ما ضرورت داریم که به مبانی تمدنی گذشته و فرهنگ عظیم خود برگردیم و با الهام گرفتن از آن دوره های تاریخی درخشان، دوباره به شکوفایی علم و باروری فرهنگ همت بگماریم و روند انکشاف و توسعه را با الهام از گذشته تمدنی خويش بر وفق نیازهای امروزین خود به پیش ببریم.
تاریخ انتشار :دوشنبه ۲۳ حمل ۱۳۹۵ ساعت ۲۱:۲۵
کد مطلب : 124851
متن سخنرانی محمد اشرف غنی رئیس جمهوری اسلامی افغانستان در سمپوزیم بین المللی امیر علی شیر نوایی
۲۳ حمل ۱۳۹۵
بسم الله الرحمن الرحیم
حرمتلي مهمان لر، عزيز وطنداشلر، اوز اوينگيز گه خوش كليب سيز لر
جلالتمآب الحاج عبدالرشید دوستم معاون اول ریاست جمهوری افغانستان، جلالتمآب سرور دانش معاون دوم ریاست جمهوری افغانستان، اعضای محترم کابینه و شورای ملی، سفرای محترم، مهمانان و دانشمندان عزیز و اعضای محترم کمیسیون برگزاری سمپوزیم نوایی،
السلام علیکم،
خوشحاله یم چې د افغانستان او ټولې سیمې د یو لوی شخصیت د هڅو، آثارو او افکارو د معرفي لپاره راټول شوي یو او د هغه چا قدرداني کوو چې نه یوازې د سیمې او افغانستان په خلکو باندې لوی حق لري، بلکې ټول بشري تمدن یې د کوښښونو او خدمتونو مرهون او منت بار دی. نوای از ماست، مگر از تمام دنیاست.
امیر علی شیر نوایی بحیث یک نویسنده، شاعر، مدبر سیاسی و شخصیت بزرگ عمرانی، به تمام بشریت خیر رسانده و در تاریخ افغانستان مقام بلندی را کمایی کرده است. وی در زبان ازبیکی- ترکی ما در تاریخ معاصر مقام مشابه به خوشحال خان ختک دارد، لکه زموږ د پښتو ژبې او ادب په تاریخ کې یې چې خوشحال خټک لري. لکه څنګه چې خوشحال خټک په پښتو ادب کې د عطف ټکی دی، دغسې امیرعلي شیر نوایي هم په ټول ترکي، اوزبیکي ادب کې د عطف ټکی او د نوي دوران پیل کوونکی دی.
ادبیات ترکی-اوزبیکی در کشور ما همانند ادبیات دری و پشتو اهمیت دارد، اگرچه، متاسفانه، به اندازه ای که سزاوار بوده شناخته نشده، و گاه به فراموشی سپرده شده است، هرگز دوباره به فراموشی سپرده نخواهد شد. بالندگی فرهنگی ما محصول در هم آمیزی استعدادهای بزرگ اقوام و زبان های مختلف بوده است که همه در شکل گیری تمدن ملی این خاک مقدس سهم گرفتند. خوشبختانه قانون اساسی ما بر مساوات همه آحاد مردم ما اعم از هر قوم و زبان و منطقه تاکید نموده و بستر همبستگی ملی را به خوبی هموار کرده، تعهد ما مساوات هر افغان و هر زبان با زبان دیگر است.
کسانی مانند امیر علیشیر نوایی، علاوه بر اینکه خود کتاب هایی ماندگار از خویش به یادگار گذاشتند و گنجینه ای از دانش و حکمت را در آنها برای ما به ودیعت نهادند، همچنان زندگی، کارنامه و نقش تاریخی هر یک از آنان نیز به مثابه کتابی گرانبها است که ما می توانیم با خوانش آن، بر وفق نیازها و مقتضیات عصر خود، به آموختنی هایی تازه دست یابیم، و عبور از تنگناهای امروز جامعۀ خود را، بخصوص در عرصه های فکری و فرهنگی، به کمک آنها، آسان و هموار گردانیم.
