مجلس نمایندگان امریکا اخیرا با ۴۱۹ رأی موافق در برابر سه رأی مخالف لایحه تحریم سه کشور ایران، روسیه و کوریای شمالی را تصویب کرد.

تصویب طرح تشدید تحریم ایران در مجلس نمایندگان امریکا با واکنش مقام‌های ایرانی همراه بود.

حسن روحانی؛ رئیس جمهوری این کشور گفت که کشورش به حرکت جدید کنگره امریکا پاسخ لازم را خواهد داد.

آقای روحانی گفت:"مردم ما با این خصومت‌ها آشنا هستند، به آن عادت دارند و راه مقابله با این سیاست‌ها را به خوبی می دانند."

مصوبه جدید کنگره امریکا تحت عنوان "قانون مقابله با اقدامات بی‌ثبات ساز ایران" در مرحله اول به سنای امریکا ارائه شد.

مصوبه جدید اختیاراتی را برای رئیس جمهوری در جهت اعمال یا لغو تحریم‌ها پیش‌بینی کرده است.

قسمت مربوط به ایران در این طرح شامل تشدید تحریم برنامه موشکی بالستیکی، تحریم‌ها علیه کل سپاه پاسداران (و نه صرفا نیروی قدس سپاه) و تحریم‌های جدید علیه نقض حقوق بشر در ایران است.

کارشناسان می گویند که طرح تحریم های تازه ایران از سوی امریکا در صورتی که مراحل قانونی خود را در سنای امریکا طی کند و به امضای رییس جمهوری آن کشور برسد، آینده برجام را با خطراتی جدی رو به رو خواهد کرد.

این در حالی است که پیش از این نیز اقدامات ضد ایرانی امریکایی ها، از جانب مقام های ارشد ایرانی، ناقض روح و در مواردی متن برجام تلقی شده و ایرانی ها حق خود نسبت به واکنش متقابل به این اقدامات را محفوظ دانسته اند.

در یکی از واکنش ها محمدجواد ظٰریف؛ وزیر امور خارجه ایران، حتی نسبت به استفاده از اصل ۳۶ برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که تعلیق تمام یا قسمتی از این توافقنامه را برای ایران، ممکن می سازد، هشدار داد؛ اظهاراتی که در داخل ایران، با حمایت های گسترده ای از جانب هردو جناح همسو و منتقد دولت مواجه شد و در عرصه بین المللی نیز واکنش های زیادی را برانگیخت.

با این حال، هشدارهای مکرر مقام های ایرانی، هنوز مانع از اقدامات خرابکارانه دولت و کنگره امریکا علیه ایران و برجام نشده است.

در یکی از موارد، وزارت امور خارجه امریکا، دفتر ویژه اجرای برجام در این وزارتخانه را که در زمان جان کری، ایجاد شده بود، مسدود کرد و هنوز مشخص نیست که مسؤولیت های این نهاد به کدام اداره منتقل خواهد شد یا اصلا نخواهد شد.

افزون بر این، دونالد ترامپ، طی روزهای اخیر، دست کم دوبار نسبت به تعهد امریکا در برابر برجام هشدار داده و گفته است که اگر ایران، برجام را به طور کامل، رعایت نکند، امریکا در خصوص تعهد خود نسبت به اجرای آن، تجدید نظر خواهد کرد.

این هشدارهای ترامپ در شرایطی مطرح می شود که وزارت خارجه امریکا اخیرا در گزارشی جامع، پایبندی ایران به برجام را تأیید کرد؛ اما به نظر می رسد این امر، برای ترامپ و دولت او کافی نیست و او همچنان تحت تأثیر فشارهای اعراب و اسراییل، در صدد پیدا کردن راهی برای خروج از برجام است.

اما آیا امریکا به صورت یکجانبه از برجام خارج خواهد شد؟

به نظر نمی رسد که این اقدام دست کم در آینده نزدیک، امکان پذیر باشد؛ زیرا نخستین تبعات آن، ایجاد شکاف میان امریکا و متحدان اروپایی آن در این زمینه خواهد بود. اروپایی ها تمایلی ندارند تا امریکا را در این زمینه، همراهی کنند. به ویژه در شرایطی که هیچ تضمینی وجود ندارد که امریکا همچنان به اروپا به عنوان شریک استراتژيک بعد از جنگ جهانی دوم نگاه کند و روی امنیت و اقتصاد و توسعه قاره سبز، مانند همیشه، سرمایه گذاری نماید.

از جانب دیگر، برجام با مصوبه رسمی شورای امنیت، رسمیت پیدا کرده است و هرگونه تلاش برای بی اعتبار کردن آن، نیازمند مصوبه ای مشابه از سوی اعضای دایم این شورا می باشد.

با این وجود، تصور نمی شود که امریکا تمایل و توان کافی برای تحمل هزینه های جانبی ناشی از خروج از برجام مانند انزوای بین المللی و شکاف در شورای امنیت داشته باشد.

اما نقض برجام، اقدامی نیست که برای امریکا غیر ممکن باشد. این کشور، حتی در زمان اوباما هم تنها دو روز پس از امضای برجام، اقدام به تحریم ایران کرد که به یک معنا، نقض روح برجام محسوب می شد. در ادامه هم امریکا، تحریم های ضد ایرانی اش را به طور کامل، لغو نکرد؛ بلکه با تعلیق تحریم های ثانویه و درجه دوم، تنها تعهد نمادین خود به برجام را نشان داد.

اکنون نیز به نظر می رسد که ترامپ به کمک تندروهای مسلط بر کنگره امریکا مصمم است تا برجام را برای منافع و اهداف راهبردی ایران به ویژه در حوزه اقتصاد و امنیت، بی اثر و عاری از فایده سازد.

آنها این اقدام را از مسیرهای گوناگون انجام می دهند: از وضع تحریم های تازه به بهانه های واهی مانند نقض حقوق بشر، برنامه موشکی، حمایت از تروریزم و دخالت در امور کشورهای منطقه تا تهدید و تحریم شرکت ها، بانک ها و سازمان های مالی و اعتباری قدرتمند و معتبر بین المللی در صورت سرمایه گذاری و حضور و فعالیت اقتصادی در بازار ایران.

در نهایت، تفاوتی در نتیجه، به وجود نمی آید. برای امریکا، اسراییل و اعراب، یک برجام بی اثر و عاری از منفعت، مساوی با نبود آن است.