نیروی پولیس ولایت شیراز ایران، روز سه شنبه ۱6 سنبله، نمایشگاهی برگزار کرد که در آن، مکشوفاتی از قبیل مواد قاچاق، مواد مخدر، موترهای سرقت شده، فلم های غیر مجاز، مشروبات الکلی و دستگیری اتباع بیگانه را به عنوان دستاوردهای خود طی ۴۸ ساعت گذشته، در معرض دید عموم قرار داد.
«اتباع بیگانه» اصطلاحی است که در ادبیات امنیتی ایران، به شهروندان خارجی اطلاق می شود که به صورت غیر مجاز در ایران، حضور دارند. از آنجایی که بخش عظیمی از این افراد را پناهجویان افغانستانی تشکیل می دهند، این اصطلاح در سال های اخیر، عموما به اتباع افغانستان اطلاق می شود.
اگرچه با صمیمی تر شدن روابط دو ملت و باز شدن پای تحلیلگران، نویسندگان، شاعران و اهالی قلم و رسانه دو کشور به رسانه های جمعی، اعتراض هایی نسبت به این تعبیر صورت گرفته و به همین دلیل، برخی دستگاه های دولت ایران، سعی کرده اند به جای کاربرد اصطلاح زننده و خشن «اتباع بیگانه» از عبارت هایی مانند «اتباع خارجی» یا «اتباع غیر ایرانی» استفاده کنند؛ اما اصطلاح «اتباع بیگانه» کماکان در نهادهای امنیتی و اطلاعاتی جمهوری اسلامی ایران در مورد پناهجویان افغانستان، به کار می رود.
صرف نظر از این مساله، قرار دادن مهاجران غیر قانونی افغانستان در ایران یا همان «اتباع بیگانه» در فهرست «اقلام ممنوعه» ای مانند مواد مخدر، مشروبات الکلی، فلم های غیر مجاز و... به باور بسیاری از کارشناسان، اقدامی عمیقا توهین آمیز است و نشان می دهد که هنوز و پس از سال ها تلاش و تقلا و تعامل و رایزنی و روابط دوجانبه میان ملت ها و دولت ها، برخی از دستگاه های زیرمجموعه دولت ایران، حاضر نیستند برای اتباع افغانستان مقیم آن کشور، شأن و شرف انسانی قایل شوند.
این مهم به ویژه زمانی تأسف آورتر و رقت انگیزتر می شود که تصور کنیم این اقدام در کشوری صورت می گیرد که مدعی داشتن اشتراکات بی همتای تاریخی، فرهنگی، دینی، تمدنی و جغرافیایی با افغانستان است و ده ها سال میزبانی سخاوتمندانه و بی دریغ از میلیون ها مهاجر افغانستانی را یکی از نمونه های بارز حسن نیت و خیرخواهی خود در قبال کشور همسایه و نشانه ای بارز از رأفت و اخوت اسلامی می داند.
تحلیلگران هم می گویند خدماتی که ایران به پناهجویان پرشمار افغانستانی، در طول ده ها سال گذشته انجام داده، هرگز قابل چشم پوشی و انکار نیست و بی تردید، هیچگاه نمی توان ما به عوض این خدمات بی بدیل را با معیارهای مادی و اعتبارات عددی و آماری، مورد سنجش قرار داد و جبران کرد.
ایران در شرایط بسیار سختی در کنار ملت افغانستان ایستاد و با وجود تنگناها و محدودیت های سنگینی که در طول این سال ها خود با آن دست به گریبان بود، به میلیون ها مهاجر افغانستانی نیز پناه داد، برای فرزندان شان، زمینه های کار، تحصیل، آموزش عالی و کارآموزی حرفه ای را فراهم کرد و در برخی موارد از نظر خدمات عمومی، سوبسایدها و... امتیازهایی هم عرض شهروندان ایرانی برای آنان قایل شد؛
اما این مسایل، هیچگاه نمی تواند موجب نادیده گرفتن کاستی ها، نارسایی ها و ناراستی های نابخشودنی مانند آنچه اخیرا در شیراز اتفاق افتاد، شود.
مهاجران افغانستانی در ایران، حتی اگر غیر مجاز هم باشند، هیچگاه یک «تهدید امنیتی» به معنای متعارف کلمه به حساب نمی آیند؛ زیرا دولت و نیروی پولیس ایران به خوبی می داند که آنها به چه منظوری به ایران می آیند و چرا ایران را برای این امر، انتخاب می کنند.
از جانب دیگر، حتی اگر موازین و دستورات مشترک دینی و اسلامی را نیز نادیده بگیریم و بربنیاد قوانین جاری در جهان، به این رویداد نگاه کنیم، سلب شأن و حیثیت انسانی مهاجران غیر مجاز افغانستانی، هرگز با کنوانسیون های بین المللی موجود در زمینه حقوق مهاجرت، همخوانی ندارد.
پولیس شیراز می توانست افراد «دستگیرشده» را از ایران اخراج کند و این حق را بر اساس قوانین کشورش داشت –کما اینکه این اقدام همه روزه در بسیاری از شهرهای ایران، صورت می گیرد-؛ اما تنزیل شأن و شخصیت انسانی این افراد در حد مواد مخدر و مشروبات الکلی و فلم های غیر مجاز، چیزی نیست که پولیس شیراز، محق به انجام آن باشد.
انتظار می رود مقام های مسؤول هردو کشور، مسؤولانه با این اقدام برخورد کنند و اجازه ندهند که مهاجرت ناگزیر یک توده انسانی مسلمان و همسایه و همزبان و همکیش، گناهی هم اندازه مشروبات الکلی و مواد مخدر و فلم های غیر مجاز، انگاشته شده و مرزهای دین و اخلاق و قانون و انسانیت چنین بی رحمانه، درهم شکسته شود.
