افراط‌گرایی و تدریس افراطیت در دانشگاه‌های افغانستان بحث تازه‌ای نیست. نمایندگان مجلس، استادان دانشگاه، دانشجویان و برخی فعالان مدنی نیز از تدریس افراطیت در دانشگاها باربار شکایت کرده اند؛ اما هنوز این مشکل رفع نشده است.
با وجودی که وزارت تحصیلات عالی در ماه قوس سال گذشته وعده کرده بود که تغییراتی در محتوای مضمون ثقافت اسلامی در دانشگاه های افغانستان به ویژه در دانشکده‌های شرعیات به وجود می‌آورد، اما هنوز هیچ تغییری در آن نیامده است و محتوای این مضمون همچنان به شیوه سابق برای دانشجویان تدریس می گردد. قصه‌ای که تا مجلس افغانستان کشیده شد و کلی هم جنججال بر انگیز شد.
جنجال اصلی در این مورد، از انتقاد جدی حفیظ منصور عضو مجلس نمایندگان بلند شد. او که خود یکی از چهره های جدی مذهبی در افغانستان است، در مجلس نمایندگان گفت برای ختم جنگ محتوای ثقافت اسلامی را تغییر بدهید تا افکار افراطی کمتر تولید شود.
این گفته های او واکنش های جدی را در پی داشت. شماری از نمایندگان مجلس او را متهم به کفر گویی کردند، اما اکثر مردم افغانستان از این موضع گیری آقای منصور حمایت کردند.
برخی از استادان ثقافت اسلامی می گویند که کسانی که روی محتوای مضمون ثقافت اسلامی تاکید دارند، مضمون ثقافت را تا آخر نخوانده و برداشت درست از آن ندارند.
اما حفیظ منصور نماینده کابل در مجلس که بر مضمون های ثقافت اسلامی جدی ترین نقد ها را وارد کرده است، می گوید: «به گفتمان ترور توجه صورت نگرفته است و از نظر فزیکی تروریستان نابود شده اند، اما به نتیجه ای نرسیده است، مشکل در بخش نرم افزاری یا تروریست پروری است.»
به باور او که تروریسم دو بُعد دارد یکی دارای سلاح است که انسان می‌کشد و دیگری بخش نرم افزاری است که تروریستان را تربیه می‌کنند. آقای منصور می گوید، زیر نام مبارک ثقافت اسلامی دانشجویان تشویق می‌شود تا گرایش افراطی داشته باشند.
استادان شرعیات با افکار داعشی
با آن که گزارش‌ها حاکی از آن است که در دانشگاه کابل برای افراطیت تبلیغ صورت می‌گیرد، اما غلام مصطفا نخبه یکی از استادان مضمون ثقافت اسلامی می‌گوید، مضمون ثقافت اسلامی در اصل و محتوا مشکل ندارد؛ اما این را نیز نادیده گرفته نمی توانیم که شماری از استادان ما افکار داعشی و طالبی دارند و ما به آنها کاری نداریم.
این استاد ثقافت اسلامی در حالی از موجودیت استادانی با افکار داعشی و طالبی در دانشگاه های افغانستان صحبت می کند که سال گذشته، امنیت ملی یکی از استادان شرعیات دانشگاه کابل را به اتهام همکاری با داعش بازداشت کرده بود.
مولوی معروف راسخ استاد دانشکده شرعیات دانشگاه کابل که امام یک مسجد در نزدیکی خوابگاه پسرانه دانشگاه کابل نیز هست، به جرم افراط گرایی و ارتباط با گروه داعش و طالبان بازداشت شده بود. او به دلیل ترویج افکار تندروانه در میان جوانان معروف است و همین دلیل هم سبب شد که از سوی امنیت ملی بازداشت شود.
نفوذ افرادی مانند مولوی معروف در دانشگاه های افغانستان خبر تازه‌ای نیست. این قصه سر دراز دارد و کلی مشکل ساز هم شده است. در کنار دانشگاه کابل، دانشجویان و استادان دانشگاه های در شمال و در ولایت شرقی ننگرهار بارها، روش های افراطی گری شان با بلند کردن بیرق های داعش و طالبان نشان داده اند.
دو سال پیش ده‌ها دانشجوی دانشگاه ننگرهار به جرم حمل پرچم داعش و طالبان از سوی نهادهای امنیتی بازداشت شده بودند. بی بی سی به نقل از یک مشاور رییس جمهور در آن زمان گزارش داده بود که ۲۰۰ دانشجوی دانشگاه ننگرهار با داعش ارتباط دارند.
شاید یکی از دلایلی که آقای حفیط منصور نماینده مذهبی کابل در مجلس را نگران کرده است همین افکار تندروانه در دانشگاه ها و سکوت دولت در مقابل آنها می باشد. چیزی که احتمالن در صورتی که جلوگیری نشود، دانشگاه های افغانستان را منفجر خواهد کرد.
