ایران و طالبان؛ از امنیت و مهاجرت تا مشروعیت

مولوی امیرخان متقی؛ سرپرست وزارت خارجه دولت اسلامی طالبان در راس یک هیات عصر روز شنبه، 18 جدی به جمهوری اسلامی ایران رفت.

عبدالقهار بلخی؛ سخنگوی وزارت خارجه طالبان در توییتی نوشته که قرار است متقی در این جریان سفر با مقام‌های ایرانی درباره مسایل سیاسی، اقتصادی، ترانزیتی و مهاجرین گفتگو کند.

متقی پیش از این به پاکستان و قطر نیز سفر داشته‌‌است.

تشکیل دولت فراگیر یکی شرط‌های شناسایی دولت طالبان است که تهران نیز بر آن تاکید دارد.

به تازگی سعید خطیب‌زاده؛ سخنگوی وزارت خارجه ایران گفته‌است که این کشور در نقطه شناسایی دولت طالبان قرار ندارد و این گروه باید در مسیری حرکت کند که بتواند شناسایی بین‌المللی را از طریق اقداماتی که انجام می‌دهد، به دست آورد.

سفر جاری امیرخان متقی؛ سرپرست وزارت امور خارجه دولت اسلامی طالبان به تهران در راستای تلاش های گسترده طالبان برای کسب حمایت قدرت های منطقه ای از دولت جدید صورت می گیرد؛ تلاش هایی که پیش از این در قالب سفرهای آقای متقی به پاکستان و قطر و برخی دیگر از کشورها صورت گرفته؛ اما تاکنون نتیجه مورد انتظار رهبران طالبان به دست نیامده است.

در حال حاضر، بزرگترین چشمداشت طالبان از قدرت های مهم و تاثیرگذار منطقه‌ای از جمله جمهوری اسلامی ایران به رسمیت شناختن دولت کنونی حاکم بر کابل است. آنها می خواهند مشروعیت بین المللی خود را به دست آورند و به این ترتیب به مثابه دولت مشروع افغانستان از امتیازات ارتباط با قدرت های همسایه، منطقه و جهان بهره ببرند.

این در حالی است که پیش شرط های جهان برای به رسمیت شناختن حکومت طالبان همچنان ثابت است و به نظر نمی‌رسد که محقق شده باشد.

در این میان، جمهوری اسلامی ایران نیز بر مواضع اصولی خود برای به رسمیت شناختن طالبان وفادار مانده و همواره تاکید کرده است که تشکیل دولت فراگیر و فراقومی در کابل از شرایط اساسی تهران برای تعامل با حاکمان کنونی افغانستان به حساب می‌آید و تغییر نخواهد کرد.

از دید رهبران جمهوری اسلامی ایران عدم مشارکت مؤثر و معنی دار اقوام و جریان‌های سیاسی قومی و مذهبی افغانستان در ساختار قدرت، ثبات و صلح در افغانستان را به خطر می‌اندازد و این همان چیزی است که به بی ثباتی و ناامنی در سراسر منطقه دامن خواهد زد.

مراجع مختلف جمهوری اسلامی ایران در مقاطع گوناگون با استفاده از مناسبت‌های مختلف به رهبران طالبان توصیه کرده اند که برای جلوگیری از بی ثباتی، مهار فاجعه انسانی، تضمین استقرار سیاسی، برقراری عدالت فراگیر و کسب مشروعیت ملی و بین المللی، مشارکت دادن واقعی اقوام و جناح های مختلف سیاسی افغانستان در ساختار قدرت امری ضروری و اجتناب ناپذیر به حساب می آید و رهبران طالبان باید از تجربه تاریخی چند ده سال اخیر کشور درس بگیرند و به این نتیجه برسند که هیچ قومیت و مذهبی به تنهایی قادر به حکومت کردن بر مردم افغانستان نیست و حکومت یکجانبه، انحصاری و غیر فراگیر محکوم به شکست خواهد بود.

اگرچه طالبان تاکنون همواره ادعا کرده اند که دولت آنها فراگیر است و همه شرایط لازم برای کسب مشروعیت بین‌المللی را برآورده کرده اند؛ اما این امر بدون تغییرات اساسی و بنیادین در ساختار قدرت و عدم تحقق خواسته های اصولی جامعه افغانستان در شرایطی که جهان همچنان نظاره گر عملکرد طالبان است، در حال حاضر در مرحله یک ادعای ثابت نشده قرار دارد و نیازمند راستی آزمایی است.

با این حساب انتظار می رود که در جریان سفر جاری امیرخان متقی؛ سرپرست وزارت امور خارجه دولت اسلامی طالبان به ایران، هیأت های دو کشور درباره مسأله مشروعیت سیاسی طالبان گفتگوهای صریح و سازنده داشته باشند؛ این همان چیزی است که از نظر رهبران جمهوری اسلامی ایران، متضمن امنیت و ثبات در افغانستان و منطقه خواهد بود و در عین حال یکی از راهکارهای اصلی برای مهار بحران رو به گسترش مهاجرت از مبدا افغانستان به مقصد کشورهای همسایه به ویژه ایران به حساب می‌آید.

به گفته مقام های جمهوری اسلامی ایران طی چهار ماه اخیر، حدود ۸۰۰ هزار نفر از پناهجویان افغانستان وارد ایران شده اند؛ این در حالی است که ایران تحت شدیدترین فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم‌های ظالمانه امریکا و بلوک کشورهای هم پیمان آن قرار دارد و با توجه به میزبانی میلیون‌ها نفر از مهاجرین افغانستانی، ظرفیت لازم برای پذیرش موج جدید مهاجرت را ندارد.

به این ترتیب، رهبران طالبان باید فشارهای ناشی از تحولات سیاسی، امنیتی و وضعیت بحرانی اقتصادی و فاجعه انسانی جاری در کشور را به خوبی درک کنند و برای مهار بحران ها و فجایع تازه، سیاست‌های خردمندانه تری اتخاذ کنند؛ سیاست‌هایی که هم مشروعیت و اعتبار ملی فراهم آورد و هم به همسایگان و قدرت‌های منطقه‌ای و جامعه بین‌المللی اطمینان دهد که افغانستان در مسیر درستی حرکت می‌کند و حاکمان کنونی کشور با حمایت همه آحاد ملت افغانستان توان مواجهه مؤثر با چالش های کنونی را دارند.