زن؛ انسان یا ابزار؟

مراسم تجلیل از روز زنان در تالار لیسه امانی کابل با حضور مقام های عالیرتبه دولتی و مهمانان افغان و خارجی برگزار شد.
اشرف غنی؛ رئیس جمهوری در مراسم تجلیل از روز جهانی زن (۸ مارچ) وعده کرد که برای برابری حقوق زنان اصلاحات می‌آورد.
آقای غنی گفت که در حکومت وحدت ملی، جا برای مشارکت سیاسی و اجتماعی زنان در همه عرصه ها وجود دارد؛ اما این مشارکت بر اساس شایستگی خواهد بود.
او گفت که پیام حکومت در زمینه مشارکت زنان واضح است و زن افغانستان باید مطمئن باشد که به عنوان فرد در اداره مشارکت می‌کند؛ نه بر اساس روابط و واسطه.
آقای غنی گفت:"زنان در معاونت‌ها، سفارت‌خانه‌ها و ولایت‌ها حضور خواهند داشت؛ اما بر اساس معیارها." رئیس جمهور در ادامه همچنین گفت که حکومت سعی می کند "انحصار رهبری را بشکند".
این سخنان آقای غنی در حالی ابراز می شود که حفظ دستاوردهای سال های اخیر افغانستان در زمینه حقوق زن، به دنبال آغاز گفتگوهای مستقیم او با طالبان، به یک نگرانی عمده تبدیل شده است.
ناظران با اشاره به نگاه طالبان به زن و حقوق آن در افغانستان می گویند که بعید نیست که یکی از اصلی ترین قربانیان و هزینه های صلح با طالبان، واگذاری دستاوردهایی باشد که در زمینه حقوق زنان به ویژه مشارکت وسیع آنان در امور آموزشی و تحصیلات عالی به دست آمده است.
طالبان بر اساس قرائت خاصی که از دین دارند، با آموزش زنان و حتی خروج آنها از خانه به شدت مخالف اند و در مناطق تحت سیطره این گروه، آموزش دختران، ممنوع است.
در همین حال، مژگان مصطفوی؛ سرپرست وزارت امور زنان از چالش‌‎های زنان افغان گفت و به دولت پیشنهاد کرد که از حضور یک زن در دستگاه قضایی، یک زن در کمیته ملی بودجه و حضور زنان شایسته در سمت‌های تصمیم‌گیری پشتیبانی کند.
خانم مصطفوی گفت زنان همچنان با چالش‌هایی مواجه اند و کارهای زیادی باید برای تساوی جنسیتی، منع تبعیض و آزار و اذیت جنسی در محیط کار و آموزش آنها صورت گیرد.
او گفت که پرونده زندانیان زن به کلی باید بررسی مجدد شود.
خانم مصطفوی اضافه کرد به زنانی هم که در ولایت های محروم کار می‌کنند، امتیازات منطقه‌ای در نظر گرفته شود.
پیشنهادهای خانم مصطفوی، اگر نه تماما، بخش زیادی از آن، معقول بود. هیچ ممنوعیتی برای حضور مؤثر زنان در کادرهای مدیریتی و تصمیم گیری و فعالیت های سیاسی و اجتماعی از نظر اسلام و قرآن وجود ندارد؛ اما تساوی جنسیتی اگر به مثابه حق برابر و انسانی زنان با مردان باشد، معقول و مقبول است؛ اما اگر از جنس تساوی خواهی مردان چادری پوش میدان پل سرخ باشد، اندکی قابل تأمل و مایه تأسف است.
واقعیت این است که زنان در افغانستان هم از سوی جامعه به شدت سنتی و پدرسالار به مثابه کالا و ابزار قابل مالکیت، نگاه می شود و هم از سوی کسانی که به نام حقوق زن، پروژه می گیرند و زیر این نام و عنوان، به پیشبرد اهداف و ترویج و گسترش ضد ارزش های خارجی و وارداتی می پردازند.