نهمه هجري پېړۍ د افغانستان د فرهنګ او ادب د تاریخ یوه ځلانده دوره ده. موږ په اطمینان سره ویلای شو چې د دغه دوران د فرهنګ او ادب په وده کې د امیر علي شیر نوایي برخه تر بل هر چا زیاته وه. دی نه یوازې پخپله لوی شاعر او ادیب و ، بلکې د هنرمندانو او ادیبانو ډیر لوی مشوق او حامي و. ده د یوه نهایت خیرمن او نیکوکار انسان په حیث د ګڼو جوماتونو، مدرسو، خانقاه ګانو، روغتونونو، حوضونو، حمامونو، پلونو، رباطونو او نورو عام المنفعه ودانیو په جوړولو کې برخه واخیسته او د خلکو د ژوند له بهتره کولو سره یې مرسته وکړه. برای یک لحظه فکر کنید که اگر نوایی نمی بود بهزاد می توانست به آزادی کار کند، اگر نوایی نمی بود آیا هرات جاییکه بابر دو ماه گذشتاند و زیادترین تعریف آنرا می کرد، شکوفان می بود. نام نوایی در هر گوشه و کنار هرات و خراسان ماندگار است. بزرگترین تاریخ نویس هرات میر خوند به فرمایش کی نوشت و چی نوشت، به فرمایش نوایی و به لفظ ساده تا تاریخ عام فهم شود. بنابرین نوایی تنها خود را ممکن نساخت بلکه یک فرهنگ کلی فکری و حرکت همه جانبه را ممکن ساخت و این فرهنگ از ستاره های دوران بود بخصوص مناسبات امیر علی شیر نوایی با مرشد و همفکرش مولانا جامی در طریقه نقشبندیه بود. مردم فراموش نکنند که امیر علی شیر نوایی زیادترین تاثیر را بالای طریفه نقشبندیه گذاشته است و زیادترین اوقاف را برای طبقه نقشبندیه ایجاد کرد و طبقه نقشبندیه آن طبقه است که در آزادی افغانستان در صف اول جهاد همیشه قرار داشته است.
آقایان و خانم ها،
فرهنگ کنونی ما محصول تلاشی است که در خلال چند هزار سال از سوی اقوام مختلف این سرزمین به عمل آمده است. حضور اقوام، اقشار، مذاهب، و زبان های مختلف در درون یک تمدن و همزیستی میان آنها توانست فضایی از تحرک، پویایی و یکجا شدن توانایی ها برای تحقق آرمان های بلند را مساعد گرداند و آن وضعیت درخشان را پدید آوَرَد. این فرهنگ مشترک خود را در ارزش های مشترکی نشان می دهد که با الهام گرفتن از دین مبین اسلام، بزرگان علم و ادب و هنر آن را در آثار خود ترسیم کرده اند. مروری بر اشعار بزرگانی چون سنایی، سعدی، جامی، نوایی، رحمان بابا و خوشحال خان و همچنین خواهران بزرگ ما از رابعه بلخی گرفته تا نازو انا و زرغونه انا نشان می دهد که همه به یک سپهر فرهنگی و تمدنی تعلق داشته اند، و توجه به عدالت و مراعات حقوق مردم از سوی حاکمان و سلاطین وقت در راس این ارزشها قرار می گیرد. امیر علیشیر نوایی در آثار مختلف خود به توصیه های اخلاقی می پردازد و به حاکمان گوشزد می کند که در مورد رعایای خود عدالت را مراعات، و از ظلم و بی انصافی اجتناب کنند. اين، همان نياز جاودانه ای است كه بشريت پيوسته برای رسيدن به آن تلاش ورزيده، و با تحقق آن به سعادت دست يافته است.
دریچه به نظام عادل از نوایی و سایر شخصیت های بزرگ الهام گرفته و هدف ما در این حکومت ایجاد یک نظام عادل است که خواسته های برحق نوایی را جامه عمل بپوشاند.
آنان علاوه بر عدالت، به اخوت و همبستگی نیز توجه داشتند و در سخن و عمل می کوشیدند نشان بدهند که برای وصل آمده اند نه برای فصل. رهبران مذهبی که مولانا جامی، مرشدِ امیر علیشیر نوایی در طریقت نقشبندی، یکی از سرآمدان شان بود، در دوری از تعصبات مذهبی زبانزد بودند و شعر و نثرشان بر این گواهی می دهد. امیر علیشیر نوایی خود به دو زبان ترکی-اوزبیکی و دری شعر سرود و آثار ارزنده ای از خود به یادگار گذاشت. نبود شکاف های زبانی و وجود داد و ستد میان آنها از پدیده های قابل توجه در وضعیت فرهنگی آن روزگار است، و این بزرگان خود نمونه ای از آن يكدلي و همنوايي بودند.
