اتحادیه اروپا و ترکیه می گویند با اصول کلی طرحی برای تخفیف بحران مهاجرت در اجلاس بروکسل موافقت کرده اند؛ اما تصمیم گیری نهایی را به آینده موکول کرده اند.

دونالد تاسک؛ رئیس شورای اروپایی گفت که مهاجرانی که بدون طی مراحل قانونی وارد یونان می شوند به ترکیه بازگردانده خواهند شد.

او گفت که این پیشرفت "پیام خیلی روشنی می فرستد دایر بر اینکه مهاجرت هرج و مرج زده به اروپا پایان یافته است."

ترکیه خواهان آن است که در ازای بازگردانده شدن هریک پناهجو، اتحادیه اروپا یک پناهنده سوری را بپذیرد، کمک بیشتری اعطا کند و فرآیند عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا را سرعت بخشد.

گفتگوها با ترکیه قرار است پیش از نشست اتحادیه اروپا که برای روزهای ۱۷ و ۱۸ مارچ برنامه ریزی شده ادامه یابد.

آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان گفت که تحقق این پیشنهادها می تواند گامی عمده باشد و تاکید کرد که مهاجرت "بی نظم و قانون" باید به مهاجرتی "قانونمند" تبدیل شود.

این اجلاس در واقع، ادامه نشست های پی در پی و غالبا بی نتیجه ای است که مدت هاست کشورهای اروپایی برگزار می کنند. با این حال، هیچیک از این نشست ها، به دستاوردی ملموس و مشخص برای پایان دادن به مصایب پناهجویان، حل دایمی بحران مهاجرت و جلوگیری از آفت ها و آسیب های جدی آن برای امنیت و جامعه اروپایی، منجر نشده است.

کارشناسان و منتقدان می گویند که اروپا درگیر چالشی شده است که خود در ابتدای امر به آن دامن زد.

به عنوان نمونه، آنگلا مرکل که امروزه در بن بست هجوم صدها هزار پناهجو به آلمان، گرفتار شده و از سوی دیگر با بحران شدید محبوبیت سیاسی در درون آلمان و خطر شکل گیری جریان های ملی گرای افراطی بر ضد مهاجرت رو به رو است، از نخستین کسانی بود که مشوق و ترغیب کننده ساکنان کشورهای بحران زده ای مانند سوریه، عراق و افغانستان برای مهاجرت به اروپا و از جمله آلمان بود.

او در آن روزهای دشوار و سخت، نقش مادر مهربان پناهجویان مسلمان را بازی می کرد و همه جا در شبکه های اجتماعی، رسانه های خبری و محافل سیاسی، سخن از نقل قول های راست یا دروغ منسوب به مرکل در حمایت همه جانبه از پناهجویان بود.

اما اینک وضعیت به گونه ای رقم خورده که به نظر می رسد مرکل یکی از کسانی است که از پیشرفت ها برای مهار بحران مهاجرت به آلمان، ابراز خوشحالی و امیدواری می کند و از آنسو در برابر نقض صریح عهدنامه های بین المللی از جانب کشورهای اروپایی در زمینه حقوق مسلم پناهجویان سکوت و بی تفاوتی اختیار می کند.

این وضعیت نشان می دهد که اروپا که تا دیروز با اعمال و اعلام سیاست درهای باز، مشوق گسیل سیل عظیمی از پناهجویان مسلمان بود، امروزه به بزرگترین کوچ دسته جمعی بشر بعد از جنگ جهانی دوم به مثابه یک تهدید جدی نگاه می کند و در صدد مهار و مدیریت آن است.

این امر اما به نظر می رسد دست ابزار و بهانه ای قوی برای کشوری مانند ترکیه فراهم کرده است که با استفاده از چالشی که مهاجرت برای اروپایی ها به وجود آورده، در صدد صید فرصت برای خود است.

ترکیه می خواهد از میلیاردها یوروی کمکی اتحادیه اروپا به بهانه تلاش برای مهار و ساماندهی هجوم پناهجویان، بهره مند شود، از آنسو نیز در صدد است تا برای شهروندانش، تسهیلات سفر بدون ویزا به کشورهای اروپایی را به دست آورد که به این ترتیب، عملا عضوی از پیمان شنگن خواهد شد و در نهایت، آنچه که سال هاست برای به دست آوردن آن، مبارزه، مذاکره و تلاش کرده است را به مثابه بزرگ ترین امتیاز از کشورهایی اروپایی کسب کند و آن، عضویت دایمی ترکیه در اتحادیه اروپا است.

با این حساب، وضعیت پیش آمده، عملا فرصت ارزشمندی را برای ترکیه به وجود آورده تا خواسته های دیرینه خود را بر اروپا تحمیل کند.

در این میان اما به باور آگاهان، انتظار نمی رود، این رویداد، کمکی به بهبود وضعیت مهاجران، تامین حقوق انسانی آنها و کاهش مصایب و بدبختی شان بکند؛ زیرا اروپا در صدد جلوگیری از هجوم سیل آسای پناهجویان به سوی مرزهای خود است و ترکیه نیز به دنبال کسب منافع خود از این وضعیت؛ اما در این میان، آنچه هرگز به آن توجهی نمی شود تامین خواسته ها، نیازها و حقوق انسانی پناهجویان بی پناه است.