نقش محوری و کلیدی امام جعفر صادق علیه‌السلام در معرفی و اعتلای اسلام ناب، محدود به دوران حیات بابرکتشان نبود؛ این امام بزرگوار، نه تنها در دوران امامتشان، بلکه در دوره‌های بعدیِ تاریخی و نیز تا قیام قائم آل محمد(عج)، تأثیرگذار بودند، هستند و خواهند بود.

خبرگزاری صدای افغان (آوا)، شهادت رئیس مذهب جعفری، حضرت امام صادق علیه‌السلام را به همه‌ی دوستداران و محبان آن امام همام، تسلیت عرض می‌کند.

امام جعفر صادق ع در سال 83 هجری قمری، دیده به جهان گشود و در سال 148، به دستور منصور دوانیقی، به شهادت رسید. آن حضرت، 15 سال محضر امام زین‌العابدین ع و 19 سال محضر پدر را درک کرد. امام صادق ع 31 سال مشعل‌دار هدایت مردم بود.

امام صادق ع را باید بنیان‌گذار و توسعه‌دهنده حوزه‌های علمیه‌ی انسان‌ساز دانست. نقش محوری و کلیدی آن امام بزرگوار در معرفی و اعتلای اسلام ناب، محدود به دوران حیات بابرکتشان نبود؛ امام صادق(ع)، نه تنها در دوران امامتشان، بلکه در دوره‌های بعدی تاریخی و نیز تا قیام قائم آل محمد(عج)، تأثیرگذار بودند، هستند و خواهند بود.

آن حضرت افزون بر ارائه آموزه‌های صحیح اسلامی در ابعاد مختلف فقهی، فلسفی، کلامی، تفسیری و علمی در دوران حیات بابرکتشان، جهادی بی‌امان را برای آشکار کردن دست دروغگویان و نشان دادن انحراف منحرفان آغاز کردند. این یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های شخصیتی آن امام بزرگوار است؛ ایستادگی در برابر «تحریف غلات» و «تأویل جاهلین». امام صادق(ع) با جریانات بدعت گذار و الحادی، مانند دهریون که تفکرات انحرافی را در جامعه اسلامی اشاعه می‌دادند، به مبارزه برخاستند. در حوزه درسیِ باعظمت آن حضرت، صدها شاگرد ممتاز و برجسته تربیت شد‌ه‌اند و می‌شوند.

امام صادق(ع)، خطوط کلی و اساسی تفکر ناب اسلامی را برای مسلمانان و به ویژه شیعیان، آشکار کرده‌اند و از این رهگذر، راه صحیح را به همه‌ی مؤمنان، تا ظهور امام عصر(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) نشان داده‌اند.
نقشه راهی که امام صادق(ع) در این زمینه ترسیم فرمودند، همان جریان «علینا القاء الأصول و علیکم التفریع» است؛ یعنی بیان اصول از سوی امام معصوم(ع) و باز گذاشتن باب اجتهاد صحیح و تفقه ناب دینی، فراروی فقیهان آینده. با چنین رویکردی، خلأ ناشی از حضور نداشتن امام معصوم(ع) در جامعه، جبران شد.

امام صادق علیه‌السلام؛ الگوی اخلاق تقریبی:
یکی از ویژگی‌های شخصیتی امام صادق ع این بود که با حفظ مواضع صحیح و مراقبت از اصول مسلم مکتب اهل بیت ع، با پیروان دیگر مذاهب اسلامی به بحث و گفت‌و‌گو می‌پرداختند و به مشکلات و مسایل عقیدتی آنها پاسخ می‌دادند. بنابراین،‌ باید آن حضرت را نماد «اخلاق تقریبی» دانست. سفارش آن حضرت به پیروانش، حُسن سلوک با پیروان دیگر مذاهب اسلامی بود. امام ع تأکید می‌کردند که شیعیان باید به پیروان دیگر مذاهب شناخته‌شده‌ی اسلامی، احترام بگذارند. از آن حضرت نقل شده‌است که درباره‌ی معاشرت با دیگر مسلمانان، فرمودند: «صلوا فی مساجدهم و عودوا مرضاهم و اتبعوا جنائزهم؛ در مساجد (پیروان دیگر مذاهب اسلامی) نماز بگزارید؛ به عیادت بیماران آن‌ها بروید و در مراسم تشییع جنازه‌ی آن‌ها شرکت کنید.» به دیگر سخن، امام صادق ع به شیعیان سفارش کرده‌اند که با این شیوه، دوستی و محبت خود را به دیگر برادران مسلمان نشان بدهند و با عمل خود، نشان بدهند که پیرو اهل بیت ع می‌باشند.