ما می دانیم که دوران امیر علیشیر نوایی، از دوره های درخشان تاریخ کشور و منطقه ما بوده است؛ دوره ای که گاه به مثابه رنسانس خاور زمین خوانده شده است. باید ببینیم چه عناصری به شکوفایی آن دوره کمک کرد و چگونه شد که آن نهضت بزرگ ادبی، علمی و فرهنگی در این منطقه به راه افتاد و چنان بزرگانی در میان ما پا به عرصۀ ظهور و حضور و نقش آفرینی نهادند؟
برای پی بردن به راز ظهور چنین نوابغی لازم است که بدانیم چه اوضاع و شرایطی به آن یاری رسانید. هرات در قرن نهم هجری به طور خاص و افغانستان و آسیای میانه به طور عام شاهد تحرک و پویایی بی سابقه ای بود. در آن دوران، هر شهر نقش یک حلقه فکری را داشت، و مردم از یک شهر به شهر دیگر در حرکت بودند. مثلا، مولانا جامی درس و تحصیلش را در سمرقند به پیش برد و سپس به هرات برگشت، و نوایی نیز در هرات و چند شهر دیگر به تحصیل علم پرداخت. جامعه شاهد ثبات و استقراری بود که نخبگان سیاسی و فرهنگی، رهبران قومی و اجتماعی، چهره های دینی و مذهبی و دیگر عناصر تاثیر گذار آن دوره بر آن به اجماع رسیده بودند. همه می دانستند که با اجتناب از تشنج آفرینی و کمک به آرامش جامعه می توان به شرایط بهتر رسید.
احترام به دانش و هنر از سوی حاکمان وقت و بها دادن به دستاوردهای علمی و فرهنگی یکی دیگر از مشخصات این دوره تاریخی است. وقتی که نورالدين جامي، کمال الدین بهزاد، میرزا حسین کاشفی، عبدالله لطفی و دیگران کاری در عرصه هنر، ادب و فرهنگ انجام می دادند مورد توجه مسئولان وقت قرار می گرفت، به دستاوردشان اهمیت داده می شد، از سوی آنان مورد تشویق قرار می گرفتند و برای ادامه فعالیت های شان حمایت مادی و معنوی صورت مي گرفت. شاهزادگان وقت با عالمان و ادیبان روزگار خود محشور بودند، به مقام و منزلت آنان وقوف داشتند و در امور حکومتداری از دانش و مشوره آنان کمک می گرفتند. امكان ندارد بدون احترام به اهل دانش، گوش دادن به نظرات متخصصان، و اهميت دادن به سخنان نخبگان و دانايان جامعه كارهاي مهم را به پيش برد و به آرمان هاي بزرك تحقق بخشيد.
همکاری همه جانبه بین علوم دینی که دیدگاه عمومی را تشکیل میداد و علوم متداوله اساس همکاری فرهنگی را گذاشته بود، از همین جهت بود که افغانستان دوره تیموری در خطاطی، نقاشی، موسیقی، شعر و ادب برای پنج قرن آینده بر تمام ترک زبانها، فارسی زبان ها و پشتو زبان ها تاثیرات اساسی گذاشت.
خصلت دیگر طبقه نقشبندی این است که نامش خلوت در انجمن است، خلوت در انجمن معنایش این است که آدم کار های دنیا را به شکل منظم و همه جانبه تعقیب می کند. قرن ها پیش از اینکه پروتستانیزم روی اخلاص گپ بزند، طبقه نقشبندیه اساس ارتباط دین و دنیا را به بهترین صورت ترتیب کرد.
