قوت و ضعف فرمان رهبر طالبان درباره زنان

ملا‌ هبت‌‌الله آخوندزاده؛ رهبر طالبان فرمانی شش ماده‌ای را درباره حقوق زنان صادر کرد.

در بند اول این فرمانده آمده‌است که رضایت دختران بالغ در اثنای نکاح ضروری است.

ملا هبت‌الله همچنین گفته‌است که «زن مال نیست، بلکه انسان آزاد و اصیل است و هیچ‌کسی آن را در بدل صلح (بد) داده نمی‌تواند».

ملا‌ هبت‌الله به وزارت حج و اوقاف دستور داده‌است که در مورد این هدایات در باره حقوق زنان، علما و خطبای کرام را تشویق کند تا از راه خطبات و مواعظ خود مردم را بفهمانند که بر زنان ظلم نشود. او گفته‌است که ندادن حقوق زنان سبب نارضایتی و قهر و عذاب خداوند می‌شود.

او از دادگاه عالی هم خواسته‌ که به تمام محاکم هدایت دهد تا عرایض زنان خصوصا درباره حقوق بیوه‌ها و ظلم بر آنها را به گونه اصولی بگیرند و در این مورد غفلت نکنند تا زنان برای نجات از ظلم و به دست آوردن حقوق شرعی شان ناامید نشوند.

پیام تازه ملا هبت الله آخوندزاده؛ رهبر مذهبی طالبان درباره حقوق زنان در شرایطی صادر می‌شود که کمپاین ها و کارزارهای عده‌ای انگشت‌شمار از فعالان زن پس از تسلط طالبان در کشور همچنان ادامه دارد. آنها خواستار حقوق اساسی خود در حوزه تحصیل فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی، کار در بیرون از خانه و برخورداری از امتیازاتی همسنگ مردان جامعه هستند.

طالبان اگرچه تاکنون از رفتارهای خشونت بار علیه معترضان زن به طور قابل توجهی پرهیز کرده اند؛ اما در عین حال پاسخی قانع کننده به خواسته‌ها و ملاحظات آنها ندادند و میلیون ها دختر دانش‌آموز در بسیاری از ولایات کشور از تحصیل محروم اند، دانشگاه‌ها به روی دانشجویان بسته است و هیچ زنی در ساختار حکومت طالبان کار نمی کند.

این یکی از مواردی است که مانع به رسمیت شناخته شدن حکومت طالبان از سوی جامعه جهانی شده؛ زیرا یکی از پیش شرط‌های اساسی برای شناسایی دولت اسلامی طالبان از جانب جامعه بین المللی، رعایت حقوق زنان و دختران عنوان شده است.

با این حال، صدور فرمان تازه ملا هبت الله آخوندزاده؛ رهبر مذهبی طالبان درباره حقوق زنان امیدهای زیادی را برانگیخته است. به باور کارشناسان و کنشگران زن یکی از نقاط قوت این فرمان، خط بطلان بر برخی سنت های قبیله ای و رسوم اجتماعی است که جامع تقدس پوشیده و در هیأت حکم دینی بر زنان مسلمان افغانستان تحمیل می‌شود.

به عنوان نمونه، برخورد با زنان به مثابه شی فاقد اراده و اختیار و در تسلط و تصاحب شوهر یا خانواده شوهر، سنت شرم‌آور بد دادن دختران و تبعیض های ناروا علیه زنان در دستگاه‌های دولتی، ارگان های قضایی و... از مواردی است که در فرمان اخیر ملا هبت الله آخوندزاده به صراحت به آنها پرداخته شده و او این نوع رفتار‌ها را قویا ممنوع کرده است.

افزون بر اینها لزوم پرداخت مهریه از سوی شوهر جدید به زنان بیوه، تاکید بر راه‌اندازی کارزار گسترده از سوی علمای دینی و واعظان مذهبی برای روشنگری و اطلاع رسانی درباره حقوق زنان در جامعه سنت زده و مردسالار افغانستان، به کارگیری تریبون های رسانه‌ای و سایر امکانات نرم افزاری دستگاه‌های دولتی برای نشر و اشاعه ارزش های اصولی مربوط به حقوق انسانی و اسلامی زنان و لزوم ایجاد تغییرات ساختاری در دستگاه های قضایی برای رسیدگی به پرونده های مربوط به ظلم و ستم بر زنان و خشونت های نهادینه شده علیه آنها از دیگر نقاط قوت فرمان ۶ ماده ای ملا هبت الله آخوندزاده درباره حقوق زنان است که باید مورد تحسین و توجه قرار بگیرد و برای اعمال و اجرای دقیق آن کار و تلاش شود.

در صورتی که این فرمان به طور جدی از سوی دستگاه حکومتی طالبان در همه زمینه ها به اجرا دربیاید بدون شک یک تحول اساسی و بنیادین در نگاه و سیاست طالبان نسبت به زنان به وجود خواهد آمد و بخشی از نگرانی ها و مطالبات زنان در حوزه حقوق شان در نظام جدید برطرف خواهد شد.

با این وجود همانگونه که شماری از فعالان و کنشگران زن نیز در واکنش به این فرمان اظهار داشته اند این فرمان شش ماده ای به تنهایی نمی‌تواند همه خواسته ها و مطالبات مشروع زنان افغانستان در حوزه دستیابی به حقوق انسانی اسلامی و اساسی شان را برآورده کند.

به عنوان نمونه در فرمان تازه رهبر طالبان هیچ اشاره ای به کار و تحصیل زنان و دختران نگردیده و حقوق انسانی آنها برای مشارکت در ساختارهای سیاسی و فعالیت های اجتماعی به رسمیت شناخته نشده است.

نکته دیگری که در فرمان تازه رهبر مذهبی طالبان به آن پرداخته نشده پیشرفت های بازگشت ناپذیر در حوزه حقوق زنان و دستاوردهای غیرقابل انکار دختران مستعد افغانستان در طول ۲۰ سال گذشته در حوزه های مختلف علمی، فرهنگی و اجتماعی می باشد.

انتظار می رود که رهبر طالبان زیردستان خود را به صیانت از این حقوق و توسعه و تعالی آن ترغیب کند و به این ترتیب به میلیون ها دختر مسلمان افغانستان اطمینان دهد که دستاوردهای آنان از سوی حکومت جدید به رسمیت شناخته می شود و آنان می توانند در سایه این حمایت ها به پیشرفت و ترقی و تعالی و ثبات و آرامش و اقتدار افغانستان کمک کنند.

با همه این احوال، پیام تازه رهبر طالبان که تقریباً همزمان با روز جهانی منع خشونت علیه زنان صادر شد امیدها درباره تغییر سیاست‌های بحث برانگیز آنها درباره زنان و دختران را افزایش می دهد و به کنشگران زن امکان خواهد داد تا با اطمینان و امید بیشتری به کارزار خود به منظور دستیابی به حقوق اصولی و اسلامی شان ادامه دهند.