امضای توافق نامه و چشم انداز صلح با حکمت یار!

   امضای «توافق نامه صلح» با "حکمتیار" مخالفت ها و معاضدت هایی را  علیه شخص حکمتیار و حزب او در کابل  بر انگیخته و نگرانی هایی جدی از سوی برخی رسانه های گروهی، جامعه مدنی و پاره ای از نهادهای حقوق بشری و برخی افراد متنفذ ابراز شده است.

  برخی مقام های حکومتی در اظهار نظرهای متفاوت گفته اند که آغوش آنها برای صلح باز است! اما عده ای از سران جهادی، حکمتیار را یک جنایت کار خوانده و گفته اند که او به خاطر جنایت هایی که در دهه نود انجام داده از پیشگاه ملت افغانستان عذر خواهی کند. 

این گونه اظهارنظرها نشان می دهد که راه حکومت افغانستان در مصالحه با حکمتیار راه همواری نیست. گرچه شهد صلح در کام رهبران حکومت شیرین آمده، اما هیچ تردیدی نیست که ادامه روند صلح و حل نشدن گروه حکمتیار در جامعه افغانستان می تواند شرنگ تلخی را در کام حکومت گران افغانستان بریزد و روزهای خوش امضای موافقت نامه را به اندوه و نا خوشی تاریخی تبدیل کند.

  درمورد توافق نامه صلح با حکمتیار به فراوانی می توان نوشت و سخن گفت، اما به اعتقاد آگاهان، دو نکته از همه مهمتر و اساسی تر به نظر می رسد:

    نکته اول آنست که آمدن حکمتیار به پروسه صلح با حکومت افغانستان، طرح خود آقای حکمتیار نیست، بلکه حکومت و استخبارات پاکستان از آمدن حکمتیارمنتفع می شوند و احتمالا تشویق کننده حکمتیار به صلح نیز پاکستانی ها بوده اند و این که آن هدف چیست، بر حکومت افغانستان است که به اهداف پاکستان پی ببرد.

سفیرسابق پاکستان در افغانستان اما؛ در صحبتی اعلام کرده است که پاکستان می خواهد با حضور آقای "حکمتیار" مانع برآورده شدن منافع هند در افغانستان شود. این که این هدف چگونه می تواند توسط حکمتیار برآورده شود جای پرسش هایی جدی  وجود دارد.

   اگر تمام اهداف استخبارات پاکستان، ضربه زدن به منافع هندوستان باشد، حکمتیار نمی تواند فرد توانایی در این مورد برای پاکستان باشد. دوم این که  پاکستان تجربه بیش از یک دهه تجهیز و تسلیح طالبان برای مبارزه با منافع هند در افغانستان را دارد، وقتی آن گروه با توانایی های نظامی خود نتوانستند اهداف پاکستان را در رسیدن به این هدف کمک کنند، حکمتیار و حزب او چگونه خواهد توانست در خدمت پاکستانی ها باشد؟

    اما نکته دوم آنست که موافقت نامه صلح با "حکمتیار"باید همراه باعیارسازی حکومت افغانستان با این رویکرد باشد. عیارسازی به معنای فراهم کردن امکانات زندگی برای حکمتیار نیست،  بلکه ایجاد ظرفیت در نیروهای امنیتی و کشفی کشوراست  تا بتواند حرکت های  احتمالی آن را مهار کند، عیارسازی معنای دیگری هم دارد وآن به معنای ایجاد زمینه و ظرفیت برای جذب حکمتیار در جامعه افغانستان است.

امضای توافق نامه با حکمتیار بادید مثبت نگریسته می شود، اما حکومت نباید فراموش کند که او در خشونت هایی به وجود آمده در کشوردخالت داشته است. هم چنان هستند کسانی که او را نه به عنوان یک حزب جهادی که یک جنایت کار جنگی می دانند. لذا اگر آن گونه که شایسته است حرکت های او تحت نظر قرار نگیرد، ممکن است فاجعه ای رخ دهد که مهار آن بسیار محال باشد.

دسته ای دیگر از آگاهان اما، باورمند هستند که تقویت نیروهای امنیتی افغانستان در روند صلح با حکمتیار از اهمیت فوق العاده برخوردار است، ولی مهم است که دولت افغانستان به ایجاد ظرفیت های گونا گون خود بپردازد تا زمینه پذیرش آقای حکمتیار و تیم همراه او در کابل فراهم گردد.

    از جمله ایجاد ظرفیت، مشخص شدن جایگاه او در حکومت افغانستان است. بعد از امضای توافق نامه، رئیس جمهور اشرف غنی با خوش بینی فراوان از توافق نامه ی امضا شده استقبال کرد، اما چشم انداز صلح با حکمت یار، بسته به دو رشته است. یک رشته ای است که میان سران حکومت وجود دارد که متاسفانه هر از گاهی در معرض گسست قرار می گیرد. دوم آنست که ظرفیت های مناسب با مهمان جدید در دستگاه سیاسی حکومت به وجود آید.

حکمتیار آمده است تا افزون بر آن که از مصئونیت برخوردار باشد، می خواهد در قدرت سیاسی نیز سهم  و نقش داشته باشد، آیا حکومت وحدت ملی تا هنوز اندیشه ای برای جایگاه حکمتیار و حزب او دردستگاه سیاسی کشور کرده است؟

   اگر حکومت به این فکر بوده و جایگاه او و حزب  او مشخص شده و سهم او  در ساختار حکومت تعریف شده است که سخنی نیست، اما اگر چنین نیست بی تردید که چالش های فراوانی فرا راه حکومت به وجود خواهد آمد. این مشکلات چند سویه و ذو ابعاد خواهد بود.

  دولت افغانستان حتما به یاد دارد که سیستم سیاسی کشور از بنیاد فاسد است. یعنی حکومتی است که برمبنای قومیت بنا یافته است. حضور حکمتیار در ساختار حکومت اگر با پوشش قومی صورت گیرد  هر فردی از قومیت پشتون می تواند به عنوان یک طرفدار منسوب به او شمرده شود. اما اگر او خواهان سهمیه حزب خود باشد، در این صورت کشمکش عنیفی رخ خواهد داد که ممکن است افغانستان را به خشونت های دهه های گذشته برگرداند.