گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی افغانستان با کاربرد واژه «شهروند» برای شهروندان کشور مخالفت کرد و گفت که برای مردم باید واژه «تبعه» به کار برده شود.
به گزارش خبرگزاری آوا، آقای حکمتیار که امروز در یک نشست خبری صحبت می‌کرد، در واکنش به پرسش خبرنگاری که واژه شهروند را به کار برد، گفت:" اول خو شهروند نگو تبعه بگو چون شهروند ده نشین هاره دربر نمی گیره."
کاربران شبکه های اجتماعی در افغانستان به این صحبت‌های حکمتیار واکنش گسترده نشان داده و برای تعدادی به مضحکه مبدل شده است.
عبدالطیف پدرام، عضو مجلس نمایندگان در صفحه فیسبوکش نوشت: من گمان می کردم آقای حکمتیار با واژه گان سیاسی و اجتماعی و سیر تحول معانی آن آشنا هستند، بر عکس درک آن ها از واژه ی "شهروند" کاملا غلط، غیر تخصصی و عوامانه بود.
آقای پدرام افزود: شهروند با هر تحولی در برابر رعیت و نوکر و برده است. خیال کرده اند بقیه کشورهای جهان و دانشمندان و حقوق دانان که کلمه‌ی شهروند را به کار برده اند، ده و روستا و شهر را نمی شناختند، و ایشان کشف مهمی کرده اند!
یکی دیگر از کاربران نوشته است که حکمتیار با آنکه مدعی است ۱۱۸ جلد کتاب نگاشته است، اما تاکنون مفهوم واژه شهروند را نمی داند.
ژکفر حسینی، کاربر دیگر به گونه طنزآمیز در صفحه فیسبوکش نوشت: خارجی‌ها پس از قرن‌ها؛ به اشتباه زبانی خود پی بردند و برای باشنده‌گان روستایی کشور خود واژۀ جدید ساختند:)برای شهرنشینان «Citizen» (شهروند و (برای روستانشینان «Villagezen» قشلاق‌وند.
پیش از آقای حکمتیار، پسرش نیز به کاربرد واژه شهروند واکنش نشان داده بود و گفته بود که شهروند واژه ایرانی است و نباید از آن در افغانستان استفاده شود. او توصیه کرده بود به جای شهروند از کلمه تبعه استفاده شود.
بااین حال این پرسش در ذهن خیلی ها خلق شده است که «شهروند» و «تبعه» چه تفاوتی باهم دارند که سوژه امروز کاربران در شبکه های اجتماعی شده است.
تفاوت میان واژه های «تبعه» و «شهروند» در این است، که واژۀ «تبعه» یا «اتباع» در رژیمهای استبدادی مورد استفاده قرار می گرفت و به مردمی اطلاق می شد که در قلمرو دولت خویش، بدون دست داشتن به حقوق و آزادیهای اساسی بشری (حقوق بشر) زندگی می کردند و مکلفیتهای شان بیشتر از حقوقی بود، که در برابر دولت داشتند.
اما «شهروند» واژه یی است که در رژیمهای دموکراتیک استفاده می شود و به افرادی اطلاق می شود، که با دولت دموکراتیکی وابستگی حقوقی ـ سیاسی دارند و از تمام حقوق و آزادیهای بشری، مطابق قانون اساسی و سایر قوانین ملی، بر خوردار اند.
«تبعه» یا «شهروند»، اگر در کشور خود زندگی نکند، باز هم رابطۀ حقوقی- سیاسی اش برقرار بوده و در حالات خاص، مورد حمایت سیاسی و حقوقی کشور خویش قرار می گیرد.
پس «شهروند» واژه یی است منطبق با ارزشها و فرهنگ دموکراتیک و «تبعه» واژه یی است منطبق با فرهنگ استبدادی.
