دخپریدو نیټه :چهارشنبه ۸ ثور ۱۳۹۵ ساعت ۱۴:۲۶
د مطلب کود : 125592
د ثور ۷ د نوی نسل دپاره
تاریخ د انسانانو د پوهې يوه مهمه سرچينه ده. د دواړو برخو کې د تاریخي نظره د هغه څه په تېرو چې باید تل پام کې ونيول شي، تحليلي او انتقادي رعایت مانا په وکتل شي. دوهم نظره دا معنی لری چی انسانان په تاریخ کی ژوند کوی هیڅ پیښه نه پیښیږی مګر دا چی تاریخ رازی.

تاریخ د انسانانو د پوهې يوه مهمه سرچينه ده. د دواړو برخو کې د تاریخي نظره د هغه څه په تېرو چې باید تل پام کې ونيول شي، تحليلي او انتقادي رعایت مانا په وکتل شي. دوهم نظره  دا معنی لری چی انسانان په تاریخ کی ژوند کوی هیڅ پیښه نه پیښیږی مګر دا چی تاریخ رازی.

که و تاریخ ته وګورو، نو ښايي د عبدالرحمن این خلدون د اتمه پیری څخه شروع سوی او تر اوسه پوری د نیټی دجامعه پیژندونکی یا ټولنپوهني له نظره پیل کړی دی. د تاریخ پوهنه باید د جامعه شناسی او روانشناسی سره یوزای کړو او ووایو چی بی له دوغو علومو پوهنه  د تاریخ پوهنه بی معنا ده اونه ښایی تاریخ پوه سی.هغه د ځینی تاریخی پیښو په ډاګه له خوا په خپلو ژورو او تیره په لټه کی پوهیږی . په دغه د محتویاتواساس باندی  د افغانستان اوسنی نسل باندی دی چی تاریخ یی د انتقادی رول باندی وګوری تر سو چی بیرته تکرار نسی.

تاریخ زیادتره تر هغه چی په فاکولتو او پوهنتونونه زده کیږی او تحقیق کیږی باید د ګروهی رسنو څخه هم وکتل سی تر سو چی اوسنی نسلونه دخپلی پخوانی تاریخ پاخبره سی او ستونزی و پیژنی. منګر متاسفانه داسی چی معلومیږی زمونږ ځوانان دخپلی د تاریخ په ویلو علاقه نلری د مثال په توکه: کله چی د هیواد د فرهنګی نهادونو ته ګورو دغه بی خبری یی د تاریخ په هکله په دوی کی وینو.

په تیره کالونو کی څو غونډه د افغانستان دقلم په انجمن کی جوړ سوی وو.په دغه خاطر چی د نوی مهمه شخصیتونه لکه کاسترو او د کوبا رهبر چه ګوارا د لاتین امریکا د چپ انقلابیون دپاره یو غونډه جور سی. کله چی د لیری څخه ورته هوګوری څوک نه پوهیږی چی کارونه د چیشی دپاره دی او ولی خلک د دغو دپاره ټولیږی .د دغی پوشتنه دپاره ماته یو چانس جوړ سو. د یو چا سره چی د داسی غونډی د جوړولو خاوند وو انډیوال سومه او پوښټنه می ځینی وکی چی ولی تاسو د شخصیتونه لکه کاسترو دپاره د تجلیل غونډه جوړوی. د داسی هیواد لکه افغانتسان غوندی چی داسی اندیښنی یی تیر کړی دی ولی د غربیانو قهرمانونه لکه کاسترو غونډی تجلیل جوړی دلیل یی چیشی دی؟

متاسفانه زما ملګری سمه ځواب یی نه درلود. په ادامه کی می وویل ایا تاسو خبریاست چی د کیوبا عسکرو د مجاهدین سره جنګونه کړی دی او لکه روسانو غوندی زمونږ خلک یی وژلی دی، که تاسو د دغو کسانو تجلیل وکی زمونږ د خلکو ناحقه وینه چی تویه سوی دی ځواب څوک ورکوی؟

زما انډیوال بی خبره وو او وویل: زه نه وم خبر. دا بی خبری ډیر بده عواقب هم لری. له دی دپاره دی چی تاریخ یو پلا د پاره  نه  پیښیږی او نه هم وایو یی. تاریخ باید هر کله وویل سی او تکرار سی. هر کله باید ورته هوګورو او بیایی وګورو.

ځینی پوهان ویلی دی، د تاریخ ځینی پیښه کی د ګلانو غنچه ده چی کرار کرار خلاصیږی او ځان معلوموی. همداسی چی ګلان کرار کرار خلاصیږی د تاریخ حوادث اوپیښه هم دی. نو باید دغه مسله د توجه وړ او ارزموینه سی.

