نارندرا مودی؛ نخست وزیر هند، در سفری از پیش اعلام نشده وارد لاهور در پاکستان شده است.

روز جمعه، ۴ جدی، آقای مودی در مطلبی در حساب توییتری خود خبر داد که برای "دیداری سرزده" با نواز شریف؛ نخست وزیر پاکستان، عازم شهر لاهور شده است. نواز شریف اهل لاهور است و اقامتگاه شخصی او نیز در این شهر واقع شده است.

این سفر در مسیر بازگشت نخست وزیر هند از افغانستان صورت گرفت و از دید کارشناسان، با توجه به خصومت دیرینه و تاریخی که میان پاکستان و هند وجود دارد، یک رویداد نادر محسوب می شود.

آگاهان می گویند که با توجه به آنچه در جریان سفر اخیر آقای مودی به کابل اتفاق افتاد، هدف او از این سفر سرزده به پاکستان، تلاش برای کاهش تنش میان دو کشور و ایجاد فاز جدیدی از همکاری های منطقه ای با محوریت افغانستان بود.

آقای مودی در مطلب پیشگفته نوشت:"با توقف در فرودگاه لاهور در مسیر بازگشت به دهلی، با علاقمندی در انتظار ملاقات با نخست وزیر نواز شریف در بعد از ظهر امروز هستم" و افزود:"برای نواز شریف در روز تولدش آرزوی بهروزی کردم."

همزمان، سخنگوی وزارت خارجه پاکستان با صدور اطلاعیه‌ای تایید کرد که نخست وزیر هند "بر سر راه بازگشت از کابل به دهلی نو در روز جمعه، برای ملاقات با نخست وزیر [پاکستان] در لاهور توقف خواهد داشت."

ساعاتی بعد، گزارش شد که آقای شریف در فرودگاه علامه اقبال لاهور از نخست وزیر هند استقبال کرده و دوطرف گفتگوهایی را انجام داده‌اند. تصاویر خبری ملاقات گرم دو رهبر را نشان می‌دهد.

این اتفاق برای کارشناسان مسایل منطقه، این امید را پدید آورده است که یکی از ریشه دارترین معضلات منطقه نیز به گونه صلح آمیز و مسالمت جویانه حل شود و این اتفاق، بدون تردید، روی ثبات و امنیت در سراسر منطقه، تاثیر مثبت خواهد گذاشت.

در این میان، موضوع افغانستان، از اهمیت ویژه ای برای دو کشور برخوردار است و انتظار می رود که این سفر سرزده در کنار سفر اخیر آقای مودی به کابل، بتواند یخ های رابطه میان دو همسایه اتمی را حل و فصل کند و افغانستان هم در سایه این تحول تاریخی، از این اتفاق به نفع برقراری صلح و ثبات در کشور بهره برداری نماید.

پیشتر، نخست وزیر هند همراه با رئیس جمهوری افغانستان در مراسم گشایش ساختمان جدید پارلمان در کابل شرکت کرده بود. هزینه ساخت این بنا توسط دولت هند تامین شده و معماران افغان و هندی طراحی آن را برعهده داشته‌اند. آقای مودی در سخنانی در کابل گفت امیدوار است پاکستان در آینده رویکردی سازنده نسبت به افغانستان اتخاذ کند.

با این حساب، از دید آگاهان، او با سفر سر راهی به زادگاه آقای شریف در لاهور، در عمل نیز نشان داد که مصمم است آنچه را در کابل گفت، در لاهور دنبال کند. به این ترتیب، اکنون توپ در زمین پاکستان است که مشت خود را باز کند و با حسن نیت و صداقت، فصل تازه ای از رابطه با هند و افغانستان را آغاز نماید.

این نخستین سفر آقای مودی به پاکستان از زمان تصدی سمت نخست وزیری هند در ماه مه سال گذشته میلادی است.

کارشناسان می گویند که این سفر را می ‌توان جدیدترین تلاش برای بهبود روابط بین دو کشور همسایه و دارای تسلیحات اتمی دانست که از زمان کسب استقلال در بیش از ۶۰ سال پیش بر سر حاکمیت بر کشمیر اختلاف داشته‌اند. اختلاف دو کشور بارها به درگیری مرزی و دست کم در سه مورد به جنگ تمام عیار منجر شده است.

آخرین دیدار نخست وزیران هند از پاکستان به سال ۲۰۰۴ و سفر آتال بیهاری وجپایی بازمی‌گردد که در پی آن بهبودی نسبی در روابط دو کشور دیده شد.

از این نظر نیز آقای مودی، متهورانه عمل کرده و نشان داده است که فردی معتقد و متعهد به عمل در عرصه سیاست است و جسارت، تهور و تصمیم حل دشوارترین مسایل مربوط به روابط خارجی هند را دارد.

در مورد افغانستان نیز هند و پاکستان دارای موضع گیری‌های متفاوتی هستند. دولت افغانستان نسبت به مقاصد پاکستان تردید دارد و برخی مقامات افغان نهادهایی در تشکیلات حکومتی پاکستان را مسؤول ادامه شورش مخالفان دولت دانسته‌اند و این نهادها را به حمایت یا دست‌کم عدم مقابله مؤثر با تروریست های مسلح متهم کرده‌اند. پاکستان همواره این اتهام را رد کرده و سیاست‌های دولت افغانستان را عامل ناآرامی داخلی آن کشور دانسته است.

برخلاف پاکستان، دولت افغانستان دارای روابط دوستانه و نزدیکی با هند است و از زمان سقوط رژیم طالبان در ۱۴ سال پیش، هند کمک‌های اقتصادی گسترده‌ای در اختیار افغانستان قرار داده است. برخی منابع پاکستانی ناخرسندی خود را از روابط گرم دولت‌های افغانستان و هند پنهان نکرده‌اند.

اما به نظر می رسد نخست وزیر هند، ضمن تلاش برای تقویت روابط با کابل، سعی می کند به اسلام آباد نیز اطمینان دهد که حضور هند در افغانستان، برای رقابت یا دامن زدن به جنگ نیست و پاکستان نیز می تواند با تغییر مواضع دیرینه خود در این خصوص، شرایط بی اعتمادی و بی ثباتی های گسترده ناشی از آن را تغییر دهد و به این ترتیب، افغانستان از میدان رقابت و جنگ نیابتی، به قطب همکاری های سازنده اقتصادی و سیاسی ملت های منطقه تبدیل شود.

آيا چنین اتفاقی خواهد افتاد؟

پاسخ این پرسش بستگی به مسایل و اتفاقات زیادی دارد. این پیش از هر چیزی نیاز به یک اراده و حسن نیت طرفینی دارد؛ اما نقش قدرت های جهانی نیز در این زمینه، کمرنگ نیست. قدرت هایی که به منظور فروش تسلیحات و بهره برداری های گسترده دیگر از تنش میان دو همسایه اتمی، بر آتش تنش میان دو کشور می دمند.