فضایل بی‌بدیل امام صادق ع در کلام علمای اهل سنت:
بدون شک فضایل امام صادق(ع) بیش از آن است که بتوان ذکر کرد. در این بخش به کلام علمای اهل سنت در آثارشان مراجعه می‌کنیم که در آن‌ها به شخصیت امام صادق ع پرداخته‌اند.

جمله‌ای از مالک بن انس، فقیه مشهور اهل‌سنت است که می‌گوید: «بهتر از جعفر بن محمد، هیچ چشمی ندیده، هیچ گوشی نشنیده و در هیچ قلبی خطور نکرده است.» همچنین مالک، در بیانی دیگر می‌گوید:« مدتی نزد جعفربن محمد رفت و آمد می کردم، او را همواره در یکی از سه حالت می‌دیدم: یا نماز می‌خواند یا روزه بود یا قرآن تلاوت می‌کرد و هرگز او را ندیدم که بدون وضو حدیث نقل کند.» از قول ابوحنیفه نیز، این جمله مشهور است که گفت: «ما رأیت افقه من جعفر بن محمد؛ از جعفر بن محمد، فقیه‌تر ندیدم.»

ابوبحرجاحظ، فقیه نامدار اهل سنت می‌گوید: «جعفربن محمد کسی است که دانش او جهان را پرکرده است و گفته می‌شود که ابوحنیفه و سفیان ثوری از شاگردان اویند و شاگردی این دو تن در اثبات عظمت علمی او کافی است.»
ابوبحر همچنین می‌گوید: «امام صادق(ع)، چشمه‌های دانش و حکمت را بر روی زمین شکافت و برای مردم، درهایی از دانش گشود که پیش از او معهود نبود و جهان از دانش وی سرشار شد.»

ناگفته پیداست که هدف امام صادق علیه السلام، از گسترش برنامه فرهنگی، چاره جهل امت و تقویت عقیده‌ به مکتب حقیقی اسلام و نیز، ایستادگی در برابر امواج کفرآمیز و شبهه‌های گمراه‌کننده و حل مشکلات ناشی از انحراف حکومت بود.

ابن حجر هیثمی هم گفته است: «به قدری علوم از او(امام صادق(ع)) نقل شده که زبانزد مردم است و آوازه‌ی ایشان، همه‌جا پخش شده است و بزرگ‌ترین پیشوایان فقه و حدیث مانند: یحیی‌بن‌سعید، ابن جریح، مالک، سفیان‌ثوری، ابوحنیفه، شعبه و ایوب سجستانی از او روایت نقل کرده‌اند.» ابن خلکان، مورخ مشهور نیز نوشته‌است: «او یکی از امامان دوازده‌گانه در مذهب امامیه و از بزرگان خاندان پیامبر (ص)  است که به علت راستی و درستیِ گفتار، وی را صادق می‌خواندند. فضل و بزرگواری او مشهورتر از آن است که نیاز به توضیح داشته‌باشد. جابر کتابی شامل هزار ورق تألیف کرد که تعلیمات جعفربن‌محمد را در برداشت و حاوی پانصد رساله بود.»
با اقتباس از مجله فرهنگی خراسان