تاریخ انتشار :دوشنبه ۲۴ عقرب ۱۳۹۵ ساعت ۱۲:۴۷
کد مطلب : 133689
بازار سیاه کتابخوانی یا فاجعه‌ فرهنگی در افغانستان

کتابخوانی و مطالعه از جایگاه ارزش‎مندی در زندگی انسان‎ها برخوردار است و بسترساز توسعه و پویایی جامعه به‌شمار می‎رود. کتاب بزرگترین یادگار بزرگان و مشاهیر ادیان آسمانی و مشاهیر تاریخ است و انسان با مطالعه‌ی آن می‎تواند از اندیشه و افکار بزرگان بیاموزد و از آن در زندگی خود استفاده کند.

بی‌توجهی نسبت به کتاب و بی‌احترامی به نویسندگان و پژوهشگران، یک فاجعه‌ فرهنگی بوده و بستر زوال رشد و توسعه را هموار می‎سازد. نوعیت کتاب‎ها، آمار مطالعه در بین مردم و تعدادی کتابفروشی‌ها در شهرهای کشور و آمار نشر و تالیف کتاب و ترویج فرهنگ کتابخوانی، در تمامی ابعاد مختلف فرهنگی، آموزشی، صحی، اقتصادی، اقتصادی و سیاسی جامعه اثرگذار می‎باشد.

به‌خاطری که بیشتر الگوهای زندگی و رفتاری انسان در کتاب‎ها موجود می‎باشد و کتاب انسان را با تمامی ارزش‎های بشری و حقوقی وصل می‎سازد. اما با تاسف باید گفت : در افغانستان تا هنوز ظاهراً بازار کتاب و کتابخوانی سیاه است و هرروز به سقوط نزدیک‌تر می‎شود. چه بسا کتابفروشی‎ها، مجله‌ها و روزنامه‌فروشی‎ها، مطبعه‌ها و… با رکود مواجه شده‌اند و بخش بزرگی از صاحبان‌شان به کارهای دیگری روی آورده‌اند.

فعلا در کشور ما فقط ۸۲ کتابخانه وجود دارد که حتی برخی از این کتابخانه‌ها فعال نیست و فقط اسمی از آن باقی مانده است. کتاب‎های موجود در کتابخانه‌ی عامه کابل حدود ۱۰۰ هزار جلد و در کل کتابخانه‌های کشور به ۲۶۰ هزار جلد می‎رسد.

در افغانستان ۲۱۴ مطبعه‌ رسمی و ۲۵ موسسه‌ انتشارات وجود دارد .

طبق نوشته‌ حسین نایل نویسنده و پژوهشگر، از هنگام ورود ماشین چاپ در افغانستان در اواخر قرن ۱۹، تعداد کتاب‎ها به زبان دری بدون کتاب‎های درسی در داخل کشور، به دو هزار عنوان هم نمی‎رسد .

با تاسف باید گفت : از سال ۱۹۹۲ به این طرف تا هنوز آمار دقیقی هم از وضعیت نشر کتاب در کشور وجود ندارد. متاسفانه تا هنوز کسی برای درمان درد فردی، اجتماعی و فرهنگی خود، به سراغ مطالعه کتاب نرفته است. تا هنوز نهادهای اجتماعی، مسئؤلان دولتی و خانواده‌ها، کسی را به‌عنوان مؤلف و اهل مطالعه‌ی خوب، مورد تشویق و تقدیر قرار نداده است.

بازار سیاه کتابخوانی و مطالعه در افغانستان باعث شده است که تولید نشر و اندیشه‌ بشری و انسانی در جامعه در پایین‌ترین سطح باقی بماند.

