در این دورانتخابات، فعالیت کاندیداها و شور وهیجان مردم، قابل وصف بوده، به عنوان حد تمایزی نسبت به دور اول انتخابات به نظر می رسد.

در فاصله 5 سال و پس از یک انتظار طولانی، دومین دور انتخابات ریاست جمهوری و شورا های ولایتی افغانستان در آخر ماه گذشته دایر گردید. در این انتخابات، چند نکته قابل بررسی وتوجه به نظر می رسد:
1 – تا قبل از فرارسیدن روز 29 اسد، این احتمال وجود داشت که انتخابات با مشکلات امنیتی مواجه خواهد شد به گونه ای که ممکن است، انتخابات برگزار نگردد و یا اگر بر گزار شود، استقبال، بسیار کم خواهد بود. این احتمال، از آنجا ناشی می شد که روز به روز وضع امنیتی کشور روبه خرابی می گذاشت تا جایی که یک روز قبل از انتخابات، شهر کابل، آماج حملات راکتی قرار گرفت و حتی قصر ریاست جمهوری، در امان نماند و گروه مخالف دولت، طالبان، به طور پیگیر به عملیات نظامی وروانی خود افزایش می داد و در روزهای نزدیک به انتخابات نیز تهدید نمود که به محل های رای گیری حمله خواهد کرد. اگرچه این وضعیت، تاثیرات روانی زیادی روی مردم گذاشت وهمین امر، باعث شد تا میزان مشارکت در انتخابات، به مراتب کمتر از دوره قبل باشد ولی به اعتقاد اکثر آگاهان، در چنین اوضاعی، برگزاری انتخابات ریاست جمهوری وشوراهای ولایتی، یک کار بزرگ از سوی افغان ها به شمار رفته، با وجود هول و هراس بسیار زیاد، اشتراک اقشار مختلف اتباع کشور اعم از زن و مرد و پیرو جوان در انتخابات، ثابت کرد که افغان ها واقعا در تلاشند تا درتعیین سرنوشت سیاسی شان شرکت نموده وبا اراده خود، صلح وثبات و امنیت را در کشور حاکم بسازند و در این راستا از هیچ جانفشانی واز خود گذری دریغ نخواهند کرد وحتی اگر در صف های رای دهی، بدن های شان در اثر حملات تروریستی تکه وپاره هم شوند باز از رای دادن دست نخواهند کشید. 

2 – این دور انتخابات با چالش بزرگ تعدد کاندیداها مواجه بود و این نگرانی به طور جدی احساس می شد که وجود این مشکل، مانع مبارزات انتخاباتی قابل قبول، ارایه برنامه های کاندیداها و در نهایت شناختن کاندیداها از سوی مردم شود اما آغاز مبارزات انتخاباتی، روشن کرد که معدودی از کاندیداها در حد توان ودر بسا مواقعی بیشتر از توان، خوب درخشیدند و با تلاش وصف ناپذیر، شور وهیجان قابل قبول و ارایه برنامه، توانستند تا حدودی به وظایف خویش بپردازند به شکلی که این زمینه را فراهم نمودند تا مردم نیز، در جهت حضور در صحنه و استقبال از کاندیداها و اشتراک در برنامه های فردی وجمعی مبارزات انتخاباتی، جدی عمل نموده، در حد امکان و به طور نسبی، سره را از نا سره تشخیص داده به چند کاندید مشخص که واقعا از توانمندی اداره کشور نسبت به سایر کاندیداها برخوردارند، آرای خود را اختصاص دهند. مناظره های برخی کاندیداها، سفرهای ولایتی و تبلیغات گوناگون رسانه ای، شهری وکشوری، از مشخصه های بارز این دور انتخابات بود که موجب گردید به گرمی فضای مبارزات انتخاباتی بیش از پیش بیافزاید. بنابر این می توان گفت که در این دورانتخابات، فعالیت کاندیداها و شور وهیجان مردم، قابل وصف بوده، به عنوان حد تمایزی نسبت به دور اول انتخابات به نظر می رسد. 

3 – اگرچه نمیتوان انتخابات 29 اسد را کاملا سالم خواند، چرا که شواهد و قراین بسیاری وجود دارد که تقلباتی صورت گرفته وتخلفاتی نیز کاملا مشهود و محسوس است ولی جالب است که ابتدا رسانه ها وشخصیت های غربی از این تقلبات خبر داده وپسوند تشنجات و اعتراضات خشونت آمیز پس از ایام انتخابات را به کار می بردند، ولی با وجود همه کاستی ها و نشانه های بارز تقلب وتخلف، کاندیداها ونیز مردم همچنان از بردباری کار گرفته تلاش می نمایند تا اگر مشکلی وجود دارد از راه قانونی پیگیری کنند. چرا که همه می دانند افغانستان ظرفیت بروز اعتراضات خشونت آمیز وتشنجات گسترده وفراگیر را ندارد و در صورت پدید آمدن چنین معضلی، آسیب ها و بلایای بی شماری در برابر مردم و کشور قرار خواهد گرفت، از این رو، کاندیداها در مرحله اول ومردم در مرتبه ثانی این تعقل و تدبیر را به کار گرفتند تا مبادا کوچکترین حرکتی صورت بگیرد که پیش بینی غربی ها محقق شود. به این جهت است که تا حالا که نزدیک به یک هفته از برگزاری انتخابات می گذرد، بحمدالله فضا همچنان آرام بوده و هیچگونه معضلی نه، پدید آمده ونه نشانه های به وقوع پیوستن آن مشاهده می شود. 