تجلیل از مقام و منزلت چهره های علمی و فرهنگی تاریخ ما، مانند امیر علیشیر نوایی، تجلیل از شکوه و شان تمدن ماست. اهمیت امیر علیشیر نوایی در این است که هم نقطه اتصال است و هم نقطه عطف. نقطه اتصال از این جهت است که با جریان های ادبی پیش از خود به خوبی کامل آشنایی داشت، و علاوه بر آن به گشودن دریچه های تعامل میان فرهنگ های زبانی و حوزه های ادبی همت گماشت، و نقطه عطف به لحاظ تاثیرگذاری بر دوره های بعد از خود است، که بر زبان های ترکی تاثیری گسترده گذاشت، و این تاثیر به پنج قرنی که از آن زمان گذشته است خلاصه نمی شود، بلکه در پنج قرن آینده هم شاهد تاثیر نوایی خواهیم بود.
باید به یاد داشته باشیم که فرهنگ پربار دوران تیموریان و آن شرایط اجتماعی بالنده در اثر سیاست های غلط برخی از حاکمان آسیب دید و دستاورد بزرگان علم و ادب و هنر مورد تاراج و یغمای روزگار قرار گرفت.
ما ضرورت داریم که به مبانی تمدنی گذشته و فرهنگ عظیم خود برگردیم و با الهام گرفتن از آن دوره های تاریخی درخشان، دوباره به شکوفایی علم و باروری فرهنگ همت بگماریم و روند انکشاف و توسعه را با الهام از گذشته تمدنی خويش بر وفق نیازهای امروزین خود به پیش ببریم.
امروز به پاس شخصیت عظیم نوایی اعلام می کنم که بعد از این دولت افغانستان یک مدال خاص را به نام امیر علی شیر نوایی ضرب خواهد زد. چون امیر علی شیر نوایی هم در خانقاه و هم در کاخ ها آرام بود و شما عکس اش را در این تالار نمی بینید، اعلام می کنم که بعد از این عکس اش در این تالار گذاشته خواهد شد.
جوانان ما باید ریشه های عمیق فرهنگی خود را درک کنند، از این جهت تالار سلام خانه برای سلام دادن نخواهد بود، بلکه برای سلام دادن به شخصیت های فرهنگی ما خواهد بود.
بويوك متفكر اميرالكلام علي شير نوايي علمي سمپوزيم گه تشريف بويورگن لرينگيز اوچون منتدار من.
یشه سین افغانستان
تل دې وي افغانستان
زنده باد افغانستان
۲۳ حمل ۱۳۹۵
بسم الله الرحمن الرحیم
حرمتلي مهمان لر، عزيز وطنداشلر، اوز اوينگيز گه خوش كليب سيز لر
جلالتمآب الحاج عبدالرشید دوستم معاون اول ریاست جمهوری افغانستان، جلالتمآب سرور دانش معاون دوم ریاست جمهوری افغانستان، اعضای محترم کابینه و شورای ملی، سفرای محترم، مهمانان و دانشمندان عزیز و اعضای محترم کمیسیون برگزاری سمپوزیم نوایی،
السلام علیکم،
خوشحاله یم چې د افغانستان او ټولې سیمې د یو لوی شخصیت د هڅو، آثارو او افکارو د معرفي لپاره راټول شوي یو او د هغه چا قدرداني کوو چې نه یوازې د سیمې او افغانستان په خلکو باندې لوی حق لري، بلکې ټول بشري تمدن یې د کوښښونو او خدمتونو مرهون او منت بار دی. نوای از ماست، مگر از تمام دنیاست.
امیر علی شیر نوایی بحیث یک نویسنده، شاعر، مدبر سیاسی و شخصیت بزرگ عمرانی، به تمام بشریت خیر رسانده و در تاریخ افغانستان مقام بلندی را کمایی کرده است. وی در زبان ازبیکی- ترکی ما در تاریخ معاصر مقام مشابه به خوشحال خان ختک دارد، لکه زموږ د پښتو ژبې او ادب په تاریخ کې یې چې خوشحال خټک لري. لکه څنګه چې خوشحال خټک په پښتو ادب کې د عطف ټکی دی، دغسې امیرعلي شیر نوایي هم په ټول ترکي، اوزبیکي ادب کې د عطف ټکی او د نوي دوران پیل کوونکی دی.
