شدند و چون آن عزیزان برای این نبرد آمادگی لازم را نداشتند، برخی مجروح و زخمی گشتند و از معرکه متواری شدند. در این میان، احمد بن موسی به دلیل شدت جراحات به شهادت رسید.
حمزه بن موسی که در این جنگ ناجوا‌ن‌مردانه به شدت زخم دیده بود، خود را به شهر ری رسانید، ولی در آن‌جا به حالت مجروح درگذشت و در باغستانی دفن شد.
از نسل امام موسی بن جعفر(ع) شخصیت‌های بزرگی پا به عرصه گیتی نهادند و پرچم‌دار حفظ دین محمدی و معارف اهل‌بیت(ع) شدند. از جمله سید دین علی شاه، که جد اعلای امام خمینی و از نسل حمزه بن موسی است. او اصالتا نیشابوری است. او به کشمیر عزیمت کرد و به نشر فرهنگ اهل‌بیت(ع) پرداخت و در زمره علمای آن سرزمین درآمد و در همان ایالت به شهادت رسید.
آیت‌الله سید احمد موسوی نیشابوری، فرزند عالم شهید سید دین علی‌شاه است که تحصیلات مقدماتی و برخی مبانی علوم و معارف اسلامی را نزد پدر و دیگر علما آموخت، برای تکمیل آموخته‌های خویش عازم عتبات عراق شد و در حوزه نجف نزد مراجع و مدرّسین برجسته وقت، تحصیلات را تا نیل به درجه اجتهاد ادامه داد. او سپس برای تبلیغ و تربیت طلاب علوم دینی به کشمیر بازگشت. این عالم جلیل‌القدر ارتباط خویش را با عتبات عراق قطع نمی‌کرد و برای زیارت بارگاه ائمه هدی(ع) و نیز دیدار با دوستان دانشور و مقاصد دیگر، در سال‌های بعد به این منطقه می‌آمد.
او در نیمه قرن سیزدهم هجری در جوار بارگاه حضرت امام حسین(ع) به سر می‌برد که در هنگام نماز جماعت، با یوسف خان، اهل آبادی فرفهان خمین آشنا شد. این شخص مأموریت داشت ضمن انجام زیارت، بعد از پرس و جوهای لازم، عالمی را برای فعالیت‌های تبلیغی و امور شرعی خمین بیابد و او را به سوی آن دیار دعوت کند.
سید احمد حدود چهل سال در خمین به عنوان مرجع امور دینی و شرعی مردم خمین و توابع، به ارشاد، و راهنمایی اهالی و تربیت شاگردان، همچنین قضاوت و رسیدگی به دعاوی مردم اهتمام ورزید. منزلش پیوسته پناهگاه و کانون امیدواری محرومان، درماندگان و مظلومان بود و در احیای مزارع، باغات و توسعه اقتصادی منطقه، با قشرهای گوناگون همکاری تنگاتنگی داشت.
به دنبال آن، سید مصطفی فرزند سید احمد در اول طلوع آفتاب روز پنج‌شنبه 29 رجب سال 1278ق، در خمین و در خانه پدری دیده به جهان گشود و راه پدرش را ادامه داده، با ظلم و بی‌عدالتی به مبارزه بر خواست. حاکم جبر خمین که تنها سید مصطفی را مانع کارهای خلاف خود می‌دید، تصمیم به قتل وی گرفت. در روز یازدهم ذی‌قعده 1320 که سید مصطفی عازم اراک بود، تا شکایت از دست این خوانین مزبور را تسلیم والی سلطان آباد عجم (اراک) کند، در حوالی روستای حسن آباد (بین راه خمین و اراک)، به ضرب گلوله به شهادت می‌رسد. با پی‌گیری خانواده آن شهید، قاتلان دستگیر شدند. یکی از آنان در حبس درگذشت و دیگری در تهران اعدام شد.
معروف‌ترین فرزند سید مصطفی، رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، روح‌الله موسوی مصطفوی خمینی(ره) است که نه تنها با استبداد و استکبار به ستیزه برخاست، بلکه در "جهان اسلام" تحول عمده‌ای را به وجود آورد و نامش را در تاریخ بشریت، همیشگی و ماندگار نمود.
نویسنده: سید هاشم علوی
امام خمینی(ره) در ادامه خط انبیا و امامان معصوم(ع) و اجداد گرامی‌شان بنیادی را نهاد که استکبار جهانی از هیبت این ساختار معنوی تا امروز آرام و قرار ندارد. دیوار این بنا هر روز بلندتر و بد خواهان آن، سراسیمه‌تر شده و اکنون در عالم دیوانگی، دست به هر کار مضحکی می‌زنند.
