تخلیه، نفس را از آلودگی‌ها نجات می‌دهد و این تخلیه با محاسبه شروع می‌شود.
امام کاظم (ع) می‌فرمایند: «لیس منا من لم یحاسب نفسه فی کل یوم، فان عمل حسنا استزاد الله، و ان عمل سیا استغفر الله منه و تاب الیه...از ما نیست کسی که در هر روز به محاسبه نفس خویش نپردازد. پس اگر عمل نیکی انجام داد توفیق انجام دوباره آن را از خداوند بخواهد و اگر گناهی مرتکب شد از خدا طلب آمرزش نماید و به سوی او باز گردد.»

یکی از امراض روانی نفاق می‌باشد. نفاق در لغت به معنی شکاف و حفره است. در این مطلب به معنی حفره در قلب انسان می‌باشد که شیطان از آن در قلب انسانها رفت و آمد دارد. نفاق و شرک (شرک در مقاله شماره یک در همین سایت بیان شد) دو منفذ تردد شیطان در قلب می‌باشند.
 
مولای متقیان حضرت امام علی(ع) می‌فرماید: «النفاق اخو الشرک؛ نفاق برادر شرک است.»

قلب نفاق‌زده مثل خانه‌ی بی‌دروازه‌ای است که سارقان به راحتی وارد آن شده و محصولات دل را غارت می‌کنند.
 
یکی از مسایل مهمی که در قرآن کریم از آن یاد شده مساله‌ی «نفاق» است که این کتاب آسمانی از آن به اسم منافقین یاد می‌نماید و در سوره نساء آیه ۱۴۲-۱۴۳ آمده است که: « ان المنافقین یخادعون الله و هو خادعهم و اذا قاموا الی الصلاة قاموا کسالی یراءون الناس ولا یذکرون الله الا قلیلا مذبذبین بین ذلک لا الی هولاء و لا الی هولاء و من یضلل الله فلن تجد له سبیلا؛ همانا منافقان با خداوند فریبکاری می‌کنند، و خداوند فریب آنها را به خودشان بر می‌گرداند و وقتی به نماز برمی‌خیزند، احساس سنگینی می‌کنند و کسل‌کننده به مردم می‌نمایانند و ذکر خداوند را کم می‌گویند. مردد بین اینها و آنها می‌باشند. کسی را که خداوند واگذارد، دیگر برای او راهی برای نجات نیابی.»
 
امام علی (ع) می‌فرماید: «ولقد قال لی رسول الله انی لا اخاف علی امتي مؤمنا ولا مشرکا، اما المؤمن فیمنعه الله بایمانه و اما المشرک فیقمعه الله بشرکه. ولکنی اخاف علیکم کل منافق الجنان، عالم اللسان یقول ما یعرفون ویفعل ما تنکرون؛ رسول خدا(ص) برایم فرمود: من از مومنان امتم و مشرکانش خوفی ندارم. چرا که مومن را خداوند به ایمانش حفظ می‌کند و مشرک را به شرک‌آوری‌اش نقمت می‌دهد. اما من از کسی خوف دارم که به زبان، عالم دینی است و در دل، منافق. می‌گوید آنچه را که می‌داند وعمل می‌کند، آنچه را که انکار می‌کند.»
 
امام صادق(ع) علامات نفاق را چهار چیز دانسته است که عبارتند از سنگدلی، خشکی چشم، اصرار بر گناه و حرص دنیا.
 
راه‌های مقابله با مرض نفاق:

۱-یاد مرگ
کسی که مومن است همیشه به یاد مرگ می‌باشد، یعنی مرگ را از یاد نمی‌برد. یاد مرگ او را زنده می‌کند و به عمل خالص وامی‌دارد و این عمل خالص مایه‌ی نجات شخص می‌شود. چنانچه درسوره نحل آیه ۳۲ قرآنکریم آمده است: «الذین تتوفاهم الملائکة طیبین، یقولون سلام علیکم ادخلوا الجنة بماکنتم تعملون؛ ملائکه وقتی جان مومنان را دریافت می‌کنند می‌گویند سلام برشما، وارد بهشت شوید برای آنچه عمل نمودید.»

امام صادق (ع) می‌فرماید: یاد مرگ، شهوت را می‌میراند و غفلت را از بین می‌برد و قلب را در انجام در انجام وظایف الهی تقویت می‌نماید و طبع را لطیف کرده و هوی و میل را می‌شکند و آتش حرص را خاموش کرده و دنیا را حقیر جلوه می‌دهد.

۲- تخلیه با محاسبه
تخلیه، نفس را از آلودگی‌ها نجات می‌دهد و این تخلیه با محاسبه شروع می‌شود.
امام کاظم (ع) می‌فرماید: «لیس منا من لم یحاسب نفسه فی کل یوم، فان عمل حسنا استزاد الله، و ان عمل سیا استغفر الله منه و تاب الیه؛ از ما نیست کسی که در هر روز به محاسبه نفس خویش نپردازد. پس اگر عمل نیکی انجام داد توفیق انجام دوباره آن را از خداوند بخواهد و اگر گناهی مرتکب شد از خدا طلب آمرزش نماید و به سوی او باز گردد.»

۳- مراقبه(محافظت و نگهداری)
راه دیگر مبارزه با نفاق، مراقبه می‌باشد که مولای متقیان امام علی(ع) فرمود: «ینبغی ان یکون الرجل مهیمنا علی نفسه، مراقبا قلبه و حافظا لسانه؛ شایسته است برای انسان که بر نفس خود بیمناک باشد و مراقب قلب خویش و حافظ زبانش باشد.»

۴- مداومت بر ذکر خداوند(ج)
زیاد ذکر نمودن خداوند(ج) نشانه محبت به خداوند می‌باشد
امام علی (ع) می‌فرماید: «علامت حب الله تعالی حب ذکر الله؛ نشانه‌ی محبت به خدای متعال عشق به یاد و ذکر اوست.»

ذکرها
۱-لااله الا الله در روز ۲۰۰ بار
۲- استغفار هر روز عصر ۱۰۰ بار
۳- دعای ۷۵ جوشن کبیر که در مقاله شماره یک بیان شد(یا من هو احد بلاضد – یا منهو فرد بلاند) در روز ۱۰۰ مرتبه
۴- یا حافظ یا حفیظ ۱۰۰ مرتبه در روز
۵- یا نور یا منور ۱۰۰ مرتبه در روز
۶- نماز شب که داروی تاثیر گذار در مداوای مرض شرک و نفاق می‌باشد.
۷- صلوات بر پیامبر ص و اهل بیت علیهم‌السلام.
 
گردآورنده: عبدالحکیم موسوی