ادبیات ترکی-اوزبیکی در کشور ما همانند ادبیات دری و پشتو اهمیت دارد، اگرچه، متاسفانه، به اندازه ای که سزاوار بوده شناخته نشده، و گاه به فراموشی سپرده شده است، هرگز دوباره به فراموشی سپرده نخواهد شد. بالندگی فرهنگی ما محصول در هم آمیزی استعدادهای بزرگ اقوام و زبان های مختلف بوده است که همه در شکل گیری تمدن ملی این خاک مقدس سهم گرفتند. خوشبختانه قانون اساسی ما بر مساوات همه آحاد مردم ما اعم از هر قوم و زبان و منطقه تاکید نموده و بستر همبستگی ملی را به خوبی هموار کرده، تعهد ما مساوات هر افغان و هر زبان با زبان دیگر است.
کسانی مانند امیر علیشیر نوایی، علاوه بر اینکه خود کتاب هایی ماندگار از خویش به یادگار گذاشتند و گنجینه ای از دانش و حکمت را در آنها برای ما به ودیعت نهادند، همچنان زندگی، کارنامه و نقش تاریخی هر یک از آنان نیز به مثابه کتابی گرانبها است که ما می توانیم با خوانش آن، بر وفق نیازها و مقتضیات عصر خود، به آموختنی هایی تازه دست یابیم، و عبور از تنگناهای امروز جامعۀ خود را، بخصوص در عرصه های فکری و فرهنگی، به کمک آنها، آسان و هموار گردانیم.
نهمه هجري پېړۍ د افغانستان د فرهنګ او ادب د تاریخ یوه ځلانده دوره ده. موږ په اطمینان سره ویلای شو چې د دغه دوران د فرهنګ او ادب په وده کې د امیر علي شیر نوایي برخه تر بل هر چا زیاته وه. دی نه یوازې پخپله لوی شاعر او ادیب و ، بلکې د هنرمندانو او ادیبانو ډیر لوی مشوق او حامي و. ده د یوه نهایت خیرمن او نیکوکار انسان په حیث د ګڼو جوماتونو، مدرسو، خانقاه ګانو، روغتونونو، حوضونو، حمامونو، پلونو، رباطونو او نورو عام المنفعه ودانیو په جوړولو کې برخه واخیسته او د خلکو د ژوند له بهتره کولو سره یې مرسته وکړه. برای یک لحظه فکر کنید که اگر نوایی نمی بود بهزاد می توانست به آزادی کار کند، اگر نوایی نمی بود آیا هرات جاییکه بابر دو ماه گذشتاند و زیادترین تعریف آنرا می کرد، شکوفان می بود. نام نوایی در هر گوشه و کنار هرات و خراسان ماندگار است. بزرگترین تاریخ نویس هرات میر خوند به فرمایش کی نوشت و چی نوشت، به فرمایش نوایی و به لفظ ساده تا تاریخ عام فهم شود. بنابرین نوایی تنها خود را ممکن نساخت بلکه یک فرهنگ کلی فکری و حرکت همه جانبه را ممکن ساخت و این فرهنگ از ستاره های دوران بود بخصوص مناسبات امیر علی شیر نوایی با مرشد و همفکرش مولانا جامی در طریقه نقشبندیه بود. مردم فراموش نکنند که امیر علی شیر نوایی زیادترین تاثیر را بالای طریفه نقشبندیه گذاشته است و زیادترین اوقاف را برای طبقه نقشبندیه ایجاد کرد و طبقه نقشبندیه آن طبقه است که در آزادی افغانستان در صف اول جهاد همیشه قرار داشته است.