4 – با توجه به پیش بینی های متعدد، امکان دارد که انتخابات به مرحله دوم کشیده شود و اگر احیانا به دور دوم هم نکشد ودر همین مرحله یکی از کاندیداها آرای حد نصاب را تکمیل نماید و با اذعان به شرایط موجود، گمان می رود که فرد پیروز از سوی همه، چه کاندیداها و عموم مردم به عنوان رییس جمهور منتخب پذیرفته شود و کاندیداهای شکست خورده در اولین فرصت، پیام تبریک به سوی او بفرستند. چرا که اگر یک چنین روندی تحقق نیافتنی می بود، تا حالا شرایط به این خوبی پیش نمی رفت و اکنون که کاندیداها ومردم، همچنان با حوصله مندی، پیگیر قضایا بوده و شرایط برگزاری انتخابات و یک هفته بعد آن را به راحتی پشت سر گذاشته اند، معلوم می شود که آن روزی که نام پیروز نهایی اعلام شود، نه تنها کاندیداها، طرفداران آن ها و دیگر محافل سیاسی و اجتماعی، اخمی نخواهند کرد که علاوه بر مطرح نمودن خواسته ها و سوالات معقول ومشروع خود، و پیگیری مطالبات به حق شان، و رفع هرگونه ابهام ومشکلی در این راستا، به فرد منتخب، به عنوان رییس جمهور 5 سال آینده کشور، تبریک گفته سرتعظیم وتسلیم فرود خواهند آورد. 

5 – فرصت تقریبا یک ماهه شمارش آرا و بررسی نتایج انتخابات، اگرچه در دید بسیاری مشکوک به نظر می رسد چه، عده ای می گویند این مدت برای این موضوع تعیین گردیده است تا کاندیداها خسته شده، دست از پیگیری مطالبات خود بردارند و بدینترتیب زمینه بالا آمدن کاندید مورد نظر فراهم گردد و یا اینکه گفته می شود، قرار براین است تا با استفاده از این فرصت، ملاقاتها و گفتگو هایی با کاندیداهای مشخص صورت گرفته، ضمن آرام ساختن آنها، زمینه یک حکومت ایتلافی فراهم گردد و برخی دیگر این اعتقاد را بروز می دهند که در نظر گرفتن زمان یک ماه، وقت کشی ی بیش نبوده تنها برای به دست آوردن این بهانه خواهد بود که اگر انتخابات در دور اول تمام نشود، شرایط مناسبی برای برگزاری دور دوم مهیا نخواهد بود، چرا که پس از پایان فرصت یک ماهه کنونی، هوا سرد گردیده و راه های مواصلاتی بسیاری از مناطق سردسیر بسته خواهد شد. 

ولی گمان دسته ای دیگر، بر این است که فرصت یک ماهه به این دلیل در نظر گرفته شده است که چون این بار خود افغانی ها دست اندرکار برگزاری انتخابات می باشند، از یکسو به خاطر تجربه اول واز سوی دیگر به دلیل دقت زیادتر، نیاز به فرصت بیشتر از انتخابات قبل به نظر می رسید تا هم به شمارش آرا وهم به شکایات و اعتراضات کاندیداها به درستی رسیدگی صورت بگیرد
به هر حال، اینک انتخابات دور دوم ریاست جمهوری وشوراهای ولایتی به پایان رسیده و تا حالا که بیش از یک هفته از زمان برگزاری آن می گذرد، اوضاع خوب پیش رفته وامید می رود تا اعلام نتایج نهایی نیز، اوضاع کشور همچنان خوب پیش برود، بدون اینکه کوچکترین سوالی در ارتباط با روند برگزاری انتخابات وشمارش آرا بی پاسخ باقی بماند و همه کاندیداها و محافل سیاسی ومردمی نسبت به همه ابهامات روشن گردیده، بدینترتیب فضای حسن اعتماد و همدلی، بیشتر گردیده زمینه ایجاد یک حاکمیت قابل قبول عموم فراهم آید. والسلام
                                                                  نویسنده: سید عیسی حسینی مزاری