د ثور اوهم د افغانستان په تاریخ کی یو د هغو وینه تویوونګی او نامبارکو پیښو دی. کله چی ځینی کسان د خارجیانو په مرسته باندی کودتا وکی او د هغه وخت رژیم یی ساقطه کړه او د هغه پر ځای بله رژیم یی ایښی دی.

دوه مسله کولای سی د اوسنی نسل د هیواد د ځوانانو د توجه وړ سی. یو دا چی ولی ځینی کسان کودتا کوی او خپلی رژیم ایسته کوی او دوهم دا چی دا کودتا څه راوړنی دوی ته راوړل؟ اول برخه د اوسنی ځوانانوته پریږدمه چی پخپله تحقیق وکی او ځان خبره کی چی ولی دوی کودتا کړی دی د هغه وخت مشران څه خصوصیات او خصلتونه یی درلود چی کودتا وسو. د دوغو پوښتنه هر یو کولای سی په بیلابیلو ډولو ځواب ورکړ سی او د هغه ثمره اووینی او وازمویل سی.

د پوښتنه دوهم برخه چی د کودتا د پیامدونه خبری کوی.ښایي ډول زوایا ولری. یو پیامد یی بی له تردید دغه پوښتنه مطرح کویچی د اجتماعی تکامل په جوامع کی څنګه اجرا کیږی آیا د انسانی توسعه او رشد انقلابی دی او یا تدریجی؟

بی له تردید د اجتماعی تحولات لکه د یو سړی په تدریجی اجراکیږی. امکان لریچی یو سیاسی نظام یی د انقلابی په طریق کی ونړول سی منګر د اجتماعی تحول لکه یو سیاسی رژیم تغییر غوندی نه دی .هغه شی چی په افغانستان پیښه سوی دی دا وو چی د افغانستان په مابین کی یورژیم راغلی وو چ د هغو تفکر د کارل مارکس د جرمنی د ۱۹ پیری فیلسوف تفکر وو.

کارل مارکس ویلی ووچی کله سرمایه داری شکوفا کیږی د استثمار د خصلت چی لری د کارګرانو د پیسی غلا ته ځان اخته کوی. دغه غلا کرار کرار مخامخ کیږی او د کارګرانو ډلی پورته کیږی د سرمایه دارانو پر ضد باندی قیام کوی او د سرمایه داری نظام یی وینړوی تر سو چی یو سوسیالیستی نظام یی جوړه کی.

د سوسیالیسم کار باید په یو اجتماع کی پیښه سی او د هغه دمخه باید د سرمایه داری نظام هم تیر سوی وی. د حکومت کنترل باید د سرمایه دارانو په توسط کی وی.منګر د خلقیانو د دموکرات حزب هغه وخت کودتا وکی چی په هغه وخت کی نه د سرمایه داری نظام وو او نه م د کارګرانو انقلابی زده کوونکی.

هغه شی چی د کارګرانو د انقلابی عمل پرځای عمل کړی وو د افغانستان ملی اردو وو چی د خارجیانو د مشاورانو په مرسته د انقلاب پر ځای کودتا کړی وو او د داوود رژیم یی سرچپه وکی.ځکه دا رژیم نه د خلکو د باور اواعتقاداتو ریښه درلود او نه د مارکسیستونه په ویلو د عینی شرایطو د خلقیانو حزب د تفکر سره درلود، حزب یوازی د فیزیکی فشارونه په توسط کی خپلی هیلی یی جوړ کړ د دی پر ځای چی د یو زمینه او اجتماعی تحولاتو په توسط کی دا کار وکی. نتیجه یی هغه سو چی دوی خپلی ارزوګانی ته لاس نه راوړل.منګر خلک د فشار لاندی سول او د یو مردمی قیام زمینه یی برابره کړل.

دغه رنجونه چی اوس خلک تحمل کوی بی له تردیده اکثر برخه یی له هغه د خلقیانو او پرچمیانو ورځو څخه سرچینه اخلی. د دغو سختو ورځو کی تیریدل مشکل دی منګر بیاهم که تاریخ ته په بله سترګه وګورو او تحلیل او بازنګری یی کړو کولای سو ځینی پندونه او درسونه ځینی واخلو.هیله ده چی د اوسنی نسلونه دغه پندونه او د تاریخ انتقادونه هیڅ کله هیر ونه کړی او دغه یی د خپلی یو مهمه تاریخی په منبع کی وساتی.

 

https://avapress.com/vdcjhiev8uqe8iz.b,fu.html
تبصره پوسټ کړئ
ستاسو نوم
ستاسو دبرېښنا ليک پته