آقایان و خانم ها،
فرهنگ کنونی ما محصول تلاشی است که در خلال چند هزار سال از سوی اقوام مختلف این سرزمین به عمل آمده است. حضور اقوام، اقشار، مذاهب، و زبان های مختلف در درون یک تمدن و همزیستی میان آنها توانست فضایی از تحرک، پویایی و یکجا شدن توانایی ها برای تحقق آرمان های بلند را مساعد گرداند و آن وضعیت درخشان را پدید آوَرَد. این فرهنگ مشترک خود را در ارزش های مشترکی نشان می دهد که با الهام گرفتن از دین مبین اسلام، بزرگان علم و ادب و هنر آن را در آثار خود ترسیم کرده اند. مروری بر اشعار بزرگانی چون سنایی، سعدی، جامی، نوایی، رحمان بابا و خوشحال خان و همچنین خواهران بزرگ ما از رابعه بلخی گرفته تا نازو انا و زرغونه انا نشان می دهد که همه به یک سپهر فرهنگی و تمدنی تعلق داشته اند، و توجه به عدالت و مراعات حقوق مردم از سوی حاکمان و سلاطین وقت در راس این ارزشها قرار می گیرد. امیر علیشیر نوایی در آثار مختلف خود به توصیه های اخلاقی می پردازد و به حاکمان گوشزد می کند که در مورد رعایای خود عدالت را مراعات، و از ظلم و بی انصافی اجتناب کنند. اين، همان نياز جاودانه ای است كه بشريت پيوسته برای رسيدن به آن تلاش ورزيده، و با تحقق آن به سعادت دست يافته است.
دریچه به نظام عادل از نوایی و سایر شخصیت های بزرگ الهام گرفته و هدف ما در این حکومت ایجاد یک نظام عادل است که خواسته های برحق نوایی را جامه عمل بپوشاند.
آنان علاوه بر عدالت، به اخوت و همبستگی نیز توجه داشتند و در سخن و عمل می کوشیدند نشان بدهند که برای وصل آمده اند نه برای فصل. رهبران مذهبی که مولانا جامی، مرشدِ امیر علیشیر نوایی در طریقت نقشبندی، یکی از سرآمدان شان بود، در دوری از تعصبات مذهبی زبانزد بودند و شعر و نثرشان بر این گواهی می دهد. امیر علیشیر نوایی خود به دو زبان ترکی-اوزبیکی و دری شعر سرود و آثار ارزنده ای از خود به یادگار گذاشت. نبود شکاف های زبانی و وجود داد و ستد میان آنها از پدیده های قابل توجه در وضعیت فرهنگی آن روزگار است، و این بزرگان خود نمونه ای از آن يكدلي و همنوايي بودند.
ما می دانیم که دوران امیر علیشیر نوایی، از دوره های درخشان تاریخ کشور و منطقه ما بوده است؛ دوره ای که گاه به مثابه رنسانس خاور زمین خوانده شده است. باید ببینیم چه عناصری به شکوفایی آن دوره کمک کرد و چگونه شد که آن نهضت بزرگ ادبی، علمی و فرهنگی در این منطقه به راه افتاد و چنان بزرگانی در میان ما پا به عرصۀ ظهور و حضور و نقش آفرینی نهادند؟
برای پی بردن به راز ظهور چنین نوابغی لازم است که بدانیم چه اوضاع و شرایطی به آن یاری رسانید. هرات در قرن نهم هجری به طور خاص و افغانستان و آسیای میانه به طور عام شاهد تحرک و پویایی بی سابقه ای بود. در آن دوران، هر شهر نقش یک حلقه فکری را داشت، و مردم از یک شهر به شهر دیگر در حرکت بودند. مثلا، مولانا جامی درس و تحصیلش را در سمرقند به پیش برد و سپس به هرات برگشت، و نوایی نیز در هرات و چند شهر دیگر به تحصیل علم پرداخت. جامعه شاهد ثبات و استقراری بود که نخبگان سیاسی و فرهنگی، رهبران قومی و اجتماعی، چهره های دینی و مذهبی و دیگر عناصر تاثیر گذار آن دوره بر آن به اجماع رسیده بودند. همه می دانستند که با اجتناب از تشنج آفرینی و کمک به آرامش جامعه می توان به شرایط بهتر رسید.
احترام به دانش و هنر از سوی حاکمان وقت و بها دادن به دستاوردهای علمی و فرهنگی یکی دیگر از مشخصات این دوره تاریخی است. وقتی که نورالدين جامي، کمال الدین بهزاد، میرزا حسین کاشفی، عبدالله لطفی و دیگران کاری در عرصه هنر، ادب و فرهنگ انجام می دادند مورد توجه مسئولان وقت قرار می گرفت، به دستاوردشان اهمیت داده می شد، از سوی آنان مورد تشویق قرار می گرفتند و برای ادامه فعالیت های شان حمایت مادی و معنوی صورت مي گرفت. شاهزادگان وقت با عالمان و ادیبان روزگار خود محشور بودند، به مقام و منزلت آنان وقوف داشتند و در امور حکومتداری از دانش و مشوره آنان کمک می گرفتند. امكان ندارد بدون احترام به اهل دانش، گوش دادن به نظرات متخصصان، و اهميت دادن به سخنان نخبگان و دانايان جامعه كارهاي مهم را به پيش برد و به آرمان هاي بزرك تحقق بخشيد.