تقلیل زن به جنسیت و واگذاری آزادی های بی حد و حصر جنسیتی به زن نماهایی که شأن و شرف انسانی زنان را دستمایه ترویج فحشا و ضد ارزش می کنند، هیچ تفاوتی میان مدافعان و مخالفان حقوق زنان باقی نمی گذارد؛ زیرا هردو به زنان، نگاه ابزارانگارانه دارند و هردو شأن و جایگاه انسانی زن را انکار می کنند و نادیده می گیرند.
رئیس جمهور در ادامه گفت که پیشرفت‌ها را حفظ می کند و دوام می‌دهد. او تعهد کرد که زمینه را برای دسترسی زنان به میراث‌های شرعی آنها فراهم می‌کند و همچنین با کمک کشورهای اسلامی از جمله امارات متحده عربی، برنامه های آموزشی و حرفه‌ای سازی زنان را در سطح مدیریتی به اجرا خواهد گذاشت.
آقای غنی وعده کرد که به کمک کشور ترکیه، دانشگاه اختصاصی دخترانه ایجاد خواهد شد و برای زنان بی بضاعت نیز شفاخانه ای ساخته خواهد شد؛ تا زنان مجبور به سفرهای خارجی برای درمان و عمل نشوند.
او گفت که دفاع از حقوق زنان مسؤولیت تمام ادارات دولت افغانستان است و در هیچ نهادی خشونت علیه زنان جا ندارد.
وعده ها و تعهدهای آقای غنی نیز ظاهرا همگی در راستای حقوق واقعی زنان بود و انتظار می رود در عمل نیز چنین شود؛ اما چیزی که در این میان، به نگرانی و عدم اطمینان نسبت به نیات و اهداف کشورهای کمک کننده به تامین و تعمیم حقوق زنان دامن می زند، تجربه کشورهایی مانند امارات و ترکیه در زمینه آزادی های جنسیتی است.
دبی؛ پایتخت اقتصادی امارات، از مراکز مهم کامجویی جنسی مردان ثروتمند جهان است و ترکیه نیز تا همین چند سال پیش، حجاب را برای زنان و دختران غالبا مسلمانش در اماکن عمومی و رسمی، ممنوع کرده بود.
با این حساب، آیا قرار است این دو کشور، همان الگوها از آزادی و توسعه حقوق زن را به افغانستان نیز وارد کنند؟
در این مراسم همچنین رولا غنی؛ بانوی اول افغانستان قبل از رئیس جمهوری صحبت کرد و گفت برای حمایت از زنان در افغانستان، زنان باید هم در خانه و هم در اجتماع به عنوان افرادی تصمیم گیر و مسؤولیت پذیر احترام شوند.
این مراسم در حالی برگزار شد که چند به اصطلاح فعال مدنی(؟) با پوشیدن چادر زنانه در غرب کابل در اعتراض به خیابان آزاری و خشونت علیه زنان در برابر دفتر کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان تجمع کردند.
آنها با حمل پلاکاردهایی که خشونت علیه زن در آن محکوم شده بود، از دولت و کمیسیون مستقل بشر خواستند؛ تا به حقوق زنان رسیدگی کنند و زمینه را برای پایان دادن به خشونت علیه زنان فراهم کنند.
آنها مدعی شدند که با پوشیدن چادر زنانه تلاش کردند؛ تا به دولت و نهادهای مدافع از زنان نشان بدهند که به حقوق زنان که از چادری استفاده می کنند نیز توجه کنند!
به رغم این توجیه، کارشناسان مسایل اجتماعی و غالب ناظران این حرکت غیر معمول و کریه، استدلال کردند که این اقدام، حامل هیچ پیامی نبود و پیش از آنکه کمکی به حقوق زنان کرده باشد، بیشتر پوشیدن چادری و ظاهر زنان افغانستان را خواسته یا ناخواسته مورد تحقیر قرار داد؛ ضمن آنکه دیدن مردانی در لباس زنان، بیشتر یادآور، آنعده از تروریست های طالبان بود که با استفاده از پوشش زنانه، در سال های اخیر سعی کردند اهدافی را مورد حمله قرار دهند!