به مناسبت دهه کرامت، سالروز ولادت با سعادت حضرت فاطمه معصومه(س) تا میلاد حضرت امام رضا(ع)، خواستیم نگاهی هرچند کلی و گذرا به خانواده و فرزندان امام هفتم بیندازیم تا اندکی از رازهای نهفته و سخن‌های نگفته از چگونگی زندگی اهل‌بیت این امام مظلوم آشکار شود.
بنا به نوشته شیخ مفید، 18 تن از پسران امام کاظم(ع) به شرح ذیل هستند: امام علی بن موسی الرضا(ع)، عباس، قاسم، اسماعیل، جعفر، هارون، حسن، احمد، محمد، حمزه، عبدالله، اسحاق، عبیدالله، زید، حسین، فضل و سلیمان.
دختران آن حضرت نیز عبارت‌اند از: فاطمه کبری، فاطمه صغری، رقیه، حکیمه، امّ‌ابیها، رقیه صغری، کلثوم، ام‌جعفر، لبابه، زینب، خدیجه، علّیه، آمنه، حسنه، بُریهه، عایشه، ام‌سلمه، میمونه و ام‌کلثوم.
نسل امام کاظم(ع) از سیزده اولادش ادامه یافت که از میان آنان، چهار نفرشان فرزندان زیادتری داشته‌اند: امام علی بن موسی‌الرضا(ع)، ابراهیم، مرتضی، محمد، عابد و جعفر. چهار نفر دیگر اولادهای نه چندان فراوانی به یادگار نهاده‌اند: حمزه، عبیدالله، عبدالله و زید. پنج نفر دیگرشان نسبتاً کم اولاد بوده‌اند.
به حسب ضرورت درباره وضعیت خانوادگی و فرزندان امام موسی بن جعف(ع) گفت‌وگویی را انجام دادیم با حجت‌الاسلام و المسلمین «عنایت‌الله فصیحی» استاد حوزه علمیه، تا حداقل نیم‌رخی از فضیلت این بیت با عظمت، آشکار و الگویی باشد برای مسلمانان غفلت‌زده امروز که هوش و حواس‌شان را زرق و برق و زیبایی‌های زودگذر دنیا به خود جلب کرده است.
آقای فصیحی به خبرنگار آوا گفت: در میان فرزندان امام موسی بن جعفر(ع)، به استثنای حضرت امام رضا(ع) که بعد از پدر بزرگوارش از مقام عصمت و امامت برخوردار است، امام‌زاده حمزه که نسب خمینی بت‌شکن نیز به او می‌رسد، دارای جایگاه خاصی است و تمام مورخان و علمای نسب‌شناسی که درباره امام کاظم(ع) و فرزندانش پژوهش کرده‌اند، همه آنان پسری به نام "حمزه" را برای امام کاظم(ع) ثبت کرده‌اند.
به گفته فصیحی، بنا به شهادت تاریخ، امام زاده حمزه، دانشور فاضلی بود که از دیانت، صیانت می‌کرد، جلیل‌القدر و رفیع‌المنزله بود، رتبه‌ای عالی داشت، اقتدار و عزتش زبان‌زد خاص و عام گردید و نزد قشرهای گوناگون مردم، محبوبیت فوق‌العاده و ویژه‌ای به دست آورد.
یکی از موضوعات سوال‌برانگیز و قابل توجه برای نسل امروز، متواری شدن فرزندان امام موسی کاظم(ع) به خصوص امام‌زاده حمزه از زادگاه‌شان است.
در علل هجرت امام‌زاده حمزه و سایر فرزندان امام به ایران در اوایل قرن سوم هجری، مورخان خاطرنشان ساخته‌اند که وقتی حضرت امام رضا(ع) در سال 201هـ ق به عنوان ولایت‌عهدی مأمون عباسی، ناگزیر از مدینة‌النبی عازم خراسان شد، طی نامه‌ای که خطاب به امام‌زادگان و سادات نوشت، از آنان خواست به ایران مهاجرت کنند. از این روی، آنان از حجاز و سایر نقاط عربستان عازم این سرزمین شدند که معروف‌ترین این مهاجران، احمد بن موسی(شاه‌چراغ) و حضرت فاطمه معصومه(س) است.
حضرت حمزه که برادر ابوینی احمد بن موسی بود، به احتمال قریب به یقین، همراه وی به دیدار امام علی بن موسی‌الرضا(ع) شتافت و این‌که برخی گمان کرده‌اند وی در سفر خراسان، امام رضا(ع) را همراهی می‌کرده است، درست نیست. به نظر می‌رسد وقتی مأمون از ناحیه امام هشتم احساس خطر کرد و حضرت را به شهادت رسانید، همین که ورود کاروان شاه‌چراغ به اطلاعش رسید، دستور قتل امام‌زادگان و سادات مهاجر را به کارگزاران خود در فارس صادر کرد.