همکاری همه جانبه بین علوم دینی که دیدگاه عمومی را تشکیل میداد و علوم متداوله اساس همکاری فرهنگی را گذاشته بود، از همین جهت بود که افغانستان دوره تیموری در خطاطی، نقاشی، موسیقی، شعر و ادب برای پنج قرن آینده بر تمام ترک زبانها، فارسی زبان ها و پشتو زبان ها تاثیرات اساسی گذاشت.
خصلت دیگر طبقه نقشبندی این است که نامش خلوت در انجمن است، خلوت در انجمن معنایش این است که آدم کار های دنیا را به شکل منظم و همه جانبه تعقیب می کند. قرن ها پیش از اینکه پروتستانیزم روی اخلاص گپ بزند، طبقه نقشبندیه اساس ارتباط دین و دنیا را به بهترین صورت ترتیب کرد.
تجلیل از مقام و منزلت چهره های علمی و فرهنگی تاریخ ما، مانند امیر علیشیر نوایی، تجلیل از شکوه و شان تمدن ماست. اهمیت امیر علیشیر نوایی در این است که هم نقطه اتصال است و هم نقطه عطف. نقطه اتصال از این جهت است که با جریان های ادبی پیش از خود به خوبی کامل آشنایی داشت، و علاوه بر آن به گشودن دریچه های تعامل میان فرهنگ های زبانی و حوزه های ادبی همت گماشت، و نقطه عطف به لحاظ تاثیرگذاری بر دوره های بعد از خود است، که بر زبان های ترکی تاثیری گسترده گذاشت، و این تاثیر به پنج قرنی که از آن زمان گذشته است خلاصه نمی شود، بلکه در پنج قرن آینده هم شاهد تاثیر نوایی خواهیم بود.
باید به یاد داشته باشیم که فرهنگ پربار دوران تیموریان و آن شرایط اجتماعی بالنده در اثر سیاست های غلط برخی از حاکمان آسیب دید و دستاورد بزرگان علم و ادب و هنر مورد تاراج و یغمای روزگار قرار گرفت.
ما ضرورت داریم که به مبانی تمدنی گذشته و فرهنگ عظیم خود برگردیم و با الهام گرفتن از آن دوره های تاریخی درخشان، دوباره به شکوفایی علم و باروری فرهنگ همت بگماریم و روند انکشاف و توسعه را با الهام از گذشته تمدنی خويش بر وفق نیازهای امروزین خود به پیش ببریم.
امروز به پاس شخصیت عظیم نوایی اعلام می کنم که بعد از این دولت افغانستان یک مدال خاص را به نام امیر علی شیر نوایی ضرب خواهد زد. چون امیر علی شیر نوایی هم در خانقاه و هم در کاخ ها آرام بود و شما عکس اش را در این تالار نمی بینید، اعلام می کنم که بعد از این عکس اش در این تالار گذاشته خواهد شد.
جوانان ما باید ریشه های عمیق فرهنگی خود را درک کنند، از این جهت تالار سلام خانه برای سلام دادن نخواهد بود، بلکه برای سلام دادن به شخصیت های فرهنگی ما خواهد بود.
بويوك متفكر اميرالكلام علي شير نوايي علمي سمپوزيم گه تشريف بويورگن لرينگيز اوچون منتدار من.
یشه سین افغانستان
تل دې وي افغانستان
زنده باد افغانستان
avapress.com/vdciw5azzt1arv2.cbct.html
پربازدیدترین
مطالب مرتبط
[۲۵ حمل ۱۳۹۵] 
[۲۶ حمل ۱۳۹۵] 
[۲۳ حمل ۱۳۹۵] 
[۷ سنبله ۱۳۹۱] 