تغییر محتوای ثقافت اسلامی زیر کار است
این که تغییر محتوای مضمون ثقافت اسلامی چقدر ممکن است، وزارت تحصیلات عالی هنوز به آن پاسخ نگفته است، اما تأکید دارد که کار روی تغییر محتوای این مضمون جریان دارد.
بری صدیقی معین امور محصلان وزارت تحصیلات عالی، پس از جنجال های زیاد روی مواد درسی ثقافت اسلامی به نمایندگان مجلس وعده کرده بود که مضمون ثقافت اسلامی از سوی وزارت تحصیلات عالی بازنگری خواهد شد. او گفت که هنوز تغییری در مواد درسی ثقافت نیامده، اما کمیسیونی تشکیل شده و کار روی مواد آن جریان دارد.
دانشجویان دانشگاه مرکزی کابل در عین حالی که از چندین سال به این سو از درس های ثقافت اسلامی انتقاد کرده، اما تا هنوز هم به «اجبار» زیر درس های مضمون ثقافت اسلامی می نشینند در حالی که آن را یک مضمون فرعی می دانند.
اخگر رهنورد یکی از دانشجویان در علوم اجتماعی کابل می‌گوید: «تدریس مضامین ثقافت اسلامی در دانشگاه کابل (و سایر دانشگاه های دولتی) به گونه اجباری است. حتی در رشته ها و دیپارتمنت‌هایی که این مضامین جزو مضامین اصلی آنها نیستند.»
به گفته او، تدریس اجباری ثقافت اسلامی در چهارسال، فرصت تحصیل از مضمون‌های اصلی را می‌گیرد و روند تحصیل ناقص می‌ماند. او گفت: «به گونه مثال، ما در رشته جامعه شناسی، جامعه شناسی دین نخوانده ایم. اصلا این مضمون در کریکولم ما درج نشده است. جامعه شناسی دین در رشته جامعه شناسی جزو مضامین اصلی و کلیدی است، اما مثلا نظام اقتصادی یا اجتماعی اسلام نه.»
نه تنها تدریس اجباری مضمون ثقافت، که انتقادها از تبلیغ افراطیت در دانشگاه نیز مورد بحث است. در سال‌های گذشته در دیوار دانشگاه کابل «حمایت از داعش» نوشته شده بود. هر چند نویسندگان این شعارها معلوم نیست، ولی خیلی از افراد احتمال می‌دهند که ممکن این کار از سوی دانشجویان نزدیک به استادانی باشند که عملن افراطیت را ترویج می‌کنند و امنیت ملی نیز آنها را گاهی بازداشت کرده اند.
با این حال، جدی ترین بحث در سال های پسین از ترویج افکار افراطی در محافل دانشگاهی و سیاسی رقم خورده، اما هنوز هم توجه جدی برای مبارزه با آن صورت نگرفته است.
در حالی که وزارت تحصیلات عالی می‌گوید یک کمیسیون کارش را روی تغییر در محتوای ثقافت اسلامی آغاز کرده است؛ اما برخی از استادان ثقافت اسلامی در دانشگاه کابل می‌گویند که تغییرات متحوایی در این مضمون هیچ امکان ندارد و تغییر باید در واژگان بیاید.
غلام مصطفا از استادان دانشکده شرعیات کابل می گوید: «هیچ موافق نیستیم با تغییر محتوای ثقافت اسلامی. بعضی اصلاحات و کلمه‌ها نو آوری صورت گیرد، مثلا به جای امیر المومنین، رییس جمهور گذاشته شود و این که زن رییس جمهور شده می‌تواند یانه، نظر به شرایط روز توضیح داده شود.” به گفته او، مضمون ثقافت اسلامی با پسوند اسلام است و تغییرات متحوایی در آن امکان ندارد.
ظرفیت برای تغییر نیست
تغییر در نصاب درسی ثقافت اسلامی در دانشگاه ها مساله‌ای است که نه تنها صورت نگرفته که به گفته برخی از استادان دانشگاه، وزارت تحصیلات عالی ظرفیت علمی تغییر آن را ندارد. علی امیری استاد دانشگاه می‌گوید که دانشگاه مرکزی کابل به عنوان دانشگاه مادر «باید» نگاه علمی داشته باشد و اسلام را از ایده‌های کسانی که آن را با خشونت ترویج می کنند، جدا کند. اما چنانچه معلوم است، در چند سال گذشته این نگاه در دانشگاه کابل عملی نشده است و بحث‌های دینی رقم نخورده است.
ضرورت برای تغییر محتوای مضمون ثقافت اسلامی در دانشگاه ها در عین حال که یک نیاز است، اما تشخیص این که چه موادی در آن گنجانیده شود، هنوز مورد بحث قرار نگرفته است.
منبع: هشدار