احمد بن موسی و برادرانش حمزه و علاء‌الدین، حسین و دیگر همراهان که قصد عزیمت به خراسان را داشتند، با سپاه قُتْلُغ خان، (حاکم شیراز) مواجه شدند و چون آن عزیزان برای این نبرد آمادگی لازم را نداشتند، برخی مجروح و زخمی گشتند و از معرکه متواری شدند. در این میان، احمد بن موسی به دلیل شدت جراحات به شهادت رسید.
حمزه بن موسی که در این جنگ ناجوا‌ن‌مردانه به شدت زخم دیده بود، خود را به شهر ری رسانید، ولی در آن‌جا به حالت مجروح درگذشت و در باغستانی دفن شد.
از نسل امام موسی بن جعفر(ع) شخصیت‌های بزرگی پا به عرصه گیتی نهادند و پرچم‌دار حفظ دین محمدی و معارف اهل‌بیت(ع) شدند. از جمله سید دین علی شاه، که جد اعلای امام خمینی و از نسل حمزه بن موسی است. او اصالتا نیشابوری است. او به کشمیر عزیمت کرد و به نشر فرهنگ اهل‌بیت(ع) پرداخت و در زمره علمای آن سرزمین درآمد و در همان ایالت به شهادت رسید.
آیت‌الله سید احمد موسوی نیشابوری، فرزند عالم شهید سید دین علی‌شاه است که تحصیلات مقدماتی و برخی مبانی علوم و معارف اسلامی را نزد پدر و دیگر علما آموخت، برای تکمیل آموخته‌های خویش عازم عتبات عراق شد و در حوزه نجف نزد مراجع و مدرّسین برجسته وقت، تحصیلات را تا نیل به درجه اجتهاد ادامه داد. او سپس برای تبلیغ و تربیت طلاب علوم دینی به کشمیر بازگشت. این عالم جلیل‌القدر ارتباط خویش را با عتبات عراق قطع نمی‌کرد و برای زیارت بارگاه ائمه هدی(ع) و نیز دیدار با دوستان دانشور و مقاصد دیگر، در سال‌های بعد به این منطقه می‌آمد.
او در نیمه قرن سیزدهم هجری در جوار بارگاه حضرت امام حسین(ع) به سر می‌برد که در هنگام نماز جماعت، با یوسف خان، اهل آبادی فرفهان خمین آشنا شد. این شخص مأموریت داشت ضمن انجام زیارت، بعد از پرس و جوهای لازم، عالمی را برای فعالیت‌های تبلیغی و امور شرعی خمین بیابد و او را به سوی آن دیار دعوت کند.
سید احمد حدود چهل سال در خمین به عنوان مرجع امور دینی و شرعی مردم خمین و توابع، به ارشاد، و راهنمایی اهالی و تربیت شاگردان، همچنین قضاوت و رسیدگی به دعاوی مردم اهتمام ورزید. منزلش پیوسته پناهگاه و کانون امیدواری محرومان، درماندگان و مظلومان بود و در احیای مزارع، باغات و توسعه اقتصادی منطقه، با قشرهای گوناگون همکاری تنگاتنگی داشت.
به دنبال آن، سید مصطفی فرزند سید احمد در اول طلوع آفتاب روز پنج‌شنبه 29 رجب سال 1278ق، در خمین و در خانه پدری دیده به جهان گشود و راه پدرش را ادامه داده، با ظلم و بی‌عدالتی به مبارزه بر خواست. حاکم جبر خمین که تنها سید مصطفی را مانع کارهای خلاف خود می‌دید، تصمیم به قتل وی گرفت. در روز یازدهم ذی‌قعده 1320 که سید مصطفی عازم اراک بود، تا شکایت از دست این خوانین مزبور را تسلیم والی سلطان آباد عجم (اراک) کند، در حوالی روستای حسن آباد (بین راه خمین و اراک)، به ضرب گلوله به شهادت می‌رسد. با پی‌گیری خانواده آن شهید، قاتلان دستگیر شدند. یکی از آنان در حبس درگذشت و دیگری در تهران اعدام شد.
معروف‌ترین فرزند سید مصطفی، رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، روح‌الله موسوی مصطفوی خمینی(ره) است که نه تنها با استبداد و استکبار به ستیزه برخاست، بلکه در "جهان اسلام" تحول عمده‌ای را به وجود آورد و نامش را در تاریخ بشریت، همیشگی و ماندگار نمود.
نویسنده: سید هاشم علوی