آثار فردی و اجتماعی مطالعه

مطالعه‌ی کتاب‎های مفید و روش‎مند و منظم، از آثار و فایده‌های زیادی در زندگی انسان برخوردار است؛ که از آن جمله: فعال شدن فکر و ذهن، افزایش معلومات، بالا رفتن مهارت‌های فردی، آشنایی انسان با فرهنگ دیگران، تقویت و تمرکز قوه‌ حافظه، افزایش خلاقیت در وجود انسان، دور ساختن انسان از افکار ناروا و غیبت کردن دیگران، فراهم شدن زمینه‌ی صحبت با اسکندر، دموستن، سیرون، ارستو، سقراط، ادیسون، افلاطون، اقلیدس، نیوتن، حافظ شیرازی و صدها شخصیت مشهور و گرانقدر، به‌وجود آمدن تغییر و اصلاح رفتار و گفتار انسان، درمان بسیاری از امراض از جمله استرس، درمان مرض جاهلیت و نادانی انسان و در مجموع کتاب نردبان و زینه‌های مطمئنی است که انسان‎ را به قله‌های بزرگ کمال و فضیلت می‎رساند.

کتاب بستر ارزش‎ها است و توسعه و ترقی خانواده و جامعه را در پی دارد. مطالعه در برگیرنده‌ کسب موفقیت‎ها، مهارت‌ها و دانش‌ها است. درباره‌ ارزش کتاب و مطالعه، تمامی ادیان آسمانی، پیامبران، بزرگان و دانشمندان اتفاق نظر دارند و خود را از این طریق جاودانه ساخته‌اند و ارتباط خویش را با نسل‌های بعد از خود، ثابت و برقرار نگه داشته‌اند.

رشد شگفت‌انگیز بشر و توسعه‌ امکانات و علوم، مرهون کتاب و کتابخوانی می‎باشد. هیچ تمدنی به‌وجود نیامده مگر این‎که از دل کتاب و مطالعه جوانه زده باشد. کتاب دریچه‌های خوشبختی را به روی افراد موفق و برتر جهان گشوده است. رشد بازار کتاب و فرهنگ مطالعه، یکی از عوامل مهم توسعه در کشور به‌شمار می‎رود.

عوامل سیاه شدن بازار کتاب و مطالعه

افغانستان در قسمت رشد فرهنگ کتابخوانی و مطالعه وضعیت دشوار و ناگواری را سپری کرده است. تا هنوز کتاب در بسیاری از ولایت‌های کشور موجود ناشناخته و بی‌ارزش باقی مانده است. بیشتر افراد از روزنامه و مجله فقط برای بولانی‌فروشی و زیر ظرف‌ها گذاشتن استفاده می‎کنند. تا هنوز جایگاه مطالعه‌ کتاب در تقسیم اوقات روزمره‌ جوانان و خانواده‌ها خالی دیده می‎شود و خانواده‌ها هیچ‎گاه به فکرکتاب خواندن، مطالعه و تحقیق نیستند و یک‌تعداد از جوانان به‌صورت فصلی و موقتی به کتاب خواندن رو می‌آورند.

نابود شدن بیشتر کتاب‎ها و کتابخانه‌ها طی دوره‌هایی در افغانستان، نارسایی‎ها در حوزه‌ تحقیق و پژوهش، وضع محدودیت‎‎ها و سیاست‌زده شدن مولفین و فرهنگیان، مشکلات اقتصادی، نبود بازاریابی داخلی و خارجی برای فروش کتاب، سانسور مطالب، نبود استقلالیت برای بعضی مولفین و نویسندگان، بلند بودن آمار بی‌سوادی و کوتاهی در تبلیغ و ترویج فرهنگ کتابخوانی، مقطعی و فصلی بودن تحقیق و پژوهش، آینده‌ی نامعلوم، جنگ و ناامنی، نبود قوانین شفاف در زمینه‌ی نشر و چاپ، سپری شدن وقت خانواده‌ها با فیلم و سریال‎های اغلب بدون نتیجه‌ی مثبت و آموزشی، سرگرم شدن بیشتر جوانان با انواع مبایل‌ها و ماهواره‌ها بازی‌های کمپیوتری و فراموش شدن کتاب، چاپ شدن بسیاری از کتاب‌ها در مطبعه‌های پاکستانی و سقوط مطبعه‌ها در داخل کشور، چاپ و یا کاپی کتاب دیگران توسط بعضی افراد و اشخاص، کمرنگ بودن امر تحقیق در دانشگاه‌ها و تجارتی شدن و خرید و فروش تحقیق‎های پایانی، از مهم‌ترین موانع و چالش‎های کتابخانی و مطالعه در کشور به‌شمار می‎رود.

 امروز به نظر می‌رسد که در جامعه به‌جای ارج نهادن به کتاب و مطالعه و الگوپذیری از آن، نقش و جایگاه کتاب کم‌کم به‌ فراموشی سپرده شده و جای آن را تهمت، غیبت و انواع افراط‌گرایی‌ها پر کرده است. بدون شک علل و دلایلی زیادی در این فاجعه‌ فرهنگی و انسانی نقش داشته و دارند.

راهکارها

ایجاد زمینه‌ای عمومی برای گرایش جوانان به کتابخوانی و مطالعه، ارزش قایل شدن بزرگان، دولت‌مردان و رهبران به مطالعه و کتاب، تشویق مولفین و نویسندگان، ایجاد یک کتابخانه‌ عمومی و گسترش فضای کتابخوانی، انتشار کتاب‎های مناسب در بین جوانان و جلوگیری از نشر کتاب‎های نامناسب، برگزاری مسابقات کتابخوانی در بین جوانان، پایین آمدن قیمت کتاب و پرهیز از کلی‌گویی در کتاب‌ها، تقویت انتشارات و رسیدگی به مشکلات آنان، ایجاد سهولت برای جوانان در دسترسی به کتاب، اجباری شدن مطالعه‌ کتاب و تحقیق کتابخانه‎ای در مکاتب، کنترل جدی بر بازار کتاب، تقویت فن ترجمه در کشور، مدارس و دانشگاه‌ها، ترغیب و تشویق جامعه به‌سوی مطالعه کتاب، تبیین ارزش‎های مطالعه‌ کتاب‌های مفید برای خانواده‎ها و مردم و توجه رسانه‌ها به این موضوع، از مهم‌ترین راهکارهای افزایش میزان مطالعه و کتابخوانی در کشور به‌شمار می‌رود .

در مجموع ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی در جامعه، اولا به توجه بیشتر مسئولان فرهنگی و آموزشی کشور نیاز دارد، ثانیاً محتاج تلاشی همه‌جانبه، فراگیر و ملی است. هر فرد این جامعه باید رابطه‌ خود را به مطالعه و کتاب صمیمی و بیشتر کند.

نتیجه

نبود فرهنگ مطالعه و کتابخوانی، یکی از خلاهای بزرگ و جبران‌ناپذیر در افغانستان است. افزایش مطالعه و کتابخانی یگانه راه برای تغییر مثبت اذهان عمومی در کشور است. هیچ کشوری به تمدن و توسعه نرسیده مگر از راه مطالعه، تحقیق و تفکر؛ تا زمانی‌که اذهان و باورهای مردم از طریق مطالعه تغییر نکنند، هیچ قدرت و سازمانی نمی‎تواند در مردم تغییر ایجاد کند. تمامی افراد خانواده و جامعه باید با تمام وجود تلاش کنند که کتاب‌های مفید را در اختیار فرزندان خویش قرار دهند و خودشان هم مطالعه کنند. مبلغان، دولت‌مردان، روشنفکران و انجمن‎ها باید در تلاش تقویت فرهنگ کتابخوانی در بین مردم و خانواده‌ها باشند.

https://avapress.com/vdch6xnzw23nx-d.tft2.html
ارسال نظر
نام شما
آدرس